📚 سيره حکومتی امام علی(علیه السلام) 3
💠 سخت گیری امام علی(ع) در مورد «بیت المال»
یکی از یاران امام علی(ع) از مالى كه پيش روى حضرت بود و از غنايم جنگى محسوب مى شد، تقاضاى سهمى كرد؛ ولى امام به او فرمود: «اين مال نه حقّ من است و نه حقّ تو، غنيمتى است مربوط به مسلمانان، كه با شمشيرهايشان به دست آمده است، اگر تو در نبرد آنان شركت كرده بودى سهمى همانند سهم آنان داشتى». اين سخن نشان مى دهد كه امام(ع) در مسائل مالى بسيار دقيق و سخت گير بود و تلاش داشت هر مالى از اموال بيت المال در محلى كه خدا براى آن تعيين كرده، صرف شود و در اين باره روابط بر ضوابط پيشى نگيرد.
💠 وظائف متقابل مردم و رهبر از زبان امام علي(ع)
امام علي(ع) درباره وظایف مردم می فرماید: «به سخنان پيشواى الهى خود گوش فرا دهيد، دل هاى خود را نزد او حاضر سازيد، و هنگامى كه [به خاطر احساس خطر] به شما فرياد مى زند، بيدار شويد». هم چنين درباره وظايف رهبر مي فرمايد: «رهبر بايد براى پيروانش صادقانه سخن بگويد؛ و آنها را متمركز ساخته، و محتواى ذهن خويش را [براى نجات آنها] حاضر كند، [و رهبر شما چنين است]».
💠 داستان «آهن داغ» از زبان خود «عقیل»
هنگامی که عقیل به شام رفت، معاویه از او خواست داستان «آهن داغ» را برایش تعریف کند. او گفت بدلیل فقر شدید چند بار نزد برادرم رفتم و از او درخواست افزایش سهم از بیت المال کردم، ایشان نیز آهنی داغ کرده و گفت: بگیر، من گمان کردم کیسه ای پول است و وقتی آنرا گرفتم از حرارت آن فرياد زدم! به من فرمود: «اين آهنى است كه با آتش دنيا داغ شده، پس چه خواهد بود براى من و تو در فرداى قيامت اگر در زنجيرهاى جهنم بسته شويم».
💠 سفارشات امام علی(ع) به مأموران «زکات»
امام علي(ع) در ارتباط با شیوه رفتار مأموران جمع آوری زکات با مردم می فرماید: «در مسير خود هيچ مسلمانى را نترسان ... و بيش از حق خداوند از اموالش مگير، و هنگام ورود بر قبيله اى، در كنار سرچشمه يا چاه آب فرود آى و سپس با آرامش به سوى آنان برو و پس از سلام و اظهار محبّت بگو: اى بندگان خدا! ولىّ خدا و خليفه اش مرا به سوى شما فرستاده تا حق خدا را كه در اموالتان است بگيرم آيا در اموالتان حقى براى خدا هست؟ اگر كسى گفت: نه، كاري به او نداشته باش و اگر كسى گفت: آرى، همراهش برو و از ترساندن، تهديد و سختگيري بپرهيز و بهتان نزن و به آنها به جهت رياست، بى اعتنايى نكن چه اينكه آنها برادران دينى تو و ياوران در استخراج حقوق و جمع آورى زكاتند».
💠 شیوه صحیح مواجهه مسئولین با مردم
ایشان به فرماندار خود در مصر مي فرمايد: «بال هاى محبّت و حمايتت را با تواضع براى آنها بگستران، و در برابر همه متواضع باش، چهره خويش را براى آنها گشاده دار [و نسبت به همه خوب برخورد كن]، مساوات را در ميان آنها حتى در نگاه ها و مشاهده با گوشه چشم رعايت كن تا بزرگان و زورمندانِ كشور در نقض عدالت به نفع آنها طمع نورزند و ضعفا از عدالت تو مأيوس نشوند؛ زيرا خداوند از شما بندگان در مورد اعمال كوچك و بزرگ و آشكار و پنهان، بازخواست خواهد كرد، اگر كيفرتان كند شما استحقاق بيشتر از آن را داريد و اگر عفوتان نمايد او كريم تر است».
💠 تأکید امام علی(ع) بر «آزادی بیان» مردم در برابر حاکم
امام علی(ع) می فرماید: «با من آن گونه كه با زمامداران ستمگر سخن گفته مى شود سخن نگوييد و آن گونه كه مردم خود را در برابر حاكمان تندخو و جبّار حفظ مى كنند محدود نسازيد و به طور تصنّعى و منافقانه با من رفتار نكنيد، هرگز گمان مبريد كه درباره حقى كه به من پيشنهاد مى كنيد كوتاهى كنم [يا ناراحت شوم] و هرگز خيال نكنيد من در پى بزرگ ساختن خويشتنم، زيرا كسى كه شنيدن حق يا پيشنهاد عدالت به او برايش سنگين باشد عمل به آن دو براى او سخت تر و سنگين تر است».
📖 مطالعه تفصیلی:
makarem.ir/maaref/fa/category/articles/29568
#فرماندار #حاکم #کارگزار
#حاکم_اسلامی #حکومت
#سيره_حکومتی #امام_علی
#بیت_المال #غنائم #خیانت
#زکات #مردم #رهبر #اطاعت
#امانت #مردم #حکومت
#حکومت_اسلامی #والی
#ساده_زیستی #مسئولین
#حاکمان_مسلمان #عقیل
#آزادی_بیان #عدالت #رانت
#محبت #تواضع #آهن_داغ
#صداقت #زیاده_خواهی
____________
📚 سيره حکومتی امام علی(علیه السلام) 4
💠 ویژگی های «حاکم» از ديدگاه امام علی(ع)
حضرت علي(ع) در بخشی از نامه 33 نهج البلاغه، درباره ويژگی های فرماندار موفق صفات مهمي را بيان مي كند: دورانديش بودن، با صلابت و قدرت در برابر حوادث ايستادن، خيرخواه مردم و پيشوا و امام بودن و چشم و گوش بر امر و فرمان داشتن از آن جمله اند. به يقين اگر اين شرايط در هر مدير و فرمانده اى جمع شود، در كار خود موفق خواهد بود و توطئه هاى دشمن را در هم خواهد شكست.
