نگاه عمیق #زن از دیدگاه #ابن_عربی و #علامه_حسن_زاده_آملی
عبدالله صلواتی:
مرتبت وجودی زن در عرفان اسلامی/ زن مظهر جمال، لطف و محبت الهی است
صلواتی، عضو هیأت علمی دانشگاه رجایی معتقد است در عرفان اسلامی به ویژه در عرفان ابن عربی، زن و مرد در اصل انسانیت مشترک اند و زن بودن و مرد بودن امور عارضی و بیروت از ذات انسانیت است.
به گزارش خبرنگار مهر، من زیر با عنوان مرتبت وجودی زن در عرفان اسلامی، یادداشتی است که عبداله صلواتی، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران به مناسبت روز زن نوشته است:
در تفکر غربی مفاهیم دوگانه و متقابلی درباره زن و مرد وجود دارد؛ این دوگانه ها از طرفی محصول سیاست و فرهنگ جامعه هستند و از طرف دیگر، جهت گیری جامعه و ایماژهای زیستن و مدیریت و فرهنگ و هنر و حقوق و در یک نگاه همه شئون زندگی را در چنبره خویش دارند. این دوگانه ها عبارتند از: سوژه/ ابژه؛ فعال/ منفعل؛ فرهنگ، جامعه/ طبیعت؛ عمومی/ خصوصی؛ انسان/ حیوان؛ کلی و جهان شمول/ خاص؛ عقلی/ عاطفه؛ سیاست، حقوق، اخلاق/ شخصی، خانوادگی، زیست شناختی؛ منطق/ شهود؛ حضور/ غیبت؛ خودیت، موجود/ غیریت، ناموجود؛ روشن/ تاریک؛ استقلال/ وابستگی؛ خیر/ شر.
بسته به اینکه کدام طرف این دوگانه ها غلبه پیدا کند یا بسته به اینکه این دوگانه ها در حالت تعادل و تعامل باشند یا در حال ستیز، سرنوشت زنان و مردان و در کل، سرنوشت جامعه و مسیر حرکتش متفاوت می شود. فمینیستها اما به لحاظ تاریخی معتقدند: در این دوگانه ها معمولا طرف مردانه جنبه مثبت تری یافته و طرف زنانه به نوان امر طفیلی و تابع معرفی شده است و این سبب ظلم ها و ناعدالتی های گسترده ای در قبال زنان شده است.
غالباً از میان این دوگانه ها طرف مغلوب، یعنی طبیعت، خاص، عاطفه، غیریت، تاریک، شهود، شخصی، حیوان، ابژه، شر، و منفعل از آن زن تلقی می شود و طرف غالب از آن مرد است. (رک: بیسلی، چیستی فمینیسم، ص ۳۲-۳۴)
در عرفان اسلامی هم برخی از طرفهای مغلوب چون طبیعت، عاطفه، و منفعل به زن اختصاص می یابد. حال پرسش این است که آیا اسناد این مفاهیم به زن نشان از رتبت پایین زن در نگاه عرفان اسلامی دارد؟ و قبل تر از آن این پرسش مطرح است که زن در آثار عرفانی به ویژه مکتب ابن عربی و نظرگاه #علامه حسن زاده آملی چه جایگاه وجودی ای دارد؟
در سخنان صوفیه توصیه می شود که: زن را باید به مثابه امانت الهی و با نگاه شفقت دید نه با نگاه شهوت. (رازی، جواهر التصوف، ص۱۷۰؛ سلمی، جوامع آداب الصوفیة، ص ۲۱۱؛ خرکوشی، تهذیب الاسرار فی أصول التصوف، ص۳۸۲) و یکی از راه های نگاه انسانی به زن، پیشنهاد ابن عربی است. او در نظریه علم الاسمای خویش، زن را مظهر جمال و لطف و آینه محبت الهی می داند.
