💠 رونمایی و نقد کتاب "روش شناسی مطالعات میان رشته‌ای قرآنی" 🔻 سخنران: دکتر مجید معارف 🗒 زمان: سه شنبه ۱۶ دی ماه ۱۳۹۹ 🆔 @ostadmaaref

💠 توصیه‌ی دکتر معارف به دانشجویان در مورد ورود به حدیث 🆔 @ostadmaaref

#وبینار #نشست_علمی 🔹 سلسله نشست‌های علمی کنگره سید مرتضی علم الهدی 🔹 موضوع: جایگاه حدیث سید مرتضی (ره) 🔹 سخنرانان: دکتر مجید معارف - دکتر شریعتی نیاسر 🔹تاریخ: 1399.10.13 🆔 @ostadmaaref

#خبر_گزاری 💠گزارشی از سخنرانی دکتر معارف در نشست علمی «جایگاه حدیث سیدمرتضی(ره)» که از سوی دفتر قم بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی به صورت وبینار برگزار شد. 🗒 ۱۳ دی ۱۳۹۹ 🔻 دوره‌ی زندگی سید مرتضی (ره) یکی از طلایی‌ترین دوره‌های حضور سیاسی و اجتماعی شیعه با ظهور آل بویه و تضعیف قدرت سیاسی عباسیان بوده است؛ به گونه‌ای که در برخی بلاد، عباسیان از آل بویه دستور می‌گرفتند. 🔺 در دوره ایشان، بغداد در عین پایتخت سیاسی به پایتخت فرهنگی هم تبدیل شده بود. سعدی در شعری می‌گوید که من طلبه شهریه‌بگیر نظامیه بغداد بودم؛ در این شهر، چهار جریان علمی، زندگی اجتماعی داشتند. یکی از این جریانات، شیعیان است که حوزه کرخ بغداد را در اختیار داشتند. 🔻 جریان شیعیان بغداد از قرن سوم شکل گرفت و یونس بن عبدالرحمان، شیخ مفید، قولویه، تلعکبری و بعدها سیدرضی، سیدمرتضی و شیخ طوسی به عنوان اوج و قله متعلق به این جریان فکری بودند، گرچه با ترک بغداد از سوی شیخ طوسی، حوزه بغداد رو به افول رفت. این جریان با عقل‌گرایی شناخته می‌شود. در کنار جریان شیعه، جریان معتزله هم حضور جدی داشت و با حضور کسانی چون قاضی عبدالجبار، این جریان تقویت زیادی پیدا کرد؛ سیدمرتضی هم در دوره‌ای شاگرد عبدالجبار بود، به همین دلیل برخی او را معتزلی خواندند. 🔺 جریان اشعری هم با حضور ابوالحسن اشعری جان تازه‌ای یافت و کسانی مانند ابوبکر باقلانی آن را تقویت کردند و جریان فقهی حدیثی حنابله هم در کنار جریانات دیگر وجود داشت؛ این جریانات به تقابل در دو سطح رسید؛ یکی تقابل در سطح عوام و دیگری در سطح خواص؛ مناظرات و تقابل علمی مذهبی با حضور رهبران این جریانات یعنی در سطح خواص برگزار می‌شد؛ سیدمرتضی مناظرات زیادی برگزار کرد و در همه آنها موفق بود؛ مسئله دیگر هم رواج احتجاج و ردیه‌نویسی بوده است. مثلاً سیدمرتضی ردیه‌ای بر العثمانیه نوشت. 