✳️سیره سیاسی معصومان(ع) در کتاب‌های چهارگانه شیعه
◀️پیامبر و ائمه رهبران مذهبی و سیاسی جامعه هستند. در زیارت جامعه سیاست مدارانِ بندگان، معرفی شده‌اند.
💠در آغاز کتاب مفهوم سیره سیاسی بیان شده و در چند فصل ادامه می یابد.
◀️فصل اول در باره سیره سیاسی در برابر حاکمان است؛ سیره آنان در برابر حاکمان وقت و مبارزه با آنان با اجتناب از بیعت مطرح و با نهی یاران خود از ورود به امور حکومتی و نفرین حاکمان فاسد و ستمگر و درگیر شدن با برخی حاکمان و اعتراض به آنان ادامه می یابد. مخالفت با مراجعه شیعیان به دستگاه قضائی و مخالفت با احکام خلاف شرع آنان از این موارد است. برای مبارزه با ستم حکام فاسد و حمایت از شیعیان گاهی لازم می‌دانستند برخی شیعیان در دستگاه اداری آنان وارد شوند. مانند علی بن یقطین و نجاشی حاکم اهواز . کفاره حضور و همکاری آنان با دستگاه جور را حمایت از ستمدیدگان شیعه معرفی می‌کردند.
▶️فصل دوم در باره تعامل با حاکمان و حل مشکلات قضائی و فقهی آنان در راه اعلای حق و دعوت به وحدت اسلامی بوده است. نمونه‌هایی از این دست تعاملات در سیره ائمه(ع) بیان شده است. گاهی نیز پی‌گیر اجرای حدود الهی بودند و خود در زمان خلفا به این امر اقدام می‌کردند که مجازات ولید نمونه‌ای از این همکاری است. در مواردی نیز به آنان مشورت می‌دادند.
⏹فصل سوم موضع معصومان در برابر قیام‌های عصرشان است. سیره ائمه در برابر قیام زید بن علی الحسین مطرح و ابعاد مختلف آنان بیان شده است. در عین این که امام صادق(ع) قیام را در آن زمان روا نمی‌دانسته، زید را مورد تأیید قرار داده و از شهادتش ناراحت شدند.
پیامدهای قیام زید که برای شیعیان داشته و فرق مختلفی که زیدیه پیدا کرده‌اند و موضعی که در برابر امام صادق (ع) داشتند، مورد واکاوی قرار گرفته است.
◀️موضع امام صادق(ع) در برابر محمد بن عبد الله که خود را مهدی معرفی می‌کرد و مخالفت حضرت با وی و این که او مهدی نیست و بیان این نکنه که اگر برای امر به معروف و نهی از منکر قیام کند ما از او حمایت خواهیم کرد.
🔰موضع موسی بن جعفر (ع) نیز در برابر قیام حسین شهید فخ، مطرح شده است. هم چنین موضوع ایشان در برابر قیام یحیی بن زید که روایتی در کافی در این باره آمده و اشاره‌ای مختصر به دیگر قیام‌های مطرح در آن زمان شده است.
https://eitaa.com/lib_isca_ac_ir
#پژوهشکده_تاریخ_وسیره_اهل_بیت
#علی_اکبر_ذاکری
#آثار_علمی
👇👇👇
🔰سیره فرهنگی و اجتماعی معصومان(ع) در کتاب‌های چهار گانه شیعه
💠فرهنگ و آموزش زیر بنای تمدن و باعث رشد جوامع بشری است.
رفتار منطقی اجتماعی، در سامان یابی جامعه نقش بسزائی دارد.
⬅️این کتاب به سیره فرهنگی و اجتماعی معصومان: در کتاب‌های چهارگانه شیعه پرداخته و دارای دو بخش فرهنگی و اجتماعی است.
در بخش فرهنگی به اهتمام به فرهنگ در اسلام توجه شده و مفهوم فرهنگ بیان و مبارزه رسول خدا (ص) با فرهنگ جاهلی تبیین شده و از کتاب و آثار شیعی یاد گردیده است.
شیوه‌های گوناگون آموزش در اسلام و توجه به علوم نافع مورد توجه قرار گرفته است.
استفاده از زبان اشاره و نظارت بر امور فرهنگی، در سیره، مواد آموزش، محل آموزش که در آن مقطع مسجد بوده است و انواع آموزش‌ها مانند تدریس، نگارش و آموزش در سفر موردتوجه قرار گرفته است.