💠 امام علی(ع) و بیان منشأ اصلی «فتنه ها»
امام علی(ع) درباره ریشه اصلی فتنه ها می فرمايد: «آغاز پيدايش فتنه ها، پيروى از هواها و هوسها و بدعتهاي مخالف كتاب خداست؛ که گروهى چشم و گوش بسته و نادان، يا هواپرست آگاه، به پيروى از فتنه گران بر مى خيزند و از هوس ها و بدعتهاى آنان حمايت مى كنند. [فتنه گران، براى رسيدن به مقاصد خود حق و باطل را به هم مى آميزند. و] اگر باطل از آميختن با حق جدا مى گرديد [ديگر] بر طالبان حق پوشيده نمى ماند؛ در اين حالت شيطان بر پيروان خود مسلّط مى شود و تنها آنان كه مشمول رحمت خدا بوده اند نجات مى يابند».
💠 دستورات امام علی(ع) به کارگزاران خراج و بیت المال
امام علی(ع) در تبیین وظایف کارگزاران خراج می فرمایند: «شما خزانه داران رعيّت و وكلاى امّت و سفيران ائمه و پيشوايان هستيد». این سخن امام اشاره به سه مسئوليت مهم آنها دارد. نخست کارگزاران را خازن رعيّت، به معنى حافظ اموال مردم دانسته تا در مصارفش صرف شود. ديگر اينكه آنها وكيلان امّتند تا حقوق مردم را از كسانى كه حق بر ذمه آنهاست به طور كامل بگيرند. سوم اينكه آنها سفيران امامان هستند كه بايد با همان اخلاق و روش پيشوايان با مردم رفتار كنند، بنابراين هم اخذ حقوق مى كنند و هم حفظ آن و هم با اخلاق حسنه با آنان رفتار مى كنند.
💠 عدم استفاده ابزاری امام علی(ع) از «بیت المال»
جمعى از ياران امام علی(ع) از روی خيرخواهى گفتند: «عدالت شما موجب نارضایتی متمکنان و کارشکنی آنها شده است. اگر بخشش هایی از بیت المال داشته باشید طرفدار شما خواهند شد». حضرت(ع) در جواب فرمودند: «به خدا سوگند اگر شب را بر روى خارهاى [جانگداز] سَعْدان بيدار به سر برم و يا در غل و زنجيرها دست و پا بسته كشيده شوم براى من محبوب تر از آن است كه روز قيامت خدا و رسولش را در حالى ملاقات كنم كه به بعضى از بندگان ستم كرده باشم، چگونه بر كسى ستم روا دارم، آن هم براى جسمى دنیایی كه بزودی فرسوده می شود».
💠 نحوه برخورد امام علي(ع) با «فساد مالی» در حکومت؟!
امام علي(ع) توسط نیروهای اطلاعاتی خود از قصد «زیاد بن ابیه» براي خيانت در بيت المال آگاه شد و در نامه شدید اللحن به او نوشت: «صادقانه به خداوند سوگند ياد مى كنم اگر به من گزارش رسد كه از بيت المال مسلمين چيزى كم يا زياد به خيانت برداشته اى آنچنان بر تو سخت مى گيرم كه در زندگى تو را كم بهره، سنگين بار و حقير و ذليل سازد». صريح نفرمودن امام(ع) براي اين بود كه «زیاد» در عمل مجرمانه جسور نشود.
💠 درسهايي از برخورد امام علي(ع) با «شريح قاضي»
برخورد امام علي(ع) با شریح قاضی به خاطر خريد خانه از جهات مختلفى شايان دقت است؛ اولا: چون خريدار يكى از قضات است و قاضى هميشه در معرض اتهام و وسوسه هاى نفسانى است، امام(ع) اين کار را براى او نمى پسندد. ثانيا: دوران حكومت امام(ع) بعد از دوران عثمان بوده كه با ريخت و پاش گسترده بيت المال و روى آوردن عده اي به زندگى پر زرق و برق همراه بوده است و لذا اين برخورد عده اى را متنبه كرد و گروهي را به خاطر ترس از اعتراض مردم، با آن هماهنگ كرد. آری اين نامه مخصوص آن عصر و زمان نبوده و براى امروز و فردا و براى همه نسل ها در همه زمانها صادق است و مخصوص گروهي خاص نيست.
📖 مطالعه تفصیلی:
makarem.ir/maaref/fa/category/articles/29568
#فرماندار #حاکم #کارگزار #حاکم_اسلامی
#حکومت #سيره_حکومتی #امام_علی
#بیت_المال #غنائم #خیانت #قدرت #مردم
#رهبر #فتنه #امانت #مردم #حکومت
#حکومت_اسلامی #والی #ساده_زیستی
#مسئولین #حاکمان_مسلمان #مالیات #پایداری
#آزادی_بیان #عدالت #رانت #هوس #هوی
#خزانه_دار #قاضی_شریح #فساد_مالی
#خراج #زیاده_خواهی #زیاد_بن_ابیه
#قدرت #نیروهای_اطلاعاتی #دورانديش
#صلابت #مقاومت #استفاده_ابزاری
____________