🔻 تقابل دیگر در سطح عوام متعصب بوده است، زیرا عوام اهل تسنن را تحریک می‌کردند و این مسئله سبب شد تا برخی کتابخانه‌های شیعه و مدارس علمیه آتش بگیرد و حتی شیخ مفید دوبار مجبور شد تا به تبعید برود و منزل سیدمرتضی هم مورد تهاجم قرار گرفت و شیخ طوسی هم از بغداد بیرون رفت. در این دوره، همچنین شاهد تقابل‌های درون‌مذهبی شیعه هستیم. ✅ تقابل نقل‌گرایان و عقل‌گرایان 🔻 مشهور است که حوزه قم با حضور مرحوم کلینی و صدوق بر نقل‌گرایی و حوزه بغداد بر عقل‌گرایی استوار بود؛ یعنی حتی اگر به حدیث هم اعتنا دارند، آن را مبتنی بر عقل‌گرایی کرده‌اند؛ لذا تقابل علمی میان مفید و صدوق و کلینی رخ داده است. 🔺سیدمرتضی قطع و یقین را مبنای حجیت شرعی می‌دانست و براین اساس، با روایات تعامل می‌کرد، لذا او منکر حجیت خبر واحد بود؛ انکار حجیت خبر واحد گاهی با ملاحظات کلامی همراه بود که در کتاب العدة فی اصول الفقه به تفصیل بیان و اندیشه انکار حجیت خبر واحد را تعدیل کرده است؛ مبنای باور وی هم آیات شریفه«وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ»(اسراء/۳۶) و آیه«إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنْ هُمْ إِلَّا يَخْرُصُونَ»(یونس/۶۶) و ...است. 🔻 مکتب امامیه در بغداد چون عقل‌گرا بود، قطع و یقین را به خصوص در حوزه عقاید، حجت می‌دانستند. مرتضی معتقد است که به وسیله عقل، پیامبر و ائمه(ع) برای ما اثبات می‌شود، لذا سیره پیامبر و ائمه، مبنای قطع و یقین برای پیروانشان می‌شود؛ او عصمت را درباره پیامبر و ائمه به ترتیب به شهادت تنزیه الانبیاء و الشافی فی الائمه پذیرفته، لذا آموزه‌های پیامبر و ائمه، منبع یقین است. ✅ پذیرش اخبار آحاد محفوف به قرائن 🔻 ایشان گفته است، اگر راوی ثقه، مخاطب پیامبر و ائمه باشد و حکم دین را دریافت کند، نقل مرجح بر عقل است، اما عمده روایات، تخاطب میان ائمه و مخاطب شیعه نبوده است، لذا منبع ما اخبار رسیده و واصله است؛ در اینجا تقسیم حدیث به متواتر و آحاد رخ می‌دهد؛ اخبار متواتر، اخبار آحاد محفوف به قرائن است که به یقین می‌انجامد و بیشتر اخبار ما این وضعیت را دارند. از جمله این قرائن، قرائن سندی است. البته بخشی از روایات، اخبار آحاد خالی از قرائن هستند. 🔺 سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا می‌توانیم خبر واحدی در نظر بگیریم که هیچ قرینه‌ای ندارد؛ بیان کرد: حداقل قرینه برای یک خبر آن است که معارض دارد یا خالی از تعارض است، سند دارد یا ندارد؛ آیت‌الله معرفت از آیت‌الله خویی نقل می‌کرد که در منظر ایشان، خبر واحد، خبر ضعیف بوده است. یعنی یا معارض داشت یا متن، مخالف با آموزه‌های شیعه بوده یا سند غیرمعتبر دارد. ظاهراً سیدمرتضی هم چنین دیدگاهی دارد وگرنه اگر به وثاقت صدوری حدیث آحاد می‌رسید، آن را می‌پذیرفت. او معتقد نبود که احادیث آحاد باید دور ریخته شود.

