👨👩👧👦مروری بر حقوق فرزندان بر عهده والدین
🌿روَى حَمَّادُ بْنُ عَمْرٍو وَ أَنَسُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع عَنِ النَّبِيِّ ص أَنَّهُ قَالَ لَه:
🍃«يَا عَلِيُّ حَقُّ اَلْوَلَدِ عَلَى وَالِدِهِ أَنْ يُحْسِنَ اِسْمَهُ وَ أَدَبَهُ وَ يَضَعَهُ مَوْضِعاً صَالِحاً.»
📚من‌لايحضره‌الفقيه، ج۴، ص۳۷۲
🔶از رسول خدا نقل شده است که در ضمن توصیه‌های چهارصدگانه‌شان به امیرالمؤمنین (صلوات‌الله‌علیهما) فرمودند:
🔸«ای علی! حق فرزند بر گردن پدرش این است که:
👈نامی زیبا بر او بگذارد،1️⃣
👈ادبش را نیکو سازد
👈و او را در جایگاهی سالم2️⃣ قرار دهد.»
•┈┈••✾•🌿🌺🌿🌺🌿•✾••┈┈•
🌿قالَ الصَّادِقُ عَلَيْهِ السَّلَامُ:
🍃«تَجِبُ لِلْوَلَدِ عَلَى وَالِدِهِ ثَلَاثُ خِصَالٍ: اخْتِيَارُهُ لِوَالِدَتِهِ وَ تَحْسِينُ اسْمِهِ وَ الْمُبَالَغَةُ فِي تَأْدِيبِهِ.»
📚تحف‌العقول، ص۳۲۲
🔶از امام صادق (علیه‌السلام) نقل شده است:
🔸«سه چیز در حق فرزند، بر پدرش واجب است:
👈برگزیدن مادری مناسب برای فرزندش،3️⃣
👈انتخاب نامی زیبا برای آن فرزند
👈و کوشش فراوان و کوتاهی نکردن در تربیت او.»
•┈┈••✾•🌿🌺🌿🌺🌿•✾••┈┈•
🌿قالَ رَسُولُ اللَّهِ ص:
🍃«مِنْ حَقِ الْوَلَدِ عَلَى وَالِدِهِ ثَلَاثَةٌ؛ يُحَسِّنُ اسْمَهُ وَ يُعَلِّمُهُ الْكِتَابَةَ وَ يُزَوِّجُهُ إِذَا بَلَغَ.»
📚روضة‌الواعظين‌وبصيرة‌المتعظين، ج۲، ص۳۶۹
🔶از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقل شده است:
🔸«از حقوق فرزند بر گردن پدرش، سه چیز است:
👈نامی زیبا بر او بگذارد،
👈نوشتن را به او بیاموزد
👈و هروقت بالغ شد4️⃣، او را به ازدواج درآورد.»5️⃣
📝پاورقیـــــــــــــــــــــــــــــــــ
1️⃣در اهمیت «انتخاب نام نیکو برای فرزند»، همین بس که این امر به عنوان یکی از حقوق اساسی فرزند و هم‌عرضِ «تلاش برای تربیت او» ذکر شده است.
2️⃣در متن حدیث، عبارت «موضعاً صالحاً» به کار رفته است. «موضع» به معنای مکان قرار گرفتن شیء است و «صَلاح» یعنی: سلامت از فساد و تباهی. در مورد مقصود رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) احتمالاتی مطرح است:
👈این، حق فرزند است که والدینش او را حتی‌الامکان در محیط سالمی پرورش دهند که به دور از فساد باشد؛ محیط زندگی، تحصیل، تفریح و…
👈این‌که تلاش کنند برای فرزندشان موقعیت خوب و سلامتی فراهم کنند؛ خانواده‌ی خوبی برای ازدواج، شغلی مناسب، مقام و منزلتی شایسته یا…
👈این‌که او را در نهایت (با تلاش‌هایی که برای تربیتش می‌کنند،) به ساحل سلامتی برسانند که به دور از آفات و آسیب‌ها باشد. (و الله العالم)
3️⃣این نکته بسیار مهمی است که در روایات نیز بر آن تأکید شده و کم‌تر به آن توجه می‌شود؛ این‌که انسان هنگام انتخاب همسر، تنها به دنبال «همسر مناسب برای خود» نباشد، بلکه وقتی در شور و حرارت ازدواج افتاده است و عشق و علاقه‌ای ایجاد شده است، به این فکر کند که همسر آینده‌اش قرار است «مادر فرزندانش» نیز باشد. بنابراین وقتی ملاک‌هایی برای انتخاب همسر مشخص می‌کند، باید ویژگی‌های یک «مادر مناسب» نیز جزء ملاک‌هایش باشد، تا در آینده شرمنده‌ی فرزندانش نشود! زن مهربانی که توانایی اداره خانه و تربیت فرزندانش را داشته باشد.
