🔰مناشی تقیید یک اطلاق 1️⃣قسم اول : قید به یک خطابی که به شرطیت یا مانعیت ارشاد دارد حاصل میشود. مثلا مولا بگوید لاتصل فیما لایوکل لحمه. یا صل فیما یوکل لحمه. این #قید از خطاب متکفل حکم وضعی استفاده شده که ارشاد به جزئیت یا شرطیت یا مانعیت استفاده شده 2️⃣قسم دوم : قید از ناحیه حکم تکلیفی به ضمیمه برهان عقلی حاصل میشود. مثل موارد اجتماع امر و نهی. اینکه مکان مصلی باید #مباح باشد، دلیل خاصی ندارد. روایتی نداریم که بگوید لاتصل فی مکان الغصبی و صل فی مکان المباح. پس چرا نماز مقید به مکان مباح شده، منشا این تقیید، یک حکم تکلیفی آخری است که به ضمیمه حکم عقل به دست می آید. مثل اینکه قائل به امتناع شویم، در اینصورت صل تقیید میخورد الا در مکان غصبی. لاتغصب که حکم تکلیفی است صل را تقیید میزند و ضیق میکند و در غیر مکان غصبی منحصر میکند. این قید مکان مباح یک حکم تکلیفی را منشا است به ضمیمه حکم عقلی که امتناع است. عقل میگوید اجتماع امر و نهی ممتنع است و قید میزند. 3️⃣قسم سوم : از جهت باب #تزاحم است. تزاحم منشا تضییق شده است. مثل اینکه ازل النجاسة و صل در سعة الوقت، کسانی که قائل به ترتب نیستند میگویند صل واجب است به شرطی که ازاله شده باشد. منشا این تقیید تزاحم است با اینکه صل و ازاله به هم ربط ندارد. منشا این تقیید در صلاة، اهمیت ازاله است 📚برگرفته شده از درس خارج فقه آیت الله گنجی 🆔@masire_feghahat