✅ خضوع نسبت به قرآن و تعبد شرعی 🔻 گاهی سیدمرتضی به نقد صریح برخی اخبار آحاد می‌پرداخت و برخی مواقع از آن در احتجاجات استفاده می‌کرد، زیرا مخالفان فکری و عقیدتی، اخبار آحاد را قبول داشتند و اگر روایتی آحاد باشد و قرینه برای آن نباشد، کنار می‌گذاشتند. مثلاً سید ‌در مورد روایت ستون حنانه، یا عمل نکردن آتش برای سوزاندن قرآن، گفته است که توجیه عقلی ندارد، اما توجیه قرآنی دارد و به آیه ۴۴ اسراء «تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالْأَرْضُ وَمَنْ فِيهِنَّ وَإِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلَكِنْ لَا تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ إِنَّهُ كَانَ حَلِيمًا غَفُورًا » استناد کرده است. 🔺 سیدمرتضی نسبت به قرآن خضوع فوق‌العاده دارد و روحیه تعبد شرعی در شخصیت وی نهادینه است، لذا عقل‌گرایی او به صورت مطلق نیست که منکر اخبار شود، اما در مقام فقه حدیثی، عقل را معتبر می‌داند؛ لذا در اینکه آتش قرآن را نمی‌سوزاند، آورده که مراد از این روایت آتش نگرفتن ظاهر کتاب قرآن نیست، بلکه باید آن را تأویل کنیم؛ مانند خشوع کوه در برابر نزول قرآن که در سوره حشر بیان شده است. 🔻 در امر به معروف هم چون ریشه قرآنی دارد، همه اخبار این مسئله را می‌پذیرد و آن را واجب شرعی می‌داند، ولو آنکه برخی روایات آن اشکالاتی دارد. ♻️ جهت مطالعه‌ی متن سخنرانی فوق در سایت اصلی بر روی لینک زیر کلیک نمائید: 🌐 https://iqna.ir/fa/news/3945076 🆔 @ostadmaaref

💠 نکته‌ای در باب احادیث جعلی کتب اهل سنت 🆔 @ostadmaaref

💠🔷💠🔷💠🔷💠🔷 #معرفی_مقاله 💠 مقاله: حل تعارض روایات ذبائح اهل کتاب در جوامع حدیثی شیعه 📖 چکیده: باب ذبائح اهل کتاب یکی از پراختلاف ترین ابواب فقهی شیعه است. در یک بررسی اجمالی پی می بریم که روایات این باب به چهار دسته تقسیم می شود، روایات نهی مطلق، روایات نهی از ذبیحه غیراهل کتاب، روایات حلیت ذبائح اهل کتاب به شرط تسمیه و روایات حلیت بی قید و شرط ذبائح اهل کتاب. تعارض روایات این باب به حدی است که به هیچ عنوان قابل جمع نبوده و مضامین آنها به هیچ عنوان با یکدیگر جمع نمی شود و باید یک طرف از روایات را بر دیگری ترجیح داد. با توجه به دستورات امامان معصوم علیهم السلام در حل تعارض روایات، پی می بریم که روایات حرمت اصل و مبنا بوده و روایات حلیت از روی تقیه صادر شده است. 📘 مجله: پژوهشنامه قرآن و حديث، پاييز و زمستان 1390 , دوره - , شماره 9 ; از صفحه 9 تا صفحه 24. 🆔 @ostadmaaref

💠 حل تعارض روایات ذبائح اهل کتاب در جوامع حدیثی شیعه 🖌 نویسندگان: دکتر مجید معارف، آقای حمید مدرسی #تعادل_و_تراجیح #حل_تعارض_روایات #ذبائح_اهل_کتاب #فقه_الحدیث 🆔 @ostadmaaref

#معرفی_کتاب 💠 کتاب: شخصیت شناسی حضرت زهرا -سلام الله علیها- بر پایه کتاب و سنت 🔻 این کتاب برگرفته از دو مقاله علمی است: مقاله نخست «سیمای حضرت زهرا سلام‌الله علیها در روایات اهل تسنن» و مقاله دیگر «شاخصه‌های ایمان در الگوی فکری – رفتاری حضرت فاطمه علیها السلام‌» است. 🔹 مؤلف با بازبینی کلی در مباحث این دو مقاله، به ویژه با تقویت اسناد و افزودن مطالبی دیگر و نیز اصلاح ساختار، اثر فوق را عرضه کرده است. 🔹 در این ساختار، مطالبی ذیل این عناوین بیان شده است: «گستره فضایل حضرت زهرا سلام‌الله علیها در کتاب و سنت؛ جایگاه فاطمه زهرا سلام‌الله علیها در قرآن و تفسیرهای روایی؛ جایگاه فاطمه زهرا سلام‌الله علیها در حدیث و تاریخ؛ منظومه اعتقادی حضرت زهرا سلام‌الله علیها؛ حضرت زهرا سلام‌الله علیها و دفاع از رسالت و ولایت؛ پاکدامنی و عفاف حضرت زهرا سلام‌الله علیها؛ بررسی سیره عبادی حضرت زهرا سلام‌الله علیها ؛ شکوه و جلال فاطمه سلام‌الله علیها در قیامت.» 🔹 گفتنی است کتاب شخصیت‌شناسی حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها بر پایه کتاب و سنت، نوشته مجید معارف به سفارش پژوهشکده حج و زیارت، در ۹۶ صفحه و با قطع پالتویی از سوی مؤسسه نشر مشعر به بازار کتاب عرضه شده است. 🆔 @ostadmaaref

