□بشر در ابتدای کار به فهم و تشخیص و فاعلیت و تقلاّ و هنرمندی خود خیلی متّکی و امیدوار است و لذا قرار و آرام ندارد و در ذهن و اندیشه و در ظاهر و عمل دائم در تکاپوست. می‎گویند هنگامی‎ که خداوند گِل حضرت آدم علیه السّلام را سرشت و به دمیدن روح در آن پرداخت، هنوز روح تا کمر آدم بیشتر دمیده نشده بود و لذا از کمر به پائین بدنش هنوز گِل بود که آدم برخاست که راه بیفتد. انسان تا در خود توانایی و هنری می‎بیند، آرام نمی‎گیرد. تقلاّهای او هم اغلب جز خرابی ثمری ندارد. منتها تا همه‎ی هنر و توانش را به کار نبندد و عملاً بر او مکشوف نشود که تقلاّهایش راه به جایی نمی‎برد، آرام نمی‎گیرد و خود را به دست خدا نمی‎سپارد تا خدا امرش را اصلاح کند. به همین خاطر هم هست که انسان تا توانایی در خود سراغ دارد، باید در انجام طاعات و عبادات و اعمال صالح بکوشد. جزای این تلاش و کوشش این است که سرانجام متوجّه می‎شود که از علم و معرفت و طاعت و عبادت و تلاش و تقلاّی او کاری بر نمی‎آید. وقتی عبد از فاعلیت خود قطع امید کرد و مأیوس شد، از تقلاّ دست می‎کشد و تشخیص و تدبیر خود را رها می‎کند و به تقدیر و تدبیر الهی تن می‎دهد. اینجاست که هم از حجاب توجّه و امید داشتن به فهم و توان خویش نجات پیدا کرده و امکان می‎یابد فاعلیت حقّ متعال را ببیند و هم امرش اصلاح می‎شود. □مرحوم حاج محمّداسماعیل دولابی□ □○کتاب مصباح الهدی تألیف استاد مهدی طیّب○□ #کارسازنبودن_تقلاوفاعلیت_عبد_در_تزکیه‌و‌سلوک @mohamad_hosein_tabatabaei