🔰مباحثه آخوند خراسانی با سید یزدی ♨️یکی از اخوان مرعشی از قول آمیر سیدعلی یثربی -از شاگردان برجسته‌ی آقا ضیاء عراقی- و ایشان ظاهراً از قول آقا ضیاء عراقی نقل کردند: آخوند خراسانی و سید صاحب عروه، زمانی هر دو درس اصول می‌گفته‌اند و بحثشان نیز پیرامون مقدمه‌ی واجب بود. آخوند، #ذات_مقدمه را واجب می شمرد و سید #مقدمه‌_موصله را. ✳️فرزندان حاج آقا محسن عراقی (حاج آقا مصطفی و برادرش) در درس آخوند و سید حضور می یافتند و بحث را تعقیب می کردند. زمانی که به درس آخوند می رفتند، ایشان برای اثبات نظریه‌ی خودش أدلّه و براهینی قوی اقامه می کرد؛ چندان که آن دو قانع گردیدند و هوادار نظریه‌ی آقای آخوند شدند، أما بعد که به درس مرحوم سید رفتند، مرحوم سید بر نظریات مخالف خویش در باب مقدمه‌ی واجب (و از جمله مبانی نظر آخوند) نُقوض و ایرادات مختلفی را وارد ساخت و اینان دیدند که اشکالات سید ظاهراً وارد و بی جواب است و نظریه‌ی مرحوم آخوند قابل دفاع نیست مع الوصف زمانی هم که اشکالات یاد شده، با آخوند در میان نهاده می شد، ایشان آنها را پاسخ می گفت و به همین گونه، سید نیز متقابلاً با وارد ساختن نقوض تازه، از نظریه‌ی خود دفاع می کرد… و فرزندان حاج آقا محسن عراقی درمانده بودند که کدام نظریه را برگزینند. 🔸آخرالأمر گفتند این طور نمی شود! خوب است هر دو استاد را در مجلسی واحد جمع کنیم تا حضوراً در این مسأله با هم بحث کنند و معلوم شود که حق با کیست؟ 🔹مجلسی تشکیل دادند و از هر دو دعوت کردند. پس از تشکیل مجلس و حضور آخوند و سید در آن، گفتند که: شما دو بزرگوار، هر دو اصول می گویید و بحثتان نیز درباره‌ی وجوب مقدمه است، منتها شما (خطاب به آخوند) ذات مقدمه را واجب می دانید و شما (خطاب به سیّد) قائل به مقدمه‌ی موصله هستید. امروز می خواهیم ببینیم کدام نظریه درست است و غرض از دعوت شما آقایان نیز روشن شدن همین أمر است. 🔸سیّد رو به آخوند کرد و خطاب به ایشان گفت: شما در باب مقدّمه، غیر از حرفهای آقای کلانتر (میرزا ابوالقاسم، مقرّر معروف درس شیخ انصاری) مطلبی اضافه دارید؟ آخوند می گوید: خیر، همان حرفهاست. ما ذات مقدمه را مطلقاً واجب می دانیم. مرحوم سید نقضی بر نظریه‌ی وی وارد کرد و گفت: اگر کسی در آب غرق شد و طریق رسیدن به او و نجات وی، منحصر در عبور از خانه‌ی زید باشد، شما می فرمایید اگر کسی نه به قصد نجات غریق، به آن خانه برود، باید نمازش بدون رضای صاحب‌خانه درست باشد؛ چون خانه‌ی مزبور حسب فرض، طریق منحصر برای نجات غریق است و ورود به آن خانه –از باب مقدمه- واجب است و نمی تواند حرام باشد، لذا نماز کسی هم که بدون قصد نجات وارد آن خانه شده، باید صحیح باشد. آیا شما ملتزم به صحت نماز چنین کسی هستید؟ با قول به وجوب ذات مقدمه ناگزیر باید ملتزم به چنین چیزی بشوید؛ در حالی که درست نیست. 🔹مرحوم آخوند برای یافتن پاسخ این اشکال، عمیقاً به فکر فرو می رود؛ چندان که از مجلس و اوضاع و احوال آن غافل می گردد. سکوت و تفکّر آخوند مدّت نسبتاً زیادی –ظاهراً حدود یک ساعت و نیم- به طول می‌انجامد و آسید محمد کاظم یزدی پس از گذشت نیم ساعت، وقتی می بیند از پاسخ خبری نیست، برخاست و مجلس را ترک کرد. چندی بعد آخوند سربرداشت و گفت: «جواب را پیدا کردم!» و سراغ سید را می گیرد. 🔸آشیخ علی شاهرودی –از شاگردان آخوند که به درس سید نیز رفته بود است- می گوید: خوب شد سید رفت، و الّا اگر مانده بود، به مجرّد شنیدن پاسخ شما، چند نقض دیگر به شما وارد می کرد که شما باید برای یافتن پاسخ آنها ساعتها فکر می کردید! 🔹حاج آقا رضا صدر از قول مرحوم آقای آسید احمد خوانساری نقل کرد که سید اشکال خویش را با این مثال مطرح ساخته بود: چنانچه مالک زمینی به شخص دیگر بگوید: من اجازه می دهم از این زمین که مال من است و رفتن تو در آن جنبه‌ی تصرّف عدوانی در ملک غیر دارد، عبور کنی، به شرط این که پس از عبور از زمین وضو بگیری و بدون وضو گرفتن راضی نیستم داخل زمین من بشوی. آیا چنین ترخیص مشروطی، عقلاً اشکالی دارد که شارع، آن را معتبر شمارد؟ 📚جرعه ای از دریا ، ج ۲ ، ص۴۴۹ 🆔@masire_feghahat

🔰 تاریخچه استصحاب 🔸تمسک به #روایات برای استصحاب به صورت مطلق، اولین بار توسط #پدر_شیخ_بهائی در عقد طهماسبی آورده شده است که گفته شده است شاه طهماسب وسواسی بوده است و لذا ایشان به این روایات تمسک کرده اند برای رفع وسواس ایشان که بگویند با استصحاب اهل سنت حکم به طهارت نمی کنیم بلکه با روایات است. 🔹اخباری ها هم اجمالا استصحاب در شبهات موضوعیه را قبول کرده اند. استصحاب عدم نسخ را هم استرآبادی در شبهات حکمیه قبول کرده است بلکه ضروری می داند. ولی غیر از این را قبول ندارد 🔸 سپس مرحوم وحید بهبهانی اصرار بر استصحاب دارد و ایشان اولین کسانی هستند که روایات را آوردند و مانور دادند 🔹 سپس توسط مرحوم نراقی با استصحاب عدم جعل تعارض پیدا کرد. مرحوم شیخ انصاری سعی کردند این مشکل را حل کنند و استصحاب را در شبهات حکمیه و موضوعیه قائل شوند و تمسکشان هم به همین روایت است. البته باز هم در دو مورد قبول نکردند : یکی در شک در مقتضی و یکی زمانی که مدرک حکم، عقل باشد. بعد از مرحوم شیخ هم بحث بیشتر روی حجیت استصحاب مطلقا رفت 📚برگرفته شده از درس خارج اصول استاد سید احمد مددی(حفظه الله) 🆔@masire_feghahat

