✍️ درآمدی بر پروژه فکری استاد حمید پارسانیا #مجتبی_نامخواه ✨در مراسم اهدای سومین دوره جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی حجت‌الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا، در رشته فلسفه علوم اجتماعی برگزیده و مورد قدردانی قرار گرفت. ✨ وی به دلیل خدمات ارزشمند در عرصه‌های آموزشی، و تألیف آثار متعدد و برجسته خصوصاً در عرصه فلسفه علم دینی، به طور خاص توفیقاتی حاصل کرده و ضمن ارائه دیدگاهی پیشرو و راهگشا در خصوص تعیین مناسبات اسلام و علوم اجتماعی، مدل مشخصی را برای پیوند میان این دو ارائه کرده است که ملاحظه متن فوق خالی از لطف نیست. ✨نوشتن از پروژه ‌ی فکری یک متفکرِ مؤلف، در روزگاری که ترجمه بر تفکر تفوق دارد و جماعتی از طریق ترانسفر متفکر ارتزاق می‌کنند، امری به نسبت دشوار است. این دشواری اغلب به این دلیل است که در اثر پروپاگاندای ژورنالیست‌های حوزه اندیشه، از «پروژه فکری» چیزی ورایِ «واردات اندیشه» مراد نمی‌شود و اطلاق آن بر کوشش‌های مولّد نادر است. حمید پارسانیا از معدود کسانی است که طی سه دهه اخیر کوشیده است فارغ از مشهورات آکادمیک و شئونات حوزوی، «مسئله» داشته باشد؛ به این مسائل بیاندیشد، پاسخ‌هایی «تألیف» و در نهایت منتشر کند؛ بنابراین اگر پروژه فکری را دستکم شامل مؤلفه های‌ فوق بدانیم، حجت الاسلام و المسلمین حمید پارسانیا صاحب یک پروژه فکری است که از قضا بر مهمترین و موثرترین مسئله‌های فکری روزگار ما متمرکز بوده و به تألیف ایده‌های نابی منتهی شده است. ✨با این حال چگونه است که این پروژه ذوابعاد و ‌مهم، در کلیت خود مورد تأمل قرار نمی‌گیرد و گزارشی از آن به دست داده نمی‌شود؟ ✨ حمید پارسانیا مدتهاست ترجیح میدهد پروژه فکری خود را در مدًرَسی در کنج فیضیه، در کلاس‌هایش در دانشکده علوم اجتماعی، در درس‌گفتارهایی در متن و در حاشیه نظام آکادمیک، در نشست‌هایی متعدد و در کتاب‌ها و مقالاتی چند دنبال کند؛ بی آنکه کلیت این پروژه موضوع یک گزارش اندیشه باشد. ✨ در حالیکه از باب نمونه نوشته‌های منتشر شده در بازتاب پرخاش‌های یک مترجم متفکر، تنها در ‌سال‌های اخیر، بیش از آثار خود وی است! آیا بسط ید نیروهای حزبی در میدان ژرونالیسم علوم انسانی باعث نشده به جای روایت اندیشه ها، سلبریتی‌های متفلس ‌نما و شومن‌های در پوستین علم افتاده برجسته شوند؟ 💠eitaa.com/parsania_net

📜عقل نظری و عملی 🔰"بدان که فلسفه عبارت است از استكمال نفس انسانی به سبب #معرفت و شناخت حقایق موجودات - آنگونه که هستند و #حكم به وجود آنها از روی تحقیق و ثبوت، همراه با براهين، نه از روی گمان و تقلید و پندار - به مقدار طاقت و وسع #انسانی - و اگر خواهی گویم: فلسفه، #عالم را نظمی عقلی، به #قدر #توان بشری می بخشد تا تشبه به باری تعالی حاصل آید و چون انسان موجودی است که همچون معجون از دو #آمیزش به هم رسیده: صورت معنوي امری، و ماده حسی خلقی، و نفسش نیز دوجهت تعلق و تجرد دارد، از این روی حکمت، به حسب ساختار دو نشأه - با به صلاح آمدن دو قوه - منقسم به دوقسم می شود: نظری تجردی، و عملی تعقلی. 💠eitaa.com/parsania_net

