💠 عید قربان و «معماری پیوندهای انسانی-اجتماعی» 🔰 #شیخ_صدوق در خصال، از امام جواد(ع) نقل میکند: در روز #عيد_قربان چيزى با فضيلت‌تر از پنج چيز نيست: (مَا مِنْ عَمَلٍ أَفْضَلَ يَوْمَ اَلنَّحْرِ مِنْ:) 1️⃣ قربانى كردن (دَمٍ مَسْفُوكٍ) 2️⃣ انجام دادن کاری در جهت نيكى به پدر و مادر (أَوْ مَشْيٍ فِي بِرِّ اَلْوَالِدَيْنِ) 3️⃣ دلجویى و سرزدن به خویشاوندی که قطع رحم کرده، هم با دلجویی مالی از مازاد زندگی اش و هم به دلجویی زبانی با سلام و علیک، تا مجدد ارتباطش برقرار بشود. (أَوْ ذِي رَحِمٍ قَاطِعٍ يَأْخُذُ عَلَيْهِ بِالْفَضْلِ وَ يَبْدَؤُهُ بِالسَّلاَمِ) 4️⃣ تقسیم کردن گوشت قربانی(البته از قربانی شایسته) به دو بخش: یک بخش برای خود و خانواده اش و با مابقی گوشت قربانی، همسايگان يتيم و فقیر و مساکین را مهمان کند. (أَوْ رَجُلٍ أَطْعَمَ مِنْ صَالِحِ نُسُكِهِ وَ دَعَا إِلَى بَقِيَّتِهَا جِيرَانَهُ مِنَ اَلْيَتَامَى وَ أَهْلِ اَلْمَسْكَنَةِ وَ اَلْمَمْلُوكِ) 5️⃣ دلجویی و سرکشی از اسیران [و زندانیان] و رسیدگی به خانواده شان (وَ تَعَاهَدَ اَلْأُسَرَاءَ) 📚 الخصال، ج۱، ص۲۹۸. 📌پ.ن: 🔺این توصیه‌ها، صرفاً اعمالی فردی یا آیینی نیستند، بلکه در دل خود حامل یک #طرحی_اجتماعی، برای تربیت و معماری جامعه‌ای بر مدار #همبستگی، مسئولیت‌پذیری و پیوندهای انسانی‌ است. طرحی‌ که می‌کوشد در قلب مناسک عبادی اش، ریشه‌های #حیات_جمعی و عدالت اجتماعی را نیز تغذیه کند. 🔺در واقع این روایت، نه‌ فقط فهرستی از اعمال مستحب، بلکه طرحی برای ترمیم بافت اجتماعی است که در ایامی خاص و #نمادین مانند عید قربان، تعبیه شده است. لذا عید قربان، صرفاً یادآور ماجرای ذبح اسماعیل نیست بلکه دعوت و برنامه‌ای است برای #ابراهیم‌وار_زیستن. 🔺#قربانی_کردن، جزو امور بسیار پُر اثر و پُر توصیه در بستر دینی است، امری که نماد #فداکاری در راه خدا و گذشتن از خویش است، نماد قربانی کردن اسماعیل، نماد #قربانی_کردن_نفس و دلبستگی هایش در پیشگاه خدا. اما زیبایی این عمل آن‌جاست که در طراحی اسلامی، جنبه‌ی فردی با اثر اجتماعی، پیوند خورده و گوشت قربانی، زینت سفره‌ محرومان می‌شود، یعنی طراحی یک عمل عبادی فردی، به‌گونه‌ای که #نفع_اجتماعی تولید میکند. 🔺نیکی به پدر و مادر نیز آنقدر توصیه شده که حتی مصداق #والدین_مشرک را نیز دربرمیگیرد. چرا؟ چون در جامعه اسلامی، #سلول‌های_اجتماعی را #نهاد_خانواده تشکیل میدهد، نه فرد فرد افراد. لذا حفظ این سلول، ضامن سلامت روانی و اخلاقی جامعه‌ای وسیع‌تر است، که #غرب_مدرن از آن بی بهره است. در واقع توصیه به این امر در روز عید، نوعی بازسازی پیوندهای خانوادگی و تقویت حافظه‌ی عاطفی نسل‌هاست. 🔺قطع #صله_رحم، جزو اموری است که دارای آثار متعدد و سنگین دنیوی و اخروی شمرده شده است. چون در جامعه‌ای که رشته‌های خویشاوندی از هم گسیخته باشد، #تنهایی، #بی‌پناهی و فردگراییِ افسارگسیخته رشد می‌کند. از این‌رو، به دلجویی از خویشاوند قاطع رحم، فرمان داده میشود، آن‌هم با تأکید بر دو ابزار بنیادین: هم فضل مالی و هم مهارت کلامی. 🔺اوج مهندسی نرم اجتماعی اسلام، دقیقا همینجا آشکار می‌شود، آنجا که مردم را به عبور از #کینه‌ها و بازسازی پیوندهای فروپاشیده دعوت می‌کند. چون گسستن پیوندها خصوصا میان خویشاوندان، حامل یک گره روانی و خلل در بافت عاطفی جامعه است. تأکید بر بازسازی این پیوند، نه تنها حرکتی اخلاقی، بلکه یک #استراتژی_فعالانه برای ترمیم شبکه‌های اجتماعی پنهان است. 🔺با دعوت از همسایگان یتیم، فقیر و مسکین و تهیه غذا از قربانی شایسته، کرامت انسانی و توجه به انسان های کم درآمد دنبال میشود که برای طرفین دارای آثار متعدد است. 🔺جامعه‌ای که حتی در شادی‌هایش، غایبان را به یاد می‌آورد، جامعه‌ای است که بر پایه‌ی #کرامت_انسانی و همدلی جمعی شکل گرفته است. لذا توجه به اسیر، زندانی و خانواده‌اش، در حقیقت نوعی بازتعریف از «#عضویت_در_جامعه» است. حتی غایبان و محرومان، در خاطره‌ی جمعی جامعه باید حاضر بمانند. این توصیه، یادآور جامعه‌ای است که کرامت را نه بر اساس حضور فیزیکی، که بر مبنای پیوندهای اخلاقی تعریف می‌کند.