🔶 آیا جوامع مدرن برای جنگ بیش از حد «نرم» شدهاند؟
🔹 این پرسش دیگر فقط درباره اروپا نیست؛ بلکه درباره کل جهان مدرن است, جهانی که در آن آسایش، فردگرایی به ویژگی مشترک بسیاری از جوامع تبدیل شدهاند. با این حال، مشکل اصلی کمبود اراده برای دفاع نیست، بلکه بدبینی نخبگان سیاسی و نظامی نسبت به آن است. این تصور که ملتهای امروز «بیش از حد راحتطلب» یا «بیانگیزه»اند، در حال شکل دادن به سیاستهای دفاعی، بسیج و بودجه نظامی است. همانگونه که در اروپا دیده میشود، تصمیمگیران بیش از دشمن بیرونی، از شکافهای اجتماعی و کاهش اعتماد داخلی میترسند و همین هراس، بهتدریج به یک پیشگویی خودمحققشونده تبدیل میشود.
🔹 «اراده برای جنگ» یک ویژگی ثابت نیست؛ بلکه پتانسیلی اجتماعی است که میتواند پرورش یابد یا سرکوب شود. همانطور که اعتماد عمومی بر مالیات، رفاه یا همبستگی اقتصادی اثر میگذارد، در حوزه دفاع نیز همین قاعده برقرار است. وقتی رهبران فرض میکنند مردم در لحظه خطر «قدم پیش نمیگذارند»، و سیاستها را بر همین پایه طراحی میکنند، در واقع شرایطی میسازند که مردم دقیقاً مطابق انتظارشان عمل نکنند.
🔹 این چرخه در بسیاری از کشورها تکرار میشود: هنگامی که سربازی اجباری به ابزاری برای «انضباط جوانان» بدل میشود، نه برای پرورش نیروی آموزشدیده، یا زمانی که از اصلاحات ساده در جذب نیرو (مانند افزایش زمان استراحت یا بهبود سلامت روان) پرهیز میشود چون «ضعف» تلقی میگردد، رهبران در عمل همان بیاعتمادی را بازتولید میکنند که از آن میترسند. چنانکه «پل هازلَک»، وزیر خارجه و مورخ استرالیایی، گفته بود: مردم معمولاً از ضعف فطری بسیج نمیشوند، بلکه چون میبینند دولت به آنها اعتماد ندارد.
🔹 این مسئله جهانی است. در آسیا، تردید نسبت به توان اجتماعی دفاع، موجب شده دولتها بیش از حد به فناوری تکیه کنند و از مردم فاصله بگیرند. در اروپا، تنش میان «نوآوری فناورانه» و «بیاعتمادی اجتماعی» روزبهروز بیشتر میشود. کشورهای غربی در حالی بهدنبال تسلیحات هوشمند و ارتشهای دیجیتالاند که نسبت به توان همبستگی در جوامع خود بدبیناند و این، پارادوکسی خطرناک است: خوشبینی فناورانه، همراه با بدبینی انسانی.
🔹 در حقیقت، اعتماد متقابل میان مردم و رهبران، مؤثرتر از هر سامانه موشکی است. جوامع مدرن، از فنلاند تا ژاپن و از لهستان تا تایوان، زمانی بهترین عملکرد را دارند که میان فناوری و انسان توازن برقرار کنند. جوانان امروز ممکن است از سلسلهمراتب سنتی گریزان باشند، اما مأموریتمحور، خلاق و پاسخگو به معنا و هدفاند. زنان، مهاجران و نسل دیجیتال، اگر جایگاه خود را در ساختار دفاعی ببینند، میتوانند ظرفیتهای تازهای ایجاد کنند نه تهدیدی برای نظم کهن.
🔹 بدبینی نسبت به جامعه، نوعی خودتخریبی سیاسی است. همانگونه که تاریخ نشان داده، ملتها زمانی بهتر میجنگند که برای آیندهای نو بجنگند، نه برای نهادهایی که به آنها اعتماد ندارند. بنابراین، پرسش درست این نیست که «اگر نجنگند چه؟» بلکه این است: «اگر شرایط درست فراهم شود، چطور میتوانند بجنگند؟»
🔹 آینده دفاع جهانی نه در انباشت سلاح، بلکه در بازسازی اعتماد است. رهبران باید به مردم نزدیکتر شوند، ساختارهای بسیج را بر پایه انگیزههای واقعی طراحی کنند، و فناوری را در خدمت توانایی انسانی قرار دهند. در غیر این صورت، خطر آن است که دموکراسیها، با تردید در خود، همان تصویری را بسازند که اقتدارگرایان از آنها میخواهند: جهان آزادِ بیاعتماد به خود.
#جنگ_و_جامعه
#اعتماد_اجتماعی
#سیاست_دفاعی
✅خط آخر
@Khaate_Akhar