🔰فقه سنتی و پویا درحوزه های علمیه ✍جناب آقای سیدرضا غضنفری امروزه در گام دوم انقلاب اسلامی دوگانه ای در فضای علمی حوزه های علمیه مطرح میشود که خوانش های متفاوت از آن اساس رویکرد طلاب و برونداد آموزشی و تربیتی حوزه های علمیه را دست خوش تغییر کرده است . از حیاتی ترین پرسش ها در دنیای متجدد کنونی پاسخ به سوال از ظرفیت فقه و فقاهت سنتی حوزه به نیازهای جدید دنیای مدرن است. سه دسته مواجهه ی کلی با این سوال بنیادین در این مقوله وجود دارد. ⬅️برخی فقه سنتی را فاقد ظرفیت برای حل مسائل دنیای مدرن میدانند و آنرا یک علم کهنه میپندارند که فقط در حیطه ی محدودی از ارتباط انسان دیندار با خدا توانایی برونداد دارد ،این دسته از فقها رویکرد منفعلانه نسبت به مسائل دنیای پیرامون دارند که منجر به انزوای فقیه و رنگ باختن دین از جامعه خواهد شد . ⬅️عده ای همین فقه سنتی را با همین اسلوب کنونی برای حل مسائل دنیای مدرن کافی میدانند و قائل به وجود پاسخ برای تمامی پرسش های ممکن در زندگی در فقه سنتی شیعه هستند. دسته سوم فقه سنتی را لازم ، ولی کافی نمیدانند و قائل به ایجاد تغییر در بخشی از روش حل مسائل فقهی یا فهم از مطالب فقهی هستند. ⬅️دسته سوم خود دارای خوانش های متعددی هستند که اجمالا به پنج دسته تقسیم میشود: 1-فقه مضاف 2-فقه نظام 3-فقه معاصر 4-فقه مقاصد 5-فقه فعال و منظوم تغییرات زمان و مکان در سبک زندگی و همچنین رسوخ تجدد در تمامی لایه های زیستِ انسانِ مدرن منجر به تکاپوی علمای حوزه جهت برون رفت از وضعیت کنونی شده است . این تکاپو ها تحت تاثیر دانشگاه و نهاد های اقماری حوزه میتواند منجر به از بین رفتن فقه شیعه و خارج شدن ریل حوزه از معارف بنیادین شیعه شود؛ این مهم ما را به دقت نظر ،تحقیق،تفحص و کنکاش جدی در این زمینه وامیدارد. از طرفی باتوجه به دنیای پیچیده کنونی نمیتوان با رویکرد سنتی حوزه از پس این دعوای تمدنی برآمد و حقیقتا نیاز به تامل جدی برای احیای ظرفیت فقاهت و فقه در اداره زندگی داریم تا زمینه اتهام ناکارآمدی فقه و حکومت اسلامی برآمده از آن را دفع کنیم. و اصولا «حكومت در نظر مجتهد واقعى فلسفه عملى تمامى فقه در تمامى زواياى زندگى بشريت است، حكومت نشان دهنده جنبه عملى فقه در برخورد با تمامى معضلات اجتماعى و سياسى و نظامى و فرهنگى است، فقه، تئورى واقعى و كامل اداره انسان از گهواره تا گور است» . در نگاشته ها ی بعدی نسبت این ایده ها با نگاه امامین انقلاب بررسی خواهد شد تا شاید بتوان به ایده ی سکانداران انقلاب رسید و مسیر انتخابی در حوزه ی علمیه را با فرمانده ی گام دوم انقلاب همسو نمود. #فقه_سنتی #فقه_پویا 📎لینک دعوت به کانال اندیشکده مستعدان https://eitaa.com/joinchat/1079706013Ceed9a368e3

🔰فقه سنتی و پویا در نظر امام خمینی(ره) ✍جناب آقای سیدرضا غضنفری #بخش_اول در بیانات امام راحل (ره) همواره توجه ویژه ای به فقه و فقاهت شده است. در سال های آخر دهه 60 مرزبندی بین فقه سنتی و پویا بسیار جلوه میکند و حضرت امام(ره) به صورت صریح نظر خود را در این باره بیان میفرمایند .ایشان کارآمدی فقه را در حکومت دینی تایید و تاکید میکنند و برخلاف عده ای که همواره بدنبال بحث از تاثیر زمان و مکان در اجتهاد و تغییر در شیوه فقاهت بودند ، همان فقه سنتی و اجتهاد جواهری را تخلف ناپذیر میدانند.