🔰متن حدیث دال بر صدور از معصوم هست یا خیر؟! ▪️استاد سید جواد شبیری زنجانی : 🔸روش استناد به متن حدیث برای اثبات اعتبار آن بسیار روش لغزنده ای است و ذوق و سلیقه شخصی و تمایلات فكری در آن بسیار مؤثر است 🔹به عنوان نمونه درباره قسمت ذیل دعای عرفه حضرت سید الشهداء(علیه السلام) برخی از بزرگان متن حدیث را دلیل بر صدور آن از معصوم دانسته اند، ولی مرحوم مجلسی و برخی از محدثان دقیقاً برعكس، متن حدیث را شاهد بر عدم صدور آن از معصوم انگاشته اند. 🔸به عقیده من متن شناسی، راه روشمندی برای شناخت اعتبار یا عدم اعتبار روایات نیست و تنها در دایره محدودی میتوان از آن بهره جست. 📚درس خارج فقه ۸۹/۱۲/۱ 🆔@masire_feghahat

🔰ثمرات بحث«استعمال لفظ در اکثر از معنا» 💠جمع بین قصد قرآنیت و قصد غیر قرآنیت 1️⃣در مورد سوره حمد که در نماز همراه با قصد قرائت قرآن خوانده می شود، داشتن #قصد_دعاء در فقره «ایّاک نعبد و ایّاک نستعین» و یا قصد #انشا_حمد در آیه شریفه «الحمد لله ربّ العالمین» و یا #طلب_هدایت در آیه «اهدنا الصراط المستقیم» مورد اختلاف واقع شده است که برخی از فقهاء از جمله شهید اول در ذکری و صاحب عروه و اکثر معلّقین عروه قائل به جواز شده اند، اما شیخ طوسی فرموده اند: این عمل جایز نیست؛ چون جمع بین قصد قرآنیت و قصد دعاء، انشای حمد یا طلب هدایت از موارد #استعمال_لفظ_در_اکثر_از_معنای_واحد است که جایز نیست. 🌀تقریب شیخ طوسی 🔹 قرائت قرآن زمانی بر خواندن الفاظ قرآن صدق میکند که انسان قصد حکایت الفاظ قرآن را داشته باشد. لذا اگر شخص بدون این‌که قصد حکایت از الفاظ قرآن را داشته باشد بگوید الحمد لله رب العالمین ؛صدق نمی‌کند که قرآن خوانده است. پس در این هنگام اگر در کنار قصد حکایت ، قصد دعا هم بکند هم قصد کرده از «الحمد لله رب العالمین» حکایت از الفاظ قرآن را، و هم استعمال کرده در انشاء حمد این استعمال یعنی استعمال لفظ در اکثر از معنا. 🆔@masire_feghahat

🔰ثمرات بحث «استعمال لفظ در اکثر از معنا» 💠تفصیل آیت الله بروجردی بین آیات از زبان خدای متعال و آیات از زبان غیر او 🔸آیات ابتدائی سوره حمد کلام خدای متعال است که خدای متعال انشای حمد برای خود کرده است، اما ﴿إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ﴾ کلام خدای متعال نبوده و قبل آن فعل «قل» در تقدیر است؛ چون معنا ندارد که خدای متعال تعبیر ﴿إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ﴾ را بیان کند. 🔹بنابراین در ﴿إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ﴾ یا ﴿اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ﴾ از این باب کلام خدای متعال است که متعلق به یک «قل» در تقدیر است و خدای متعال امر به استعمال این تعابیر به همان معانی که بندگان بیان می کنند کرده است. بندگان هم همین عمل را انجام می دهند و لذا لازم است که قصد معانی آنها ولو به نحو اجمالی وجود داشته باشد که در مورد این آیات وجود قصد دعاء لازم است. 🔸اما تعبیر ﴿الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِين﴾ انشای حمد از سوی خدای متعال نسبت خود خودش است و وقتی نمازگزار این آیه شریفه را تلاوت کرده و قصد انشای حمد از سوی خود داشته باشد، غیر از مفاد این آیه خواهد شد و در صورتی که با تلاوت این آیه قصد قرائت قرآن کریم و قصد انشای حمد برای خدای متعال صورت گیرد، استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد خواهد بود 📚نهایه التقریر فی مباحث الصلاه،ج۲،ص۱۳۴ 🆔@masire_feghahat