📌در مقاله‌ای بررسی شد؛ ✴️ استراتژی واسازی و امکان تحقق عدالت ✨ هم‌صدا با شهید مطهری و بسیاری دیگر از فلاسفه و متألهین اسلامی، هر مسلمان آگاه و آزاداندیشی با اندکی تفکر و تعقل و مداقه در ادیان دیگر به این نتیجه ضروری خواهد رسید که دین مبین اسلام حاوی تمامی معارف وتعالیمی است که برای سعادت انسان و حرکت در جهت صراط مستقیم لازم است. ✨ ولی نکته مهم در اینجاست که آیا در حقیقت، به تنهایی برای توجیه خوانش های متفاوت هنگام قانون‌گذاری در مورد مسائل و معضلات جدیدی که مرتبا با پیشرفت علم و تکنولوژی در دنیا مطرح می شوند، کافی است؟ ✨ بدین معنی که آیا خصوصیت عدل اسلام راستین _ همیشه و در همه حال _ بیش از همه مورد توجه سیستم قضایی و قوانین موجود است و دیگر نیازی به هیچ گونه بازنگری، بازطراحی و اصلاح و یا به قول دریدا، «واسازی قانون برای گسترش عدالت» برای تمام اقشار، گروه‌ها و طبقات اجتماع وجود ندارد؟ ✨ آیا می‌توانیم منکر این واقعیت شویم که گاهی هنگام تصمیم‌گیری در جایی که تلاش داریم به عنوان یک شخص مسئول و پایبند به ارزش‌های اخلاقی عمل کنیم، به پارادوکس‌ها و بن‌بست‌های منطقی خاصی که «دریدا» از آن به عنوان «اپوریا» یاد می‌کند برمی‌خوریم که عملا در حیطه عقل و احکام منطق قادر به توجیه عادلانه بودن آن تصمیم یا کنش نیستیم؟ ✨ آیا زمان آن فرا نرسیده است که تأملی دوباره بر این سخن گهربار و مشهور مولای متقیان حضرت علی علیه السلام داشته باشیم که خطاب به مالک اشتر هنگام زمامداری مصر فرمودند: «عدالت را شمشیر خود قرار بده»؟ آیا این مسئولیت خطیر و بسیار سنگین بر عهده تک تک مسلمانان آگاه نیست که ویژگی بارز عدل و رهایی بخشی اسلام اصیل را در عمل و نه فقط به ادعا محقق سازند؟ ✨ اراده آزاد انسان برای دیدن واقعیت‌های تلخ جامعه و تفکر درباره آنها، بدون تردید توأم با درد و رنج فراوانی خواهد بود که اگر چه لازمه رسیدن به تعالی نفس است، ولی متأسفانه اکثر قریب به اتفاق اشخاص، آگاهانه یا ناخودآگاهانه از آن می‌گریزند و حاضر به تحمل بار سنگین مسئولیت در برابر دیگری و دیگری‌های نامحدود نیستند. ✨ خلاصه آنکه ایده عدالت غیرممکن فراسوی قانون که بر خلاف نامش از نظر دریدا تحقق‌پذیر و آمدنی است، صرفا با نیروی عقل و منطق قابل دستیابی نیست و نیاز به همراهی کنشی از نوع باور و ایمان و امید دارد؛ فارغ از هرگونه ناخالصی و منفعت اندیشی شخصی. 💠eitaa.com/parsania_net #عدالت #حضرت_علی_علیه_السلام #انقلاب_اسلامی #مسئولیت

✴️ تجربه ایرانی مواجهه با علوم انسانی مدرن 🔹ما در طول تاریخ با فرهنگ‌های متفاوتی مواجه شدیم و سطوح مواجهه ما تفاوت داشته است؛ با مغول مواجه شدیم و اینها آمدند و لبه مواجهه، شمشیر و قدرت نظامی بود؛ اما ما دست برتر را در رابطه با شناخت هویت فرهنگی آنها داشتیم و به سرعت به لحاظ فرهنگی آنها را هضم کردیم؛ چندان که مغول، کارگزاران این فرهنگ می‌شوند. 🔹اما در مواجهه جدید؛ نه اینکه نظامی نیست، بلکه مواجهات نخست ما نظامی است؛ یعنی عباس میرزا قدرت توپ و قدرت نظامی آنها را می‌دید و ابتدا نگاه فن‌آورانه داشتیم؛ لذا دارالفنون ساختیم؛ اما هنوز هم متأسفانه نگاه فناورانه داریم و توجه به عمق تفاوت‌های فرهنگی و لایه‌های عمیق فرهنگی عجیبی که وجود دارد و هویت‌های فرهنگی نداریم!!! 🔹ما حتی از بخش آموزش عالی خودمان، لفظ فرهنگ را حذف کردیم؛ یعنی نسبت فرهنگ را با علم مدرن ندیدیم و هنوز نگاه دارالفنونی داریم؛ گویی هنوز در گام‌های نخستین تجربه خودمان هستیم... 💠eitaa.com/parsania_net #تعریف_علم #تقسیم_بندی_علوم #فرهنگ #هویت #علوم_انسانی_اسلامی #گام_دوم_انقلاب

🔰 #فارابی و #علم مدنی 🔸“…فارابی انجام کارهای حکومتی را «سیاست» می خواند؛ بدین سان #سیاست در علم مدنی او جایگاه مهمی دارد؛ او علم مدنی را فلسفه #عملی یا انسانی می خواند که از فلسفه نظری، شامل #ریاضیات ، علم طبیعی و علم الهی، متمایز است. 🔸نقش علم مدنی نظری، تعیین حدودی است که در آن، علوم و صناعات گوناگون برای مردم ضروری است و آنان را در زندگی منظم یک ملت به کمال غایی خود می رساند، این علم نیز باید مشخص سازد که توسعه علوم و صناعات عالی چگونه به بهترین وجه می تواند عملی شود. 💠eitaa.com/parsania_net