#معرفی_کتاب 💠 کتاب: شخصیت شناسی حضرت زهرا -سلام الله علیها- بر پایه کتاب و سنت 🔹نوشته‌ی: دکتر مجید معارف 🔺ناشر: نشر مشعر - قم 🆔 @ostadmaaref

💠 لایو اینستاگرامی 🔻 موضوع: گزارشی درباره اخبار شهادت حضرت فاطمه سلام الله علیها در منابع اسلامی 🔺 سخنران: دکتر مجید معارف 🗓یکشنبه 28 دی ماه 1399 همزمان با شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها 🕟ساعت 16:30 🌐پخش زنده اینستاگرامی صفحه رسمی انجمن علمی علوم قرآن و حدیث 🆔https://www.instagram.com/SCSQH/ 🆔 @ostadmaaref

#خبر_گزاری 💠گزارشی از سخنرانی دکتر معارف در نشست «گزارشی درباره اخبار شهادت حضرت فاطمه(س) در منابع اسلامی» 🗒 ۲۸ دی ۱۳۹۹ 🔻 چند وقتی است در فضای مجازی شاهد بیان شبهه‌هایی هستیم؛ مثلاً اینکه اخبار شهادت حضرت زهرا(س) از جعلیات شیعیان است. برخی هم تعبیر «افسانه شهادت» را استفاده می‌کنند. این مطلب نیز واکنش‌هایی از ناحیه علاقه‌مندان به اهل بیت(ع) در پی دارد و آن اینکه آیا این اخبار، از وثاقت تاریخی برخوردار است یا خیر. من تصمیم گرفتم در اطراف این قضیه صحبت کنم. 🔺 اخبار مربوط به شهادت حضرت زهرا(س) در هر کدام از کتاب‌های شیعه و سنی به نحوی منعکس شده و می‌توانیم نمونه‌ای از این گزارش‌ها را داشته باشیم. منتها اگر بخواهیم راجع به این اخبار قضاوت کلی کنیم باید بگویم این اخبار را می‌توان از دو زاویه مشاهده کرد. یک اینکه حادثه شهادت حضرت زهرا(س) را به عنوان یک واقعه در تاریخ اسلام و مجرد از سایر وقایع ببینیم. این یک شیوه برخورد با اخبار است. برخورد دوم اینکه این واقعه را در ضمن مجموعه‌ای از وقایع بدانیم؛ یعنی مجموعه‌ای از وقایع در زمان رسول خدا(س) اتفاق افتاده است و ما با سلسله اتفاقاتی مواجه هستیم که یک حلقه از آن اتفاقات به حضرت زهرا(س) برمی‌گردد. ✅ حلقه‌ای از سلسله وقایع تاریخی 🔻 در مورد خود حضرت زهرا(س) هم چند مسئله مطرح است،؛ برای مثال یک مسئله این است که مقامات خلافت، باغ فدک را از ایشان گرفتند و این طور توجیه کردند که این باغ جزء میراث پیامبر(ص) است و پیامبر(ص) فرمودند: ما پیامبران ارثی بر جای نمی‌گذاریم. پس برای خود حضرت زهرا(س) هم چند اتفاق افتاده است. اولین مطلبی که می‌خواهم خدمت دوستان بیان کنم این است که نباید یک واقعه تاریخی که ارتباط با وقایع قبل و بعدش دارد، از سایر وقایع جدا کنیم و به تنهایی تحلیل کنیم. اگر در صدر اسلام در آستانه رحلت پیامبر(ص) مجموعه‌ای از اتفاقات افتاده، باید احتمال بدهیم این اتفاقات ارتباط تنگاتنگی با هم دارند. 