4️⃣بلوغ؛ یعنی «کاملاً رسیدن به چیزی» و در این عبارت یعنی آمادگی کامل برای ازدواج.
5️⃣متأسفانه بسیاری از والدین در دو مرحله، در قبال این حق اساسی فرزندانشان کوتاهی می‌کنند:
👈یکی در مرحله بلوغ؛ یعنی وقتی فرزند به سن ازدواج رسید، کوتاهی می‌کنند و به بهانه‌های مختلف، شرایط ازدواج او را فراهم نمی‌کنند.
👈و نیز در مرحله پیش از بلوغ؛ یعنی پیش از آن‌که فرزند به سن بلوغ برسد، او را آماده ازدواج نمی‌کنند. به‌همین‌خاطر است که در جامعه با دختران و پسرانی مواجهیم که سنشان روز به روز بیشتر می‌شود، اما نه آمادگیِ تحمل بارهای زندگی مشترک را دارند و نه تمایلی به پذیرش این مسؤولیت.
🔷بنابراین شایسته است:
🔹والدین با سپردن مسؤولیت‌های مختلف (مانند مسؤولیت نگهداری و مدیریت برادرها و خواهرهای کوچک‌تر یا انجام بعضی کارهای خانه)، شانه‌های فرزندانشان را برای تحمل بار زندگی آماده کنند.
🔹یا خودشان و یا از طریق یک واسطه‌ی آگاه، دانستنی‌ها و مهارت‌های لازم برای همسرداری را به آن‌ها بیاموزند. البته این مهارت‌ها در وهله اول با مشاهده رفتار والدین به فرزندان منتقل می‌شود.
🔹آنان را به لحاظ ذهنی برای «ازدواج در اولین فرصت» آماده نمایند.
🔹هنگام برنامه‌ریزی اقتصادی خانواده، مخارج ازدواج فرزندان را نیز از پیش درنظر بگیرند.
#رسول_خدا_صلی_الله_علیه_و_آله #امام_علی_علیه_السلام #امام_صادق_علیه_السلام #فرزند #فرزندداری #والدین #تربیت #تربیت_فرزند #ازدواج #انتخاب_همسر #حق #ادب #حدیث
⚠️عاقبت شوم سختگیری به فرزندان
♦️در مطلب پیشین نقل شد که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) والدین را تشویق کرده‌اند که فرزندانشان را یاری کنند تا واجد خصلت «برّ الوالدین» باشند؛ یعنی به والدینشان نیکی کنند. همچنین در حدیث دیگری از ایشان، چهار ابزار برای ایجاد این خصلت در فرزندان معرفی شد.
🔺در حدیث زیر، امام صادق (علیه‌السلام) پس از نقل آن حدیث نبوی، در پاسخ به یکی از اصحاب، چگونگی این کار را تبیین فرموده‌اند و در انتها هشدار مهمی داده‌اند.
🌿...عَنْ يُونُسَ بْنِ رِبَاطٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: «قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ: «رَحِمَ اَللَّهُ مَنْ أَعَانَ وَلَدَهُ عَلَى بِرِّهِ.»» قَالَ: قُلْتُ: كَيْفَ يُعِينُهُ عَلَى بِرِّهِ؟ قَالَ: «يَقْبَلُ مَيْسُورَهُ وَ يَتَجَاوَزُ عَنْ مَعْسُورِهِ وَ لاَ يُرْهِقُهُ وَ لاَ يَخْرَقُ بِهِ فَلَيْسَ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ أَنْ يَصِيرَ فِي حَدٍّ مِنْ حُدُودِ اَلْكُفْرِ إِلاَّ أَنْ يَدْخُلَ فِي عُقُوقٍ أَوْ قَطِيعَةِ رَحِمٍ. ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ: «اَلْجَنَّةُ طَيِّبَةٌ طَيَّبَهَا اَللَّهُ وَ طَيَّبَ رِيحَهَا يُوجَدُ رِيحُهَا مِنْ مَسِيرَةِ أَلْفَيْ عَامٍ وَ لاَ يَجِدُ رِيحَ اَلْجَنَّةِ عَاقٌّ وَ لاَ قَاطِعُ رَحِمٍ وَ لاَ مُرْخِي اَلْإِزَارِ خُيَلاَءَ.»»