🔸رهبر معظم انقلاب: فارابی به‌عنوان یک فیلسوف و دانشمند اسلامی که اصالت قزاقستانی دارد و در ایران هزار سال درباره آثار او تحقیق و مطالعه شده است، می‌تواند مبنای همکاری‌های فرهنگی و تشکیل یک کمیته مشترک علمی میان دو کشور شود. 💠eitaa.com/parsania_net

🔰اهمیت بسط و گسترش نظام دانایی انقلاب اسلامی 🔸ما نیاز به بازخوانی و نیاز به شناخت هویت علم مدرن و گفت‌وگو با او داریم؛ اما مشکل این است که علم مدرن اجازه گفت‌وگو نمی‌دهد و تا طلب گفت‌وگو می‌کنی، اصلا او به تو اجازه این طلب را نمی‌دهد و احساس می‌کند که این مطالبه دارد از یک موضع قدرت اعمال می‌شود! و اگر انقلاب نتواند نظام دانایی متناسب با خودش را ایجاد کند ـ که این ایجاد هم با اقناع علمی و فعالیت علمی و در یک تعامل فعال علمی با علم مدرن هم باید شکل بگیرد ـ شکست خواهد خورد و البته شکست این انقلاب به معنای شکست خیزش هویت اسلامی در برابر هویت جهان مدرن است؛ اما این شکست به سادگی رخ نخواهد داد و فرهنگی که این قدرت را داشت که این خیزش را ایجاد کرد، این قدرت را دارد که قدم‌های بعدی را هم بردارد. 💠eitaa.com/parsania_net

🔰تجربه ایرانی مواجهه با علم مدرن؛ 🔸مفهوم علم در دو قرن اخیر تطوراتی داشته و متناسب با این تطورات، علوم انسانی نیز معانی گوناگونی یافته و جایگاه متفاوتی در تقسیم‌بندی علوم پیدا کرده ­است که همگی در فرهنگ و تاریخ غرب به وجود آمده‌اند و در ارتباط وثیق با همان فرهنگ هستند؛ درحالی‌که علم در تاریخ و فرهنگ اسلامی، معانی و مصادیق دیگری داشته است. 🔸یکی از مسائل ما این است که علوم انسانی در برخورد یا مواجهه با حوزه‌های علمیه ما چه تاثیری داشته یا چه ارتباطی را برقرار خواهند کرد؟ 💠eitaa.com/parsania_net

✴️ عدالت فقط در اخلاق یا حوزه حیات انسانی و اجتماعی خلاصه نمی‌شود ✅ بحث عدالت در جهان اسلام در چند حوزه معرفتی و در سطوح مختلف مطرح است؛ یکی در مباحث عرفانی و دوم ساحت فلسفی است. ✅ یک بحث هم کلامی است که باز در مباحث کلامی در میان متکلمین جهان اسلام درباره اینکه عدالت جزء یکی از اصول دین باشد یا نباشد محل بحث و گفت‌وگو است. ✅ از این فراتر که می‌آییم بحث فقهی است که در واقع بحث فقهی به حوزه حکمت مدنی و علم اجتماعی هم بازمی‌گردد، چون فارابی در تقسیم‌بندی علومی که دارد، فقه را جزء حکمت مدنی می‌داند و بحث تجویزی دانش اجتماعی یا انتقادی دانش اجتماعی است، بایدها، ‌نبایدها و توصیف نیست. 💠eitaa.com/parsania_net

🔰 آینده دینداری ایرانیان 🔸دین روشنفکری، دین بی مناسک و دین بی شریعت و بی‌ارتباط با مردم است، البته آموزش‌وپرورش و نظام دانشگاهی ما با این حجم عظیمی که دارند، ریشه آن را در این مسئله، به لحاظ مفهومی و مخصوص در حوزه علوم انسانی می‌زنند و به‌نوعی دین روشنفکری را عمومی نموده‌اند و در جامعه گستراندند؛ قبل از انقلاب مخصوص آموزش عالی است که بیشتر باعث خودآگاهی و تئوریزه کردن اندیشه‌ها بود، شامل حدود 200 هزار نفر می‌شد؛ اما الان 4-5 میلیون نفر هستند. 🔸وقتی‌که شما به نام حکومت می‌آیید، اما تمام مجاری و مسیر تئوریک و نظری همان مدل قبل از انقلاب باشد، خب در اینجا به نام دین تمام می‌شود؛ خودآگاهی و برنامه‌ریزی در حوزه، یکی از راهکارهای مؤثر است؛ مدیریت نظام علم نیز یکی دیگر از راهکارهای مؤثر است، اینکه حوزه و دانشگاه و آموزش‌وپرورش چگونه ساماندهی شوند و باید برای آن فکری کرد. 💠eitaa.com/parsania_net