#فقدان‌دریافت‌ازمسئله 🔸غالب فلاسفه اسلامی، دل‌نگران یکپارچگی نظام هستی و سیستم به هم پیوسته آفرینش هستند و از آن‌روی، با هرگونه نفی علیت مخالفت می‌کنند. در سوی دیگر، برخی نیز دغدغه اختیار و اراده آزاد انسان را دارند و تمام هویت انسان را به قدرت‌ِاختیار او تعریف می‌کنند. آنچه در این میان ناپیداست، #عدم‌شنوایی از سوی غالب طرفداران این دو ایده است. ندیده‌ایم یا اصلاً موجود نیست که، گروهی شنوای دغدغه گروه دیگری باشد. ندیده‌ایم فیلسوف علیت‌گرا به پای فیلسوف اختیارگرا بنشیند و ببیند او از حقیقت اختیار چه می‌فهمد که اینگونه برای حفظ آن، از حاکمیت قاعده علیت عبور می‌کند. هر دو دغدغه در جای خود درست است اما این کافی نیست باید هر دو از لباس رد و دفع دیگری بیرون آمده و سعی نماید در هم‌کلامی با دغدغه مقابل، با آن پیوند بخورد. 🔸روشن است که، نمی‌توان علیت را به نفع اختیار انسان و اختیار را منحل در علیت کنار گذاشت، اما چه باید کرد؟ آیا این منازعه باید باقی بماند؟ هیچ راه سومی نیست که، بتواند در یک ایده فراگیر دغدغه #قانونمندی‌عالم را منطقاً در پیوست با #قدرت‌ِاختیار انسان شرح دهد؟ آن راه سوم، باید این خصوصیت را داشته باشد که، اول بتواند با غرض و غایت فیلسوف علیت‌گرا و فیلسوف اختیارگرا همدلی کند و نگرانی او را دریابد و به عمق نگاه او در باب علیت یا اختیار دست یابد. بنده متاسفانه در میانه این نزاع اصلاً ندیده‌ام که، استادی، پژوهشگری بخواهد آنچه را که رقیب او می‌خواهد اثبات کند دریابد. متأسفانه ما با #فقدان‌دریافت روبروییم که آمیخته به رد و دفع بتی طرف مقابل نیز است. ابتدائا باید دریابیم که، ایراد او چیست؟ او چه می‌خواهد؟ دنبال چیست؟ و با او همراه شویم و به فضای فکری او وارد شویم، تا بهتر بتوانیم مسئله و پاسخ او را درک کنیم. 🔸آن کسی که هواخواه علیت است باید در جهان اختیارگرایی وارد شود، عمق نگاه فیلسوف اختیارگرا را درباره حقیقت اختیار دریابد. و همچنین باید وارد جهان علیت گشت و از زاویه دید علیت به عالم نگریست و انضباط منطوی در علیت را درک و دریافت کرد. این دریافت‌های دو سویه می‌تواند مقدمه‌ای باشد برای دستیابی به ایده سوم. 🔅 به نظرم؛ #نظام‌ِفاعلیت می‌تواند شرح خوبی از ایده سوم باشد همچنان که، تنها پاسخ به این نزاع نیست..... @monir_ol_din