📚الكافي، ج۶، ص۵۰
🌿یونس بن رِباط گوید:
🔶امام صادق از رسول خدا (صلوات‌الله‌علیهما) نقل فرمودند:
🔸«خداوند رحمت کند بنده‌ای را که فرزندش را یاری رساند تا با او رفتار نیکویی داشته باشد.»
🔷یونس گوید: (به امام صادق علیه‌السلام) عرض کردم:
🔹چگونه یاری‌اش کند تا با او نیکو رفتار کند؟
🔶حضرت فرمودند:
🔸«(منظور این است که) آنچه (انجامش برای فرزندش) آسان است را از او بپذیرد و از آنچه (انجامش برای او) سخت است درگذرد و او را به کاری که توانش را ندارد وادار نکند و با تندی مجبورش نسازد؛
👈چراکه فاصله او(فرزند) و وارد شدنش به مرزهایی از کفر، این است که (با پدر و مادرش) بدرفتاری کند یا با خویشاوندانش قطع رابطه کند.
🔶سپس رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرموده‌اند:
🔸«بهشت پاکیزه است. خداوند بهشت را پاکیزه نموده و بوی آن را چنان خوش نموده که از فاصله(ای که در طول) هزار سال (طی می‌شود) استشمام می‌شود.
👈اما کسی که (از والدینش) نافرمانی می‌کند و کسی که با خویشاوندانش قطع رابطه می‌نماید و کسی که از روی خودبزرگ‌پنداری لباسی بلند می‌پوشد، بوی بهشت را احساس نمی‌کنند.»»
📝پانوشتـــــــــــــــــــــــــــــــــ
1️⃣این نکته بسیار مهمی است که والدین نباید در تربیت فرزندشان (در هر سنی که هستند) چنان سختگیری کنند که موجب شود شکاف‌های عمیقی میان آن‌ها و فرزندانشان ایجاد شود، به نحوی که فرزندشان نسبت به آن‌ها سرکش شوند و قطع رابطه صورت گیرد و خدای ناکرده به مرزهای «کفر» وارد شوند و حتی بوی بهشت را نیز استشمام نکنند.
2️⃣باید توجه داشت که استعدادها و توانایی‌های هریک از فرزندانمان متفاوت است و اگر میخواهیم آن‌ها به خصلت‌های خوبی متصف شوند، باید ویژگی‌های تک‌تکِ آن‌ها را در نظر بگیریم و بیش از توانشان بر آن‌ها بار نکنیم.
3️⃣والدینی که با فرزندشان با مدارا و مهربانی رفتار نکنند و با این کوتاهی‌شان، موجب شوند فرزندشان سرکش و بدرفتار شوند و اصطلاحاً «عاقّ الوالدین» شود و به تعبیر امام صادق (علیه‌السلام) به مرزهای کفر برسند و بوی بهشت را هم استشمام نکنند، در این‌صورت پدر و مادر در این گناه و عقوبت فرزندشان شریک خواهند بود!
#رسول_خدا_صلی_الله_علیه_و_آله #امام_صادق_علیه_السلام #تربیت #فرزند #پدر #مادر #والدین #نیکی_به_والدین #بر_الوالدین #بر #نیکی #خوبی #بدی #عاق #سرکشی #عاق_الوالدین #مدارا #نرمخویی #سختگیری #انس #بهشت #کفر #صله_رحم #قطع_رحم #تکبر #حدیث
🍱مطابق میل خانواده‌تان غذا بخورید
🌿...عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص:
🍃«الْمُؤْمِنُ يَأْكُلُ بِشَهْوَةِ أَهْلِهِ وَ الْمُنَافِقُ يَأْكُلُ أَهْلُهُ بِشَهْوَتِهِ.»
📚الكافي، ج۴، ص۱۲
🔶از امام صادق، از پدرانشان، از رسول خدا (صلوات‌الله‌علیهم) نقل شده است:
🔸«مؤمن، به میل خانواده‌اش غذا می‌خورد
🔸و منافق، خانواده‌اش به میل او غذا می‌خورند.»
