⏺ جایگاه عقل در اجرای قوانین دینی
حجة الاسلام و المسلمین محمد سروش محلاتی:
📌حتی در مواردی که حکم شرع وجود دارد باز هم ما مستقل و بینیاز از عقل نیستیم. زیرا علاوه بر آن که در مرحله فهم حکم شرعی از نصوص دینی نیاز به عقل وجود دارد، بالاتر از آن، در مرحله اجرا و کیفیت پیاده کردن نیز نیازمند عقل هستیم. یکی از مشکلات زمان ما همین است که افراد فکر می کنند همین که حکمی در شرع آمده، بدون اندیشه و دانش و فکر می توان آن را به اجرا در آورد.
شهید بهشتی میفرماید: «پیامبران نورافکن های قوی برای زندگی هستند که بشر را از استفاده از عقل و فکر و تجربه بی نیاز نمی کنند. هرگز! برای اینکه اگر پیامبر حتی یکایک احکام و قوانین هم برای ما بیاورد باز اجرای قانون یک دنیا عقل و تجربه می خواهد».
📊یک جمله « احل الله البیع و حرم الربا» در قرآن آمده است. این « حرّم الربا» برای این که در صحنه تجارت و بازار بتوان پیاده کرد و یا مبنای بانکداری قرار بگیرد، یک دنیا عقل و تجربه لازم است. نیم آیه در قرآن که فرموده است «و لن یجعل الله للکافرین علی المؤمنین سبیلا» کفار نباید بر مؤمنین سلطه داشته باشند، ولی در صحنه عمل چگونه میتوان جلوی این سلطه را گرفت؟ آیا همین که رابطه را با کفار قطع کردیم جلوی سلطه گرفته شده است؟ گاهی ممکن است اصلا قطع رابطه علمی یا اقتصادی نه تنها به قطع سلطه آنها بیانجامد، بلکه موجب ضعف جامعه اسلامی و در نهایت وابستگی بیشتر شود.
📎خدا رحمت کند عالم بزرگوار ملا علی کنی را که مجتهد طراز اول عصر ناصری بود. میخواستند راه آهن برای ایران بیاورند گفت اجازه نمیدهم، زیرا اگر راه آهن بیاید فرهنگ غرب هم همراهش خواهد آمد و ما باید جلوی سلطه فرهنگ غرب بایستیم، و ایستاد و حکومت هم به خاطر جایگاه ملاعلی کنی تا وقتی او زنده بود راه آهن را نیاورد. ولی سوال این است که این شیوهها و روشها، در عمل و اجرا، ما را در چه موقعیتی قرار میدهد؟ ما را در صحنه بین المللی، نوانمند میکند و یا از توانایی میاندازد؟ ملاعلی فکر میکرد با جلوگیری از ورود صنعت، جلوی سلطه غرب گرفته میشود، ولی آیا امروز با منع و تحریم و جلوگیری کردن میتوانیم استقلال خود را حفظ کنیم و جلوی سلطه گرفته میشود؟
📌 مشکل جامعه امروز ما این است که فکر می کنیم چون احکام شریعت را داریم دیگر نیازی به عقل و فکر و تجربه برای پیاده کردن آن حکم نداریم.
#خبرنامه_پژوهشی
#اجتهاد
#جامعه
—---
متن کامل این خبر را در اینجا بخوانید:
👉 yon.ir/mfeqhi23
—------—
🔍 کانال «مرکز فقهی امام محمد باقر(ع)»:
👉@mfeqhi