🌐از دیگر فصول این کتاب: ادب پرسش و پاسخ است، در این فصل ابتدا از اهمیت پرسش سخن به میان آمده سپس انواع پرسش و پاسخ‌ها بیان شده که هدف از پرسش باید فهم باشد نه ایجاد مشکل برای پاسخ دهنده، معرفی پرسشگران از ادیان مانند یهود و نصارا و اصناف مختلف مانند حاکمان و قاضیان و دیگر اقشار و تعیین وقت برای پاسخگوئی در سیره معصومان آمده و نمونه‌هایی از سؤالات آنان ارائه شده است.
💠سیره معصومان در برخورد با پرسش‌های مخالفان از جمله دهریان و زندیقان بیان شده است.
فصل دیگر آن در باره تربیت شاگرد است، علی (ع) به عنوان برترین و عالم‌ترین شاگرد پیامبر(ص) معرفی شده است.
برخی شاگردان دیگر ائمه از جمله تعدادی از شاگردان امام صادق(ع) معرفی شده‌اند و توجهی که ایشان به تربیت شاگرد متخصص در رشته‌های مختلف فقهی و کلامی داشتند.
✳️بخش دوم کتاب ویژه سیره اجتماعی است. فصل اول با ارائه اصولی کلی در این باره از جمله عدالت و حق گرائی آغاز می‌شود. فصل دوم در باره شیوه برخورد معصومان با دیگر مسلمانان و گروه‌های مختلف اجتماعی همراه با تبیین اندیشه آنان از جمله رفتار با خوارج، ناصبیان، اسماعیلیه، مرجئه، واقفه است و فصل سوم برخورد آنان با دهریان و مرتدان مورد واکاوی قرار گرفته است.
👇👇👇👇
https://eitaa.com/lib_isca_ac_ir
#پژوهشکده_تاریخ_وسیره_اهل_بیت
#علی_اکبر_ذاکری
#آثار_علمی
🔰سیره نظامی معصومان(ع) در کتاب‌های چهارگانه شیعه
⬅️سیره در ابتدا به سیره نظامی پیامبر گفته می‌شد، بعد تعمیم یافت.
در کتاب‌های چهارگانه شیعه سیره نظامی معصومان علیهم السلام گسترده مطرح نشده و مطالبی در کتاب جهاد آمده است.
شیخ صدوق در کتاب من لایحضره الفقیه اساسا کتاب جهاد ندارد.
♈️فصل اول این کتاب در باره آداب جهاد است. درآغاز قانون اساسی مدینه در تعامل مسلمانان با دیگر ساکنان مدینه مطرح شده که بخش‌هایی از آن در کتب اربعه آمده است.
دستورات و توصیه‌های رسول خدا(ص) و امیر مؤمنان(ع) در باره جهاد گزارش شده است. هم چنین بیان شده که هدف اصلی جهاد در اسلام اعلای کلمة الله است. برخی شعارهای مسلمانان در جنگ‌های مختلف گزارش شده است. هم چنین نکاتی در باره برده داری در اسلام آمده که اسلام تشویق به آزادی برده داشته و در سیره معصومان دیده نشده که برده‌ای فروخته باشند بلکه آن بزرگواران بعد از تربیت افراد، آنها را آزاد می‌کردند.
⬇️فصل دوم در باره سیره نظامی رسول خداست. مطالبی در باره جنگ بدر، احد و مقاومت علی علیه السلام در دفاع از پیامبر)ص) و نکاتی از جنگ خیبر و جریان فدک و برخی جنگ‌ها، آمده است.
در فصل سوم سیره امیرالمؤمنین علیه السلام در نبرد بغات مطرح شده است. جنگ حضرت با ناکثین (اصحاب جمل)، قاسطین(معاویه) و مارقین (خوارج) و عفو ایشان به عنوان الگو مطرح گردیده به گونه‌ای که فقهای شیعه و سنی معترف‌اند سیره امام علی علیه السلام مبنای مبارزه با باغیان داخلی است.
⬅️فصل چهارم جهاد امام حسین علیه السلام با یزید حاکم ستمگر وقت است. اخبار محدودی که در باره حضرت در کتب اربعه وجود دارد آمده. از جمله خبری در باره مختار.