ایشان صراحتا میفرمایند:«اين جانب معتقد به فقه سنتى و اجتهاد جواهرى هستم و تخلف از آن را جايز نمیدانم؛ اجتهاد به همان سبك صحيح است» 🌀جریان غرب زده و تجدد خواه همواره تحت تاثیر مناسباتی که دنیای مدرن برای انسان های امروزی ایجاد کرده بدنبال پس زدن علم دینی و یا اصلاح معرفت دینی میباشد. به تبع این نگاه، در علم فقه نیز زمان و مکان را عامل عبور از فقه سنتی میدانند؛ در صورتی که حضرت امام(ره) همواره نسبت به فقه سنتی و عدم جواز به عبور از آن هشدار میدهند.بر پایه ی این برداشت ، حضرت امام معتقد بودند که حوزه علمیه قم باید برای تربیت فقهای سنتی حساس باشند. ایشان خطاب به مسئولین امر هشدار می‌دهند که «اگرتقويت نكنيد اينها را به همان فقه كه تا كنون بوده است؛ به همان فقه سنتى، اگر فقها تحويل جامعه ندهيد، علما تحويل جامعه ندهيد، مطمئن باشيد كه نمى‏گذرد يك نيم قرن، الّا اينكه از اسلام هيچ اسمى ديگر نبايد باشد» حضرت امام (ره) فقط به این مقدار اکتفا نمیکنند و پیامد های تحول در اجتهاد جواهری وفقه سنتی را بسیار خطرناکتر دانسته و به شورای مدیریت حوزه علمیه قم یاد آور میشوند که :«قضيه تحصيل هم بايد به نحوى باشد كه فقه سنتى فراموش نشود. و آن چيزى كه تا به حال اسلام را نگه داشته است، همان فقه سنتى بوده است. و همه همتها بايد مصروف اين بشود كه فقه به همان وضعى كه بوده است، محفوظ باشد. ممكن است اشخاصى بگويند كه بايد فقه تازه‏ اى درست كرد كه اين آغاز هلاكت حوزه است و روى آن بايد دقت بشود» عبور از فقه سنتی از نظر امام راحل (ره) که متعدد این زنگ خطر را به صدا در آورده اند عامل هلاکت حوزه میباشد. ⬅️حال این سوال مطرح میشود که چطور هم باید فقه سنتی را حفظ کرد و همچنین همواره آنرا پویا دانست؟ در نظر عده ای نمیتوان گفت فقه سنتی قابلیت پاسخ به تمام مسائل دنیای پیرامون خود را دارد و باید خط تغییر و جدید شدن فقه کهنه را پیگیری کنیم که حضرت امام صراحتا کهنه پنداری فقه را کار خناسان میدانند ،ایشان خطاب به ملت میفرمایند: «از آن جمله دست از فقه سنتى كه بيانگر مكتب رسالت و امامت است و ضامن رشد و عظمت ملتها است، چه احكام اوليه و چه ثانويه كه هر دو مكتب فقه اسلامى است، ذره‏ اى‏ منحرف نشوند و به وسواس خناسان معاند با حق و مذهب گوش فرا ندهند و بدانند قدمى انحرافى، مقدمه سقوط مذهب و احكام اسلامى و حكومت عدل الهى است» و همچنین در نامه‌ای که سال 1366 به حاج احمدآقا نوشته‌اند همچنان یادآور می‌شوند که «فرهنگ فاسد غرب و شرق اقتضا میکند كه با وسائل عظيمى كه در دست دارند در تمام ساعات روز به دروغ‏پردازى و تهمت و افتراء بر فرهنگ الهى اسلام بتازند، و در هر فرصتى قوانين الهى جمهورى اسلامى و اصل اسلام را بكوبند و وابستگان به آن را مرتجع كهنه ‏پرست فاقد شعور سياسى بخوانند، و قوانين اسلام را كافى براى اين زمان ندانند. به بهانه آن‏كه قوانينى كه هزار و چهارصد سال بر آن گذشته قدرت اداره امور را ندارد، كه دنيا نوآوردهايى دارد كه در آن اعصار نبوده و بعض اشخاص مدعى اسلام نيز اين مطلب را تكرار كرده و میکنند» #فقه_سنتی #فقه_پویا 📎لینک دعوت به کانال اندیشکده مستعدان https://eitaa.com/joinchat/1079706013Ceed9a368e3

🔰فقه سنتی و پویا در نظر امام خمینی(ره) ✍جناب آقای سیدرضا غضنفری #بخش_دوم پس همانطور که از بیانات امام راحل(ره) بر می آید ایشان به هیچ وجه زیر بار کهنه پنداری فقه شیعه نمیروند .