🔻 تبلیغ ظاهراً موفقی که دین را سطحی و غیر عمیق توضیح می‌دهد، در خدمت دشمنان دین است 🔻 رواج سطحی‌نگری در جامعه به نفع دشمنان دین و بشر است 📌 درس دانش تبلیغ دین- ج۱۸ 🔘 یکی از اصول تبلیغ این است که خودِ مبلّغ باید فقیه باشد؛ یعنی دارای فهم عمیق دین. 🔘چرا دین را با «فهم عمیق» باید فهمید؟ چون دین دربارۀ موجود پیچیده‌ای به‌نام انسان است _________ #علیرضا_پناهیان: یکی از آیات کلیدی در باب تبلیغ، این آیۀ قرآن است که آیۀ مشهوری هم هست و اشاره به یکی از اصول تبلیغ دارد که همواره مورد توجه علماء بوده است. هدف این آیه یکی از مصادیق کلیدی تبلیغ یعنی «انذار» ذکر شده است. خداوند متعال می‌فرماید «فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ» خب این آیه هم ما را به تفقّه دعوت می‌کند هم به انذار؛ البته بعد از تفقّه. یکی از اصول تبلیغ این است که خودِ مبلّغ باید فقیه باشد. فقیه به‌معنای عامّ کلمه. البته فقیه بودن به‌معنای اصطلاحی و خاصّ کلمه هم یکی از لوازم آن است، یعنی هرکسی فقیه به‌معنای خاصّ کلمه شد معلوم نیست لزوماً فقیه به‌معنای عامّ کلمه هم باشد. با توجه به این اصل، آن سؤال از بین می‌رود که بعضی از طلاب می‌پرسند «مبلّغ بشوم یا مجتهد؟» چون مبلّغ حقیقی کسی است که فقیه هم باشد و البته اجتهاد به معنای خاص فقهی هم یکی از لوازم آن است. بهترین تفسیر یا بهترین تعریف از کلمۀ فقه «فهم عمیق دین» هست. اما چرا اساساً باید دین چیزی باشد که با «فهم عمیق» بشود آن را فهمید؟ چون دین دربارۀ موجودی است به‌نام انسان، که سطحی نیست و در لایه‌های مختلف روحی‌اش، استعدادهای پنهان دارد و نیز در پیچیدگی‌های روح خودش مکرها دارد. علاقه‌های انسان بر فهمش اثر می‌گذارد. علاقه‌های بد باعث می‌شود حق را انکار کند یا تکذیب کند و یا توجیه بیاورد یا خودش را موجه جلوه بدهد. لذا خداوند می‌فرماید: «بَلِ الْإِنْسَانُ عَلَى نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ»؛ این یعنی در مقام حق و واقع بصیر هست؛ «وَلَوْ أَلْقَى مَعَاذِيرَهُ»؛ ولی معاذیر را جلو می‌اندازد و توجیه‌گر است. لذا دین نیاز به فهم عمیق دارد؛ چون دربارۀ انسان است و انسان هم موجود تک‌ساحتی و سطحی نیست، انسان لایه‌های مختلفی دارد. نه‌تنها انسان در بعد فردی، بلکه حیات انسانی در بُعد اجتماعی نیز یک امر پیچیده است، طبیعتاً دینی که می‌خواهد برای این انسان باشد از پیچیدگی‌های خاصی برخوردار است که به‌صورت سطحی‌نگری نمی‌شود آن را فهمید. آن‌وقت نیاز دارد به فهم عمیق دین «لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ» کسانی که دشمن دین هستند دعوت به سطحی‌نگری می‌کنند و سطحی‌نگری را رواج می‌دهند و سرِ سطحی‌بودن تأکید می‌کنند. آنها دشمنان درجه‌یک دین هستند. با کار تبلیغی صحیح حوزه باید عمیق بودن دین طوری در جامعه جا بیفتد که مردم هر عمامه به‌سری را دیدند درباره‌اش بگویند: او آدم عمیقی است و اینها دشمن سطحی‌نگری هستند و سطحی‌نگری دشمن اینهاست و باید به عمیق‌بودن دین دعوت کنند. فهم عمیق دین یعنی فهم روابط پیچیده و درک روابط مفاهیم و پدیده‌ها با یکدیگر. فهم رابطۀ بین احکام شرع. فهم رابطۀ بین احکام شرع و نتایج خارجی آن در فرد و جامعه. مثلاً رابطۀ نمازخواندن با بخل نورزیدن که فرمود إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً چیست؟ نماز چگونه بخل اسان را از بین می‌برد؟ فهم این رابطه پیچیده است. کار تبلیغی و منبر باید حامل این اثر باشد که مردم بگویند «این مبلغ، چقدر عمیق نگاه می‌کند! این موضوع یا مسئله‌ای که طرح کرد چقدر عمیق بود! راه‌حلی که ارائه داد چقدر عمیق بود!» باید این اتفاق بیفتد. این از اصول تبلیغ دین است. اما اگر در مورد او برداشت‌های دیگری بکنند، مثلاً بگویند «فقط جالب حرف می‌زند!» این صحیح نیست و حتی برای جامعه، خطر محسوب می‌شود. اینکه یک مبلّغ بگوید «من با زبان گرم خودم و لطیفه‌گویی و جالب حرف‌زدن، تو را سرگرم و علاقه‌مند به یک حرف سطحی در دین می‌کنم...» یکی از نتایجش این است که می‌گویند «پس دین، یک مسئلۀ سطحی است! تو با این حرف‌ها من را صرفاً سرگرم کردی» لذا تبلیغ ظاهراً موفقی که دین را سطحی و غیر عمیق توضیح می‌دهد این ذهنیت را در مخاطب اینجاد می‌کند که دین یک امر سطحی است، این نوع تبلیغ دین درواقع به اهداف دشمنان دین خدمت می‌کند ما داریم به یک جاهایی می‌رسیم که دیگر هر نوع تبلیغِ به‌ظاهر موفقی را نمی‌توانیم در جامعه مجاز بدانیم. مثلاً یک نفر با محبتِ‌ خودش بچه‌ها را دور خودش جذب کرده است. آیا او توانسته فهم عمیقی ایجاد کند؟ اگر برداشت عمومی‌ای که از دین ایجاد می‌کند یک برداشت سطحی باشد، می‌دانید چه می‌شود؟ آن‌وقت افراد عمیق از کنار شما بی‌تفاوت عبور می‌کنند. 🚩 قم، مدرسۀ علمیۀ امام کاظم(ع)، ۱۴۰۱/۰۷/۲۶ #دانش_تبلیغ_دین @Panahian_text