▶️در پایان نبرد با محارب مطرح شده و لزوم حفظ امنیت اجتماعی و دفاع شخصی و حتی تشویق به دفاع مدنی و جلوگیری از سیل و آتش سوزی و اهمیت آن، بحث شده است.
https://eitaa.com/lib_isca_ac_ir
#پژوهشکده_تاریخ_وسیره_اهل_بیت
#علی_اکبر_ذاکری
#آثار_علمی
🔰در آمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهار گانه شیعه
علی اکبر ذاکری؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، بهار 1398، 372 صفحه رقعی
🔼برای دستیابی به سیره صحیح و سبک زندگی پیامبر (ص) ، ائمه: و حضرت فاطمه (س) بهترین منبع، کتب معتبر است. تا آنچه نقل و ارائه می شود برای همه مورد پذیرش قرار گیرد.
برترین و گرانسنگ‌ترین و مستندترین آثار معتبر نزد پیروان اهل بیت(ع)؛ کتاب‌های چهارگانه شیعه است. ا
ولین و مهم ترین آن کتاب شریف الکافی است که مشتمل بر مسائل مختلف است.
🔵دو جلد آن در باره مسائل اصول دین، پنج جلد در مسائل فروع دین و یک جلد با عنوان روضه، شامل برخی مسائل تاریخی و خطب‌ها و نامه‌های معصومان است.
این کتاب را ثقة الاسلام محمد بن یعقوب کلینی (329ق) در عصر غیبت صغری در بغداد نگاشته است.
دومین کتاب من لا یحضره الفقیه است، کتابی در مسائل فروع دین و مسائل فقهی که محمد بن علی بن بابویه معروف به شیخ صدوق(3381ق) آن را نوشته و مشتمل بر حکم و نواهی پیامبر(ص) نیز هست و تلاش کرده از اخبار صحیح آن را گردآوری و در دسترس عموم قرار دهد.
سومین اثر تهذیب الأحکام و چهارمین آن الاستبصار فیما اختلف فیه الاخبار است که هر دو توسط محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی(460ق) نگاشته شده است. هر دو در مسائل فقهی است.
⬅️هدف اصلی نویسنده در عین شرح کتاب استادش مقنعۀ شیخ مفید، بر طرف کردن تعارضات اخبار است. الاستبصار آن بخش از کتاب تهذیب است که شیخ طوسی در حل تعارضات اخبار، اظهار نظر کرده و با اندک ویرایش به صورت کتابی مستقل عرضه کرده است. این چهار اثر که در 24 مجلد منتشر شده از مهم‌ترین و ارزشمندترین آثار مکتوب شیعه است که از زمان تدوین تا کنون به عنوان منابع اولیه مسائل عقیدتی و فقهی مورد توجه بوده و از منابع اصلی فقه شیعه است. سیره پژوهشی مستقل در این آثار، برای اولین بار است که انجام می‌گیرد.
🖊این جلد مقدمه‌ای است بر استخراج سیره از این کتاب‌های چهار گانه شیعه. ابتدا به بیان مفهوم سیره و سنت در لغت و اصطلاح و دلایل پیروی از سیره معصومان پرداخته است. سپس ساختار و ویژگی‌های هر یک از این چهار کتاب، تبیین و نسخه‌ها، شروح و مؤلفان آنها معرفی شده‌اند. علت اعتماد به آنها و منابعشان که برگرفته از اصول چهارصدگانه شیعه است. همراه با سیر تدوین حدیث و نگارش اصول و جوامع حدیثی اولیه در بخش اول کتاب بیان شده است.
◀️بخش دوم در باره زندگانی معصومان(ع) در فصول متعددی ارائه و اخباری که در کتاب‌های چهارگانه شیعه در باره معصومان آمده نقل و به وضعیت سیاسی-اجتماعی زمان آنان نیز پرداخته شده است. از ویژگی‌های دیگر این اثر آن که، برخی اخبار که با حقایق تاریخی مخالف بوده، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
https://eitaa.com/lib_isca_ac_ir
#پژوهشکده_تاریخ_وسیره_اهل_بیت
#علی_اکبر_ذاکری
#آثار_علمی
✳️سیره عبادی معصومان(ع) در کتاب‌های چهارگانه شیعه
⬅️عبادت یکی از ویژگی ادیان الهی است و به معنای خاص آن شامل نماز، روزه و حج می‌شود.
🔵فصل آغازین کتاب در باره نماز است. ابتدا به آداب نماز پرداخته و نکاتی در باره مقدمات نماز مانند وضو، وضوی معصومان، غسل و تیمم، مکان نماز، قبله ، اذان و اقامه پرداخته، سپس بیان قرائت سوره‌های خاص و خواندن نماز برای آموزش دیگران که در سیره معصومان آمده، مطرح شده است.