📝پانوشتـــــــــــــــــــــــــــــــــ
♦️این بزرگی و بزرگواری در مؤمن دیده می‌شود که وقتی می‌خواهد غذایی تهیه کند، نگاه می‌کند که همسر و فرزندانش چه نوع غذایی می‌پسندند، نه این‌که چیزی بخرد یا بپزد که خود دوست دارد.
👈به‌این‌ترتیب، هم در تربیتِ نفس خود گامی برمی‌دارد و هم خانواده‌اش را از خود خشنود می‌کند و روابط خانوادگی‌شان را گرم‌تر می‌نماید.
#رسول_خدا_صلی_الله_علیه_و_آله #امام_صادق_علیه_السلام #پدر #مرد #شوهر #همسر #مادر #زن #خانواده #غذا #ایمان #نفاق #ویژگی_مؤمن #ویژگی_منافق #تربیت #شهوت #حدیث
🤗وجوب کودکی کردن با کودک
😒بعضی بزرگ‌ترها وقتی با کودکان مواجه میشوند، پرستیژ خود را حفظ می‌کنند و با آن‌ها هم‌دل و هم‌راه نمی‌شوند.
👈حال‌آن‌که...
🌿…وَ فِي خَبَرٍ آخَرَ قَالَ: قَالَ اَلنَّبِيُّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ:
🍃«مَنْ كَانَ عِنْدَهُ صَبِيٌ فَلْيَتَصَابَ لَهُ.»
📚من‌لايحضره‌الفقيه، ج۳، ص۴۸۳
🔶از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقل شده است:
🔸«هرکس کودکی نزدش بود، باید با او کودکی کند.»
•┈┈••✾•🌿🌺🌿🌺🌿•✾••┈┈•
🌿…عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ: قَالَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ:
🍃«مَنْ كَانَ لَهُ وَلَدٌ صَبَا.»
📚الكافي ج۶، ص۵۰
🔶از امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) نقل شده است:
🔸«هرکس فرزندی داشت، (باید با او) کودکی کند.»
📝پانوشتـــــــــــــــــــــــــــــــــ
👈در سیره اهل‌بیت (علیهم‌السلام) نیز زیاد مشاهده می‌شود که حضرات وقتی با کودکان مواجه می‌شدند، زانو می‌زدند، آن‌ها را در آغوش می‌گرفتند، بر پشت و شانه‌های مبارک خود می‌نشاندند، مَرکبِ آن‌ها می‌شدند، با آن‌ها بازی می‌کردند و...
#رسول_خدا_صلی_الله_علیه_و_آله #امام_علی_علیه_السلام #پدر #مادر #والدین #فرزند #کودک #تربیت #بازی #تکبر #تواضع #حدیث
🧐حواستان به دوستان نزدیک فرزندتان هست؟
🌿…قَالَ اَلْمُجَاشِعِيُّ: حَدَّثْنَاهُ اَلرِّضَا عَلِيُّ بْنُ مُوسَى عَنْ أَبِيهِ مُوسَى عَنْ أَبِيهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ (عَلَيْهِمُ اَلسَّلاَمُ) وَ قَالاَ جَمِيعاً عَنْ آبَائِهِمَا عَنْ أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ (عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ) قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) يَقُولُ:
🍃«الْمَرْءُ عَلَى دِينِ خَلِيلِهِ، فَلْيَنْظُرْ أَحَدُكُمْ مَنْ يُخَالِلُ.»
📚الأمالي(للطوسي)، ص۵۱۸
🔶از امام رضا، از پدرانشان، از امیرالمؤمنین، از رسول خدا (صلوات‌الله علیهم) نقل شده است:
🔸«انسان، بر دین دوست نزدیکش است. پس هریک از شما مراقب باشد که با چه کسی دوستی نزدیک دارد.»
📝پانوشتـــــــــــــــــــــــــــــــــ
♦️در زبان عربی، واژگان متعددی برای «دوست» به‌کار می‌رود که با یکدیگر تفاوت‌های ظریفی دارند؛ مانند: صدیق، رفیق، خلیل، صاحب، حبیب، زمیل.
🔺در این حدیث، از واژه «خلیل» استفاده شده است و در مورد مراقبت از معاشرت با چنین دوستی هشدار داده شده است.
🔺«خلیل»؛ یعنی دوستی که به انسان خیلی نزدیک است، از درونِ او خبر دارد و اصطلاحاً جیک‌وپیکش را می‌داند.