🔰مباحثه شیخ عبدالله گلپایگانی و صاحب وقایه الاذهان 🔸 آقای آشیخ محمدرضا مسجد شاهی صاحب وقاية الأذهان می گفت: من در سنه ۱۳۱۶ که اصول (یا درس دیگری) میگفتم، نظریه ای راجع به مجاز مطرح کردم و نظریه من در نجف منتشر شد. یک وقت بالای پشت بام بودم، دیدم آشیخ عبدالله گلپایگانی آمد. 🔹آشیخ محمد رضا با تجلیل از ایشان یاد کرده بود. آشیخ محمدرضا عقیده اش این بود که در مثال «رأيت أسدأ يرمي»، «أسد» در همان معنی «حيوان مفترس» استعمال می شود . 🔸آشیخ محمد رضا می گفت: من بالای پشت بام بودم و آشیخ عبدالله پایین. آشیخ عبدالله گفت: «این چه حرفی بود که تو زدی؟ آیا اگر من گفتم: «رأيت أسدا يرمي» یعنی دم هم داشت؟» من گفتم: «لاخير في أسد أبتر». سپس مقداری مباحثه کردیم و آشیخ عبدالله پذیرفت و رساله ای نوشت به نام «فصل القضاء في الانتصار للرضا». 📚جرعه ای از دریا،ج۲،ص۴۰۷ 🆔@masire_feghahat

🔰علت اقناعی 🔹علت اقناعی عبارت است از علتی که صرفا به جهت #قانع_کردن مخاطب آورده شده و حقیقتا هیچگونه دخلی در حکم ندارد مانند علت هایی که به عدم صحت آن قطع داریم 🟢سید عبدالاعلى سبزواری در ذیل بطلان خواندن سوره های سجده دار در نماز می فرماید: فرمایش حضرت که فرمودند: «سجده زیاده ای در نماز است» احتمالات مختلفی دارد: ... یکی از آن احتمالات این است که از علت های اقناعی باشد نه از حکمت یا علت. با توجه به این که در گفتگوهای ائمه علیهم السلام نیز رواج داشته است 🔘و منها: أن يكون من العلل الإقناعية لا من الحكمة و لا من العلة، كما هي الدائرة في محاورات الأئمة عليهم السلام و المتيقن هو الأخير و إثبات غيره يحتاج إلى دليل 📚مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام،ج۶،ص۲۶۷ 🆔@masire_feghahat

🔰علت تقیه ای 🔅علت تقیه ای خود دو قسم دارد 1️⃣تقیه در خود علت 🔸در این قسم، علت تقیه ای، #علتی است که خودش نزد شیعه #مقبول_نیست؛ اما نزد مخالفين مقبول است. 🔻محقق همدانی که در بحث حکم غسل میت زوج و زوجه توسط یکدیگر، صحيحه حلبی را ذکر می کند. صحيحه حلبی عبارت است از: « امام صادق علیه السلام در مورد غسل میت برای زن توسط شوهر سؤال شد. حضرت فرمودند: بله، از پشت لباس می تواند. اما نگاه به مو و به چیزی از آن نکند؛ اما زن می تواند همسر خود را غسل دهد؛ زیرا وقتی مرد می میرد زن در عده اوست؛ اما وقتی زن می میرد عده زن تمام شده است.» 👁‍🗨سپس در نقد استشهاد به صحيحة می فرماید: «همانا صحیحه همراه تعلیلی که در آن است جاری مجرای تقیه است؛ زیرا به همین مضمون از ابی حنیفة نقل شده است.» در این مورد همان طور که ایشان تصریح کردند اصل علت تقیه ای است چون علتی است که ابوحنیفه آن را آورده است. 🗯و أنّ الصحيحة- مع ما فيها من التعليل- جارية مجرى التقيّة حيث حكي القول بمضمونها عن أبي حنيفة 📚مصباح الفقیه،ج۵،ص۷۶ 🆔@masire_feghahat