🔺 نکته دوم اینکه در این موضوع با یک رشته اخبار مواجهیم. این اخبار یا دینی یا تاریخی است. اخبار دینی اخباری است که گوینده آن یک معصوم است. خب، در این زمینه خبر خاصی از رسول خدا(ص) در اختیار نداریم. آنچه در اختیار داریم یک سری مبانی است. این دست از روایات رسول الله(ص) را که بیانگر مبانی است، شیعه و سنی هر دو روایت کردند؛ مثلاً پیامبر(ص) فرمودند هر کس فاطمه(س) را خشمگین کند، مرا خشمگین کرده است. در کتاب صحیح بخاری هم همین حدیث ثبت شده است. این روایت در حکم یک مبنا برای بحث ماست. ✅ نگرش تاریخی و غیردینی به شهادت 🔻از ائمه(ع) درباره حضرت زهرا(س) روایاتی را می‌بینیم که مثلاً در کتاب «کافی»، «امالی» شیخ مفید و شیخ طوسی و «احتجاج» طبرسی وارد شده است، اما احادیث شیعیان نوعاً برای شیعیان حجیت دینی دارد، ولی برای اهل سنت یک گزارش تاریخی است. به خاطر تفاوت مبنایی که اهل سنت با ما دارند، روایات شیعه برایشان حجیت شرعی ندارد، ولی ممکن است به عنوان گزاره تاریخی به آن توجه کنند. نتیجه اینکه جنس اخبار مربوط به شهادت حضرت زهرا(س) در کتاب‌ها جزء اخبار تاریخی است به این معنا که پس از رحلت پیامبر(ص)، صحابه و مورخان گزارشگر آن وقایع بودند. پس ما در این مسئله با تاریخ سر و کار داریم. ✅ آیا واقعاً تکیه بر تاریخ برای اثبات یا نفی یک مسئله راهگشاست؟ 🔺 وقتی سخن به اینجا می‌رسد باید بگوییم اخبار تاریخی بر دو نوع است؛ یک رشته از اخبار تاریخی به شرح واقعه‌ای با ذکر جزئیات می‌پردازد، ولی یک رشته از اخبار تاریخی آن واقعه را در شکل کلی‌تری در اختیار ما قرار می‌دهند. اگر آن اخبار تاریخی متنوع و متعدد شد و با هم تعارض نداشت ممکن است بتوانیم از آن یک مفهوم مشترک بیرون بکشیم و آن مفهوم تواتر تاریخی است که علم‌آور است. ✅ نگاه سیستماتیک به تاریخ 🔻 نتیجه اینکه در قضایای شهادت حضرت زهرا(س) باید نگاهمان به تاریخ نگاه سیستماتیک باشد و مجموعه‌ای از وقایع را ببینیم؛ وقایعی که هر کدام در جای خودش یکی از رخدادهای تاریخ اسلام است و غیر قابل انکار است. در ادامه به چند مورد از این وقایع مسلم تاریخی اشاره می‌کنم؛ اول، تشکیل سقیفهبرای تعیین خلیفه است. دوم انتخاب ابوبکر علی‌رغم بی‌میلی انصار مدینه است. سوم بیعت جمع کردن برای ابوبکر است. چهارم نارضایتی علی(ع) و چند نفر از یاران ایشان از این واقعه است. مطابق با یک گزارش وقتی عباس می‌شنود مردم با ابوبکر بیعت می‌کنند، پیشنهاد بیعت با امیرالمومنین(ع) را مطرح می‌کند، ولی ایشان می‌گویند من مشغول تجهیز رسول الله(ص) هستم.