🔺فرزندان، به‌ویژه در دوره نوجوانی، با بعضی هم‌سالان خود چنین رابطه‌ای را برقرار می‌کنند؛ با هم درددل می‌کنند، مشورت می‌کنند، رازهایشان را به هم می‌گویند و...
🔺داشتن چنین رابطه‌ای، نیاز نوجوان است و برایش لازم است، اما والدین و مربیان باید مراقب آفت‌های این رابطه باشند.
🔺اگر آن دوست نزدیک، از اعتقادات و روحیات خوبی برخوردار نباشد یا اگر کم و کیفِ این رابطه متعادل نباشد، یقیناً فرزند دچار آسیب خواهد شد.
#رسول_خدا_صلی_الله_علیه_و_آله #امام_علی_علیه_السلام #امام_رضا_علیه_السلام #دوست #دوستی #مربی #والدین #پدر #مادر #تربیت #فرزند #حدیث
💠آماده‌سازی فرزندان برای بهره بیشتر از شب قدر
🌿عنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِي‌طَالِبٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ:
🍃«أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ كَانَ يَطْوِي فِرَاشَهُ وَ يَشُدُّ مِئْزَرَهُ فِي اَلْعَشْرِ اَلْأَوَاخِرِ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ كَانَ يُوقِظُ أَهْلَهُ لَيْلَةَ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِينَ وَ كَانَ يَرُشُّ وُجُوهَ اَلنِّيَامِ بِالْمَاءِ فِي تِلْكَ اَللَّيْلَةِ وَ كَانَتْ فَاطِمَةُ عَلَيْهَا السَّلاَمُ لاَ تَدَعُ أَحَداً مِنْ أَهْلِهَا يَنَامُ تِلْكَ اَللَّيْلَةَ وَ تُدَاوِيهِمْ بِقِلَّةِ اَلطَّعَامِ وَ تَتَأَهَّبُ لَهَا مِنَ اَلنَّهَارِ وَ تَقُولُ: «مَحْرُومٌ مَنْ حُرِمَ خَيْرَهَا.»»
📚دعائم‌الإسلام، ج۱، ص۲۸۲
🔶از امیرالمؤمنین (صلوات‌الله‌علیه) نقل شده است:
🔸«به‌راستی که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در ده روز آخر ماه رمضان تشک خود را جمع می‌کردند و کمربندِ [همتِ]شان را [برای انجام عبادات] محکم می‌کردند. ایشان در شب بیست و سوم خانواده خود را بیدار می‌کردند و در این شب بر صورت کسانی که می‌خوابیدند، قطرات آب می‌پاشیدند.
🔸حضرت فاطمه (علیهاالسلام) نیز اجازه نمی‌داد هیچ‌یک از اعضای خانواده‌اش در این شب بخوابد. ایشان برای جلوگیری از خواب‌آلودگی خانواده، غذایشان را کم می‌کرد و از روز قبل آنان را برای این شب آماده می‌نمود و می‌فرمود: «کسی که از خیر (و برکت) این شب محروم شود، محرومِ حقیقی است.»»
📝پانوشتـــــــــــــــــــــــــــــــــ
🔷از مرحوم آیت‌الله مصباح یزدی (رحمةالله‌علیه) سؤال شده است: «نقل شده که در شب قدر حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) با آب پاشیدن به صورت امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) آن‌ها را بیدار نگه می‌داشتند. آیا ما هم باید سعی کنیم بچه‌ها را بیدار نگه داریم؟»
🔹نکته‌ای که ایشان در پاسخ به این پرسش ذکر کرده‌اند، بسیار مهم است؛ «این‌که بچه‌ها را بیدار نگه دارند و آب به صورتشان بزنند که بیدار بمانند، آن اندازه که جنبه تربیت دارد (که به بچه‌ها یاد بدهند احیای این شب‌ها این‌قدر مهم است که اگر خوابتان گرفت آب به صورتتان بزنید تا بیدار بمانید،) این حد خیلی خوب است. اما این، در صورتی است که بچه از این ناراحت و اذیت نشود و ضرری برایش نداشته باشد و موجب بدبینی او به دین نشود. اگر بچه مثلاً مریض بوده یا گرفتاری داشته و حالا می‌خواهد بخوابد و ما نگذاریم، این اگر گناه نداشته باشد، ثوابی ندارد.»
#رسول_خدا_صلی_الله_علیه_و_آله #امام_علی_علیه_السلام #حضرت_زهرا_علیها_السلام #ماه_رمضان #شب_قدر #عبادت #تلاش #خواب