#مداحی_عالمانه
#آموزش
#ادبیات
#تضمین
👇👇👇👇
تضمین ، اصطلاحی در علم بدیع و نحو عربی است.
_تضمین در لغت به معنای گنجاندن و نهادن چیزی در جایی است.
_در علم بدیع، تضمین ، آوردن یک مصراع یا یک بیت یا ابیاتی از شعر دیگران، عینا"، توسط یک شاعر ،در ضمن شعر خود است.
_تضمین را آوردن بیتی شعر از شاعر دیگر در میان قصیده به عنوان «مهمان»، نه سرقت، دانسته و رسم آن است که شاعر نخست بگوید که بیت تضمین شده از چه‌کسی است.
برخی نیر تضمین را آوردن مصراعی یا بیتی یا دو بیت از آنِ دیگری در میان شعر خود در جایی مناسب به عنوان تمثّل و عاریت، و نه سرقت، دانسته و تأکید کرده اند که آنچه تضمین می‌شود باید مشهور باشد.
_شاید شاعر غزلی را تضمین کند و آن را به صورت مربع یا مخمس یا مسدس و مانند آن در آورد.
مثلاً عماد فقیه‌کرمانی شعری از فخرالدین عراقی را به صورت مخمس تضمین کرده است.
تضمین شیخ بهائی از غزل خیالی بخارایی
(در ادامه خواهد آمد)
و تضمین ملک‌الشعرای بهار از غزل سعدی بسیار مشهور است.
_اگر تضمین بیشتر از یک بیت باشد آن را «استعانت» و اگر کمتر از یک بیت باشد آن را «ایداع» (ودیعه نهادن) می‌گویند.
_گاهی شاعر یکی از اشعار خود را در شعر دیگرش تضمین می‌کند.
_ممکن است شاعر در شعری که تضمین می‌کند، اندک تغییری دهد تا آن را با مقصود خود متناسب کند.
برای نمونه حافظ در بیت
«باشد ای دل که در میکده‌ها بگشایند
گره از کار فروبستة ما بگشایند»
مصراع دوم را از فخرالدین عراقی گرفته که گفته است:
«گره از کار فروبستة من بگشایی»
_گاهی مَثَلِ سایر، در شعر تضمین می‌شود که به این کار ارسال‌المثل می‌گویند.
در تعریف تضمین سخنی دیگر نیز ذکر کرده‌اند که با تعریف موقوف‌المعانی و شعر مدرّج تطبیق می‌کند؛
یعنی اینکه معنای یک بیت با بیتی دیگر کامل شود.
شمس‌قیس‌رازی پس از ذکر تعریف موقوف‌المعانی برای تضمین، اینگونه ابیات را مضمّن نامیده است.
_آرایه تضمین» آوردن آیه، حدیث، مصراع یا بیتی از شاعری دیگر در کلام خود است.
آوردن آیه قرآن یا حدیث در کلام، «اقتباس» و «درج» نیز نامیده شده است. در این آرایه شاعر عیناً چیزی را که می‌خواهد تضمین کند، در کلام خود می‌آورد.
_انواع تضمین:
واعظ کاشفی سبزواری تضمین را به
«مصرّح/آشکار» و «مبهم/پنهان»
تقسیم کرده است.
تضمین مصرّح را تضمینی دانسته است که شاعر در اثنای شعر به اشاره یا تصریح بگوید که شعر از دیگری است.
و تضمین مبهم(پنهان) را تضمینی که، به نام شاعر یا گرفتن شعر از دیگری اشاره نکند(با این شرط که شعر تضمین شده مشهور باشد تا تهمت سرقت به او نزنند)
اصولاً ابیاتی، در تضمین_پنهان بکار میرود که خوانندگان به آن آشنایی داشته باشند و نام شاعرش، به حدی معروف باشد که نیازی به قید آن نباشد.