🔰علت تقیه ای 2⃣تقیه در ذکر مصداق برای علت 🔶در این قسم، علت تقیه ای، علتی است که در مقام تقیه وارد شده است و ممکن است خودش نزد شیعه مقبول باشد و تنها #تطبيقش بر معلول تقیه ای باشد. 🔷امام خمینی در بحث عمومیت #حدیث_رفع نسبت به #احکام_وضعی برداشت شیخ انصاری را از صحيحه بزنطی نقد می کند 🗯صحيحه بزنطی عبارت است از:«از امام کاظم علیه السلام در مورد مردی که مجبور بر قسم شد و قسم به طلاق و آزاد کردن بنده و صدقه دادن آنچه مالک است، خورد، سوال پرسیدم که آیا عمل به آن قسم بر او لازم است؟ حضرت فرمودند: خیر، رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: آنچه به آن مجبور شده اند یا طاقت آن را ندارند یا در آن خطا کرده اند از امت من برداشته شده است¹.» 🔄 مرحوم امام میفرماید: « استفاده عموم از صحيحه بزنطی از ابی الحسن عليه السلام ... با این ادعا که قسم به طلاق و آزادی بنده، اگرچه نزد ما بدون اکراهش هم صحيح نیست اما صرف اینکه امام برای اثبات عدم آثار حلف به فقر «ما اكرهوا عليه» تمسک کرده اند دلیل بر عمومیت آن است، مشکل است؛ زیرا #استشهاد به آن به جهت #تقیه است نه به جهت تایید صحت علت برای آن² ✅ نزاع مرحوم امام و شیخ انصاری بر سر تطبيق علت است. شیخ انصاری می - فرماید: درست است که تطبيق تقیه ای است اما #تطبيق_صحیحی است که تقیه ای است بنابراین، می توانیم «ما اكرهوا عليه» را بر احکام وضعي تطبيق دهیم اما مرحوم امام معتقدند وقتی #تطبیق_تقیه_ای شد، صحت نیز از آن فهمیده نمی شود³ ❇️ بنابراین، روشن است که چه مرحوم امام و چه شیخ انصاری ، تقیه را در ناحیه تطبیق دیده اند نه در اصل علت ــــــــــــــــــــــ *¹:المحاسن،ج۲،ص۳۳۹ *²:کتاب البیع،ج۲،ص۸۰ *³:فرائد الاصول،ج۲،ص۴۰ 🆔@masire_feghahat

🔰مقاله 🌀شکل‌گیری و کارکردهای مرجعیت علمی زرارة‌بن‌أعين 📃 چکیده 🔸انقلاب علمی و فرهنگی شیعه در عصر امامت امام باقر علیه‌السلام با مدیریت پیوسته آن حضرت و تربیت راویان کوشا و فرهنگ‌گستر آغاز گردید. در پرتو هدایت امام معصوم، جامعه شیعه از مرحله فقر فرهنگی گذر کرده و به مرحله شکوفایی و بالندگی رسید. 🔹زرارة بن اعین یکی از آن نخبگان شیعه است که با دریافت حداکثری آموزه‌های دینی در جایگاه مرجعیت علمی قرار گرفته و به نشر آن معارف در بستر جامعه فرهنگی پرداخت. 🔸توجه ویژه نهاد امامت به زراره، ضرورت بازشناسی ویژگی‌های وی و هم‌چنین کارکردشناسی فرهنگی او در جایگاه مرجعیت علمی را بیش‌ازپیش نمایان می‌سازد. نوشتار حاضر، با شیوه تحلیل متون حدیثی و رجالی شیعه، به این دو امر مهم پرداخته است. 📝نویسندگان ▪️سیدعلیرضا حسینی شیرازی ▪️محمد لطفی پور @masire_feghahat

🔰مقدس اردبیلی ( رضوان الله علیه) 💢تراجم💢 🔸صاحب معالم و صاحب مدارک در سن، قریب به یکدیگر بودند و هر دو در نزد اردبیلی درس خواندند و مقدس محقق ملا احمد اردبیلی، در آن زمان شرح ارشاد مینوشت و اجزا را به صاحب مدارک و صاحب معالم می داد و می گفت: شما نظر کنید در عبارت آن و اصلاح نمایید؛ زیرا که من میدانم که بعضی از عبارات آن غیر فصیح است. 🔹 و چون خواستند که از خدمت اردبیلی به جانب بلاد خود مراجعت کنند، شیخ حسن صاحب معالم، از خط ملا احمد اردبیلی چیزی خواست که در نزد او باشد و باعث تذکار او باشد؛ پس محقق اردبیلی، بعضی از احادیث برای صاحب معالم نوشت ❇️ و آخر آنها نوشت که: این را عبد، برای مولای خود نوشته است به جهت امتثال امر مولا و برای این که متذکر او باشد و او را فراموش نکند در خلوات خود و عقيب صلات خود. و خدای - تعالى - توفیق دهد او را برای آنچه محبوب اوست و از او راضی باد به منّ او و کرم او، به محمد و آل او، صلوات خدا بر ایشان باد. 📚قصص العلماء تنکابنی،ص۳۵۲ @masire_feghahat