🔰 بررسی اخبار سهو یا اسهاء النبی(ص) از دیگر مباحث این فصل است و تفاوتی که بین اخبار شیعه و اهل سنت در این باره وجود دارد. نمازهای متعددی که برای امام علی(ع) و امام سجاد(ع) بیان کرده‌اند مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
در باره نماز جماعت هفده محور مورد توجه قرار گرفته است.
از جمله تهدید به اخراج کسانی که در نماز جماعت شرکت نمی کردند توسط رسول خدا(ص)، توجه به بچه‌ها و ضعیفان در هنگام نماز جماعت، حضور زنان در نماز جماعت و بدعت بودن نماز مستحبی را به جماعت خواندن که امیر مؤمنان (ع) از آن نهی کرد و مورد مخالفت عموم مردم در کوفه قرار گرفت. نماز جماعت با اهل سنت و نماز میت که نمونه‌ای از نماز جماعت است.
⬅️فصل دوم در باره روزه است. اعلام آغاز ماه به عهده حاکم است و توجه به دعاها در ماه رمضان. نکاتی از سیره معصومان در بیان احکام روزه نیز مطرح شده است. از جمله اجبار ام سلمه به خوردن روزه توسط پیامبر به جهت ضرری که برای چشمش داشت.
🔰فصل سوم در باره حج و عمره است. حج از عبادات مهم اسلامی است. اخباری در باره اهمیت حج و ثواب و تشویق به آن آمده. گزارش‌هایی از بنای کعبه، باز سازی و توسعه مسجد الحرام مطرح شده است. شیوه حج رسول خدا بیان شده است، به خطبه حضرت در منا اشاره گردیده است.
اخبار حج و عمره‌های متعدد پیامبر(ص) مورد تحقیق قرار گرفته و حج‌های متعدد پیاده ائمه: مورد بررسی و نقد قرار گرفته است.
https://eitaa.com/lib_isca_ac_ir
#پژوهشکده_تاریخ_وسیره_اهل_بیت
#علی_اکبر_ذاکری
#آثار_علمی
👇👇
🔰سیره اقتصادی معصومان(ع) در کتاب‌های چهارگانه شیعه
⬅️سیره اقتصادی و مالی معصومان در مهم‌ترین کتب حدیثی شیعه از جهات مختلف اهمیت دارد. از یک سو باعث تشویق افراد به کار و از سوی دیگر نشانه‌ای بر نفی زهد منفی و رهبانیت در اسلام و الگویی مناسب برای تولید ثروت در جامعه است.
⏹فصل اول این اثر به کار و تلاش از دیدگاه معصومان: پرداخته که آن را نوعی جهاد معرفی کرده‌اند و افراد را از تنبلی، نیاز به مردم و حتی بیت المال باز می‌داشتند
البته تعامل در کار و رسیدگی به دیگر امور را توصیه می‌نمودند. یاران خود را به کار و تلاش از جمله تجارت تشویق می‌کردند و برخی یارانشان را که تجارت را رها کرده مورد نکوهش قرار می‌دادند. با نظارت بر بازار افراد را از انجام کارهای خلاف مانند احتکار، کم فروشی و ربا ، معاملات حرام، غش و تقلب باز می‌داشتند.
⏹فصل دوم در باره کارهای اقتصادی معصومان است. مانند کشاورزی، دامداری و تجارت و مدیریت تولید و حتی کار در مزرعه و کار برای دیگران که نمونه‌هایی از سیره امام علی(ع) بیان شده است.
◀️فصل سوم در باره شیوه مصرف است. موارد مصرف معصومان در تأمین مخارج خانواده و اولویت آن و وسعت و رفاه آنان مطرح شده است و این که بخشش باید بعد از بر طرف کردن نیاز خانواده باشد و لازم است به نزدیکان کمک شود. مصرف صحیح و بدور از اسراف، تبذیر و فساد باشد. البته در مسائل بهداشتی و حج محدودیت کمتری وجود دارد.
⏹فصل چهارم به منابع اموال عمومی و بیت المال مانند زکات پرداخته شده و موارد و مصارف هشت گانه آن که در قرآن آمده، توضیح داده شده است. دیگر منابع بیت المال از جمله فیء، غنائم، خراج، جزیه، وقف و انفال معرفی شده است. و به ابداع وضع خراج در زمان خلیفه دوم به پیشنهاد امیرالمؤمنین(ع) پرداخته شده است.