باید دانست عینک تجدد، سنت را امری متعلق به گذشته و دارای تاریخ مصرف میداند و لاجرم کسانیکه عینک تجدد بر نگاهشان نشسته فقه را از مصادیق سنت و کهنگی میدانند و عبور از آن را در دنیای مدرن لازم میشمارند. در اندیشه امام (ره) فقه کهن با فقه کهنه فرق دارد ؛ فقه کهن است ولی کهنه نیست. اما همانطور که مستحضر هستید حضرت امام بت شکن در ارائه احکام جدید فقهی و متناسب با دنیای امروز هستند و از فضای جامعه و تغییرات آن نیز مطلع میباشند و ماهیت تجدد را خوب میشناسند ؛ایشان با قاطعیت و شجاعت خود توانست حصارهای حاصل‏‎ ‎‏از جمود و سطحی نگری را در هم شکند؛ روح تازه ای در کالبد اجتهاد و‏‎ ‎‏فقاهت بدَمَد و داعیه دار اداره جامعه با فقه هستند همانطور که فرموده اند: «حكومت در نظر مجتهد واقعى فلسفه عملى تمامى فقه در تمامى زواياى زندگى بشريت است، حكومت نشان دهنده جنبه عملى فقه در برخورد با تمامى معضلات اجتماعى و سياسى و نظامى و فرهنگى است، فقه، تئورى واقعى و كامل اداره انسان از گهواره تا گور است» این بیانات ایشان در کنار رویکرد فقهی ایشان در فهم موضوعات و تغییر حکم آنها میتوانند فقه پژوهان را به این برساند که اهمیت حفظ فقه شیعه در نگاه ایشان هیچ تنافی با پویایی فقه در نظر ایشان ندارد همانطور که خودشان نیز این مهم را صراحتا بیان کرده اند :«اما در مورد روش تحصیل و تحقیق حوزه‎ ها، این جانب معتقد به فقه سنتی و اجتهاد جواهری هستم و تخلف از آن را جایز نمی دانم، اجتهاد به همان سبک صحیح است، ولی این بدان معنا نیست که فقه اسلام پویا نیست، زمان و مکان دو عنصر تعیین کننده در اجتهادند، مسأله‎ ای که در قدیم دارای حکمی بوده است. به ظاهر همان مسأله در روابط حاکم بر سیاست و اجتماع و اقتصاد یک نظام ممکن است. حکم جدیدی پیدا کند، بدان معنی که با شناخت دقیق روابط اقتصادی و اجتماعی و سیاسی همان موضوع اول که از نظر ظاهر با قدیم فرقی نکرده است، واقعاً موضوع جدیدی شده است که قهراً حکم جدیدی می طلبد، مجتهد باید با مسائل زمان خود احاطه داشته باشد» 💠با تعابیر فوق به نظر میرسد پویایی فقه در نظر حضرت امام(ره) متوجه تغییر در موضوعات است و شناخت موضوعات، فهم اجتماعی و همچنین درک صحیح از نسبت حکم و موضوع میتواند پویایی فقه را حفظ کند. برای اداره جامعه با فقه نیاز به فقه جدیدی نداریم بلکه نیازمند فهم جدید از دنیای جدید هستیم که تبعا احکام را تغییر میدهد. جریان تجدد خواهِ موجود گریز تغییر زمان و مکان را عامل اصلاح معرفت دینی و فقاهت میداند اما در نظر این اندیشمند بزرگ دینی زمان و مکان دو عامل در تحول موضوع هستند و بصورت مستقیم تحولی در حکم شرعی ندارند و این موضوع حکم است که تغییر کرده و بالتبع هر موضوعی حکم خودش را دارد که البته فهم جدید از موضوعات بسیار پیچیده است و نیاز به التفاط دقیق در از دنیای مدرن دارد؛ این مهم نظر ایشان را در پویایی فقه با دسته ای که همه موضوعات نوظهور را قدیم میفهمند جدا میکند، این دسته از فقها میگویند همه پاسخ ها در فقه کنونی موجود است در صورتی که موضوعاتی نوظهور را که با ذات موضوعات گذشته تفاوت های بسیاری دارند جدید نمیفهمند و نتیجه این خواهد شد که فقیه حکمی بدون تناسب با حقیقت موضوع میدهد و ناکار آمد تلقی میشود که موجب طرد فقه و فقاهت از بستر اداره ی جامعه خواهد شد. 💢در مجموع در نظر حضرت امام خمینی(ره) فقه سنتی، کار آمدی را برای کسانیکه مسلط به فهم دنیای مدرن هستند دارد و به هیچ وجه عبور فقه از سنتی را جایز نمیدانند؛ بلکه فقه سنتی را پویا میپندارند. پس از فهم نظر امام (ره) و بررسی نظر امام خامنه ای (مدظله العالی) در این مسئله، در مراحل بعدی باید نسبت ایده ی امامین انقلاب را با ایده های موسوم به فقه نوین و پویای موجود سنجید.‏ #فقه_سنتی #فقه_پویا 📎لینک دعوت به کانال اندیشکده مستعدان https://eitaa.com/joinchat/1079706013Ceed9a368e3