در عرفان ابن عربی، زن و مرد در اصل انسانیت مشترک اند و زن بودن و مرد بودن امور عارضی و بیرون از ذات انسانیت است. بنابراین، چنین نیست که مردان به حسب انسانیت بالاتر از زنان باشند. (ابن عربی، الفتوحات المکیة؛ ج۳ ؛ ص۸۷؛ جهانگیری، زن در عرفان ابن عربی در حدود شریعت، ص ۶)
از نظر #ابن عربی، مقام و منزلت کمالی ای وجود ندارد مگر اینکه زن می تواند بدان دست یابد و صفتی نیست در مردان مگر آنکه زنان به آن دسترسی دارند (=و ما من صفه للرجال إلا و للنساء فیها مشرب) زنان می توانند به مقام های رفیعی چون ولایت، نبوت تعریف (نه نبوت تشریعی)، و قطبیت دست یابند. (همان، ج۱ ؛ ص۴۴۷؛ ج۲، ص: ۳۵؛ ج۳، ص ۸۹) فقط مردان می توانند به رسالت و بعثت برسند اما زنان به این دو امر دسترسی ندارند. (همان، ج۳، ص ۸۸)
#علامه حسن زاده آملی، نسبت زن و مرد را نسبت زمین به آسمان می داند و بر این اساس، زن را در وجود متأخر از مرد تلقی می کند. (حسن زاده آملی، ممد الهمم در شرح فصوص الحکم، ص۶۱۰- ۶۱۱) اما این به معنای، موقعیت وجودی پایین تر زن در نسبت با مرد نیست. بنابر آنکه او کمالات انسانی را در ارتباط با نفس ناطقه می داند نه خصوصیتی با نام زن یا مرد. ایشان موافق با ابن عربی، نبوت مقامی را مختص مردان نمی داند و معتقد است: «صاحب نبوت انبائی خواه زن باشد و خواه مرد به جایی می رسد که مکاشفات و مشاهدات آنسویی و مصاحبات با ارواج و مکالمات با موجودات غیبی و تشرف به حضور انسان های ملکوتی از سفرای الهی و غیرهم، به او روی می آورد،» (همو، فص حکمه عصمتیه فی کلمه فاطمیه، بخش۱۷)
#استاد علامه حسن زاده آملی در موضعی، تصریح میکند که قله انسانی یعنی انسان کامل هم در انحصار مرد نیست و زن هم می تواند انسان کامل باشد؛ چنانکه حضرت فاطمه (س) از مصادیق اتم انسان کامل بوده است و «انسان کامل، خواه مرد، خواه زن، میوه درخت وجود است یعنی انسان کامل غایت دو حرکت ایجادی و وجودی است. پس راز مطلق آفرینش بلکه راز ویژه آفرینش انسان پیدایش این میوه از درخت وجود است
ادامه👇👇
💠قبساتی از افاضات استاد صمدی آملی حفظه الله
🔸️ ماه مبارک رمضان ۱۴۴۵ ه.ق
🔸️جلسه هفدهم - پنجشنبه ۰۹ فروردین ۱۴۰۳
🔸️موضوع: سیری در معارف قرآنی و روایی
#علامه_حسن_زاده_آملی
#استاد_صمدی_آملی
#۱۴۰۳
#تلاوت_قرآن #قرآن #امیرالمومنین #حدیث #قرآن_کریم #پیامبر #کتاب_الهی #حبل #ریسمان #صدق #قلب_سلیم #غل_و_غش #خلوت #زن #ملائکه #عروج #آیت_الله_جوادی_آملی #سیصد_سال #باب_الله #رزق_الله
@modafeanzuhur
🌹 کانال مهدوی مدافعان ظهور 🌹
https://eitaa.com/joinchat/3280666642C9b9ebd02e0
💠قبساتی از افاضات استاد صمدی آملی حفظه الله
🔸️بیستوهفتم ماه محرم الحرام ۱۴۴۶ ه.ق
🔸️جلسه چهلم - جمعه
۱۴۰۳/۰۵/۱۲
🔷 موضوع: شرح حدیث ابن شبیب از چهل حدیث کتاب نفس المهموم ، پیرامون ذریه طیبه
🔹️مکان: خوشواش آمل
#اباعبدالله #حسین #امام_حسین
#علامه_حسن_زاده_آملی
#استاد_صمدی_آملی
#ماه_محرم #محرم #محرم_۱۴۴۶ #تیر_۱۴۰۳ #خوشواش #اسم_اعظم #عوض #ربط_وجودی #سر #حضرت_یعقوب #حضرت_یوسف #امام_زمان #سختی #زایمان #زن #آداب_انعقاد_نطفه #نکاح
جهت ارتقاء کانال نشر با لینک ⬇️
@modafeanzuhur
🌹 کانال مهدوی مدافعان ظهور 🌹
https://eitaa.com/joinchat/3280666642C9b9ebd02e0