⏹فصل پنجم در باره روش اصلاحی امیرالمؤمنین در باره مصرف عادلانه و بدور از تبعیض بیت المال است. این شیوه با روش خلفای گذشته در تضاد بود. به همین جهت با مخالفت جمعی رو به رو شد. به مواردی از این مخالفت‌ها اشاره شده است . حضرت پیشنهاد تبعیض در تقسیم بیت المال را که از سوی برخی یارانش مطرح شد، رد و بر تقسیم عادلانه بیت المال اصرار داشت.
https://eitaa.com/lib_isca_ac_ir
#پژوهشکده_تاریخ_وسیره_اهل_بیت
#علی_اکبر_ذاکری
#آثار_علمی
🔰در آمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهار گانه شیعه
علی اکبر ذاکری؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، بهار 1398، 372 صفحه رقعی
🔼برای دستیابی به سیره صحیح و سبک زندگی پیامبر (ص) ، ائمه: و حضرت فاطمه (س) بهترین منبع، کتب معتبر است. تا آنچه نقل و ارائه می شود برای همه مورد پذیرش قرار گیرد.
برترین و گرانسنگ‌ترین و مستندترین آثار معتبر نزد پیروان اهل بیت(ع)؛ کتاب‌های چهارگانه شیعه است. ا
ولین و مهم ترین آن کتاب شریف الکافی است که مشتمل بر مسائل مختلف است.
🔵دو جلد آن در باره مسائل اصول دین، پنج جلد در مسائل فروع دین و یک جلد با عنوان روضه، شامل برخی مسائل تاریخی و خطب‌ها و نامه‌های معصومان است.
این کتاب را ثقة الاسلام محمد بن یعقوب کلینی (329ق) در عصر غیبت صغری در بغداد نگاشته است.
دومین کتاب من لا یحضره الفقیه است، کتابی در مسائل فروع دین و مسائل فقهی که محمد بن علی بن بابویه معروف به شیخ صدوق(3381ق) آن را نوشته و مشتمل بر حکم و نواهی پیامبر(ص) نیز هست و تلاش کرده از اخبار صحیح آن را گردآوری و در دسترس عموم قرار دهد.
سومین اثر تهذیب الأحکام و چهارمین آن الاستبصار فیما اختلف فیه الاخبار است که هر دو توسط محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی(460ق) نگاشته شده است. هر دو در مسائل فقهی است.
⬅️هدف اصلی نویسنده در عین شرح کتاب استادش مقنعۀ شیخ مفید، بر طرف کردن تعارضات اخبار است. الاستبصار آن بخش از کتاب تهذیب است که شیخ طوسی در حل تعارضات اخبار، اظهار نظر کرده و با اندک ویرایش به صورت کتابی مستقل عرضه کرده است. این چهار اثر که در 24 مجلد منتشر شده از مهم‌ترین و ارزشمندترین آثار مکتوب شیعه است که از زمان تدوین تا کنون به عنوان منابع اولیه مسائل عقیدتی و فقهی مورد توجه بوده و از منابع اصلی فقه شیعه است. سیره پژوهشی مستقل در این آثار، برای اولین بار است که انجام می‌گیرد.
🖊این جلد مقدمه‌ای است بر استخراج سیره از این کتاب‌های چهار گانه شیعه. ابتدا به بیان مفهوم سیره و سنت در لغت و اصطلاح و دلایل پیروی از سیره معصومان پرداخته است. سپس ساختار و ویژگی‌های هر یک از این چهار کتاب، تبیین و نسخه‌ها، شروح و مؤلفان آنها معرفی شده‌اند. علت اعتماد به آنها و منابعشان که برگرفته از اصول چهارصدگانه شیعه است. همراه با سیر تدوین حدیث و نگارش اصول و جوامع حدیثی اولیه در بخش اول کتاب بیان شده است.
◀️بخش دوم در باره زندگانی معصومان(ع) در فصول متعددی ارائه و اخباری که در کتاب‌های چهارگانه شیعه در باره معصومان آمده نقل و به وضعیت سیاسی-اجتماعی زمان آنان نیز پرداخته شده است. از ویژگی‌های دیگر این اثر آن که، برخی اخبار که با حقایق تاریخی مخالف بوده، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
https://eitaa.com/lib_isca_ac_ir
#پژوهشکده_تاریخ_وسیره_اهل_بیت
#علی_اکبر_ذاکری
#آثار_علمی