🔵 جایگاه اجتماع در فلسفه سیاسی ملاصدرا
🖋حجت الاسلام دکتر احمدرضا یزدانی مقدم، دانشیار گروه فلسفه سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی
✅️ صدرالمتألهین همچون دیگر اندیشمندان مسلمان، مقدمهای درباره نیاز انسان در زندگی اجتماعی به پیامبر و شریعت ارائه میکند و پس از آن وارد بحث از فلسفه شریعت میشود.
✅️ مقایسه اجمالی نظریات صدرالمتألهین با دیگر فیلسوفان مسلمان نشان میدهد که صدرالمتألهین دراینباره از نظریهپردازیهایی هم برخوردار است.
✅️ از نظر صدرالمتألهین، انسان برای وجود و بقا نیازمند دیگران است و زندگی در دنیا بدون تمدن و اجتماع و تعاون ممکن نیست. لازمه تمدن و اجتماع و تعاون این است که در معاملات و مناکحات و جنایات، یعنی در شئون زندگی اجتماعی و روابط میان انسانها، قانونی باشد که برای نظم زندگی و برقراری عدالت به آن ارجاع داده شود تا غلبهجویی انسانها بر یکدیگر در زندگی اجتماعی و فساد اجتماع و انقطاع نسل و اختلال نظام اجتماعی پدید نیاید؛ زیرا هر یک از انسانها میل به رفع نیازهای خود داشته، نسبت به کسی که با او در این رفع نیاز، مزاحمت کند، غضب میورزد.
✅️ قانون یادشده شرع است و ناگزیر باید شارعی باشد که راه نظم بخشیدن به زندگی دنیا را معین کند و طریق وصول به خدای تعالی را سنت گذارد و امر آخرت را تذکر دهد. این شارع باید انسان باشد و با آیاتی همراه باشد که نشان دهد شریعت او از جانب خدای عالِم قادر است تا نوع انسان او را بپذیرند و به نبوت او اقرار کنند. این آیات همان معجزات است.
✅️ تحلیل صدرالمتألهین را میتوان به صورت ذیل نشان داد:
وجود و بقای انسان ← تمدن، اجتماع و تعاون ← شرع و شارع ← قانون در معاملات، مناکحات و جنایات ← نظم اجتماعی.
✅️ دنیا منزلی از منازل راهیان سوی الله است و بدن مَرکب این راه است. لازمه تدبیر منزل و مَرکب، تهیه غذا برای بقای فرد و نکاح برای بقای نوع است. تهیه غذا اسبابی دارد که با تمدن و اجتماع حاصل میشود و برای همین گفته شده «انسان مدنی بالطبع» است از همینرو اجتماعات پیدا میشوند. این اجتماعات برای بقا نیازمند قانون هستند تا قانون از تقابل و تغالب و فساد و اختلال نظم که لازمه خواست طبیعی افراد است، مانع شود. قانون یادشده همانا شرع است.
منبع: احمدرضا یزدانی مقدم، جایگاه وحی در فلسفه سیاسی: از منظر فارابی، ابن سینا، شیخ اشراق، خواجه نصیرالدین طوسی و صدرالمتالهین، ص ۳۵۷_۳۵۸.
#فلسفه_سیاسی
#اجتماعشناسی
#صدرالمتالهین
🌸 کانال نخبگانی و متفاوت "مطالعات فلسفه سیاسی و انقلاب اسلامی" با حضور بیش از ۷۲۰ عضو فرهیخته در پیام رسان ایتا:👇
🆔 آدرس کانال: eitaa.com/mirkhalili