□●درقران کریم سوره محمد,ایه شانزده, آمده است: مَثَل بهشتی که وعده داده شده به متقیان که در آنست نهرها از آب نا متغیر و نهرها از شیری که نگشته طعم آن و نهرهاست از خمری که لذت است برای آشامندگان و نهری است از شهد بی غش و مرا ایشان را است در آن از همه میوه ها و آمرزشی از پروردگارشان چون کسی است که او جاودانی است در آتش و آشامانیده شدند آبی جوشان پس پاره پاره کرد روده هاشان را. □●در این آیه نیز به صراحت سخن از مَثَل را به میان آورده و فرموده است مَثَل بهشت چنین است و چنان. □●معلوم می شود حقیقت واقع بهشت رفیع تر و درجه اش اعلای از آن است که بتوان با زبان و کلام اینچنین، حدی برایش معین کرده و توصیفش نمود. □●همچنان که آیه (فشلا تَعلَم نَفسٌ مَا أُخفِیَ لَهُم مِن قُرَّةِ أَعیُنٍ.سجده/هجده)نیز به این معنا اشاره کرده است. □●و لذا جناب ابن عربی در تفسیرش این چهار نهر را چهار مرتبه از مراتب بهشت مطلقه معرفی نموده و فرموده است: مراد از #نهرِ_آب علوم و معارف حقیقیه است که قلبها بواسطه ی آن حیات یافته و غرائز بواسطه ی آن سیراب می شوند. آنچنان که زمین با آب، حیات یافته و دیگر موجودات بدان سیراب می شوند. و نیز مراد از #نهرِ_شیر، علوم نافعه ای است که به افعال و اخلاق تعلّق گرفته و مخصوص ناقصین مستعدینِ صالحینِ به ریاضات و سلوک در منازل نفس است. این گروه که در قبل از وصول به مقام قلب قرار دارند، بواسطه ی علوم شرایع و حکمت عملیه ای که به مثابه شیرِ مخصوصِ اطفال ناقص است، از معاصی و رذائل پرهیز می نمایند. □●و نیز مراد از #خمر تجلّیات و محبّت ذاتی و صفاتی حق است که به کاملین و بالغینِ به مقام مشاهده حسنِ تجلیات صفات و شهود جمال ذات و به عاشقین و مشتاقین جمال مطلق یار در مقام روح ارزانی شده است. □●و نیز مراد از #عسل شیرینی ها و حلاوات وارد قدسی و بارقه های نوریه و لذات وجدانیه در احوال و مقامات است که به سالکینِ واجدینِ اذواق و مریدین متوجهین به کمال که در قبل از وصول به مقام محبّت ذاتی و صفاتی حق قرار دارند عطاء می شوند □●و لذا جناب ابن عربی در این بیان، چهار نهر مذکور بهشتی را مظاهر چهار رتبه از مراتب بهشتیان معرفی کرده و نهر شیر را انزل مراتب بهشت و پس از آن نهر آب و بعد از آن نهر عسل و در آخر نهر خمر را بالاترین مرتبه ی بهشتی دانسته است. □●اما این چیزی نیست که همگان از عهده ی فهم آن برآیند و لذا قرآن از این حقیقت فقط به بیان مثل آن اکتفا کرده و تعقل و تفکر در این مثل را به ما واگذار نموده است. □●اما حکما و عرفای الهی چون در مکتوبات خود عوام الناس را مخاطب خویش ندانسته و به خواص که نفوس مستعده ی شاقیه ی به کمالات انسانی اند اهتمام بسیار دارند، از نقل مَثَل ها و حکایات و قصص دوری جسته و دائماً عزم و جزم آن دارند که حقیقت و لبّ محفوفِ در این پیمانه ها را القاء نمایند. و لذا در غزلیات عرفانی بزرگانی چون جناب حافظ و حضرت امام و حضرت استاد از این الفاظ و اصطلاحات که ریشه ی قرآنی و روایی دارند، بسیار است. #یاعلی □●رابطه علم ودین #استادصمدی_آملی●□ @mohamad_hosein_tabatabaei