🔘 حلقه وین و فلسفه ✍🏻 استاد حمید پارسانیا 🔻 در نگاه کانت، فلسفه با علم جمع می‌شد، اما سخنی از فلسفه‌های مضاف نبود؛ یعنی علم بدون فلسفه و بدون تحمیل ذهنیت بر او شکل نمی‌گرفت، و فلسفه مضاف می‌خواست ذهنیت دخیل در این علم را تبیین کند و نقش قوه فاهمه را در تکوین این علم داشت. 🔸 اما در نگاه کنت، یا علم وجود دارد و یا فلسفه و جمع این دو درست نیست. در حلقه وین، این مسئله جدی‌تر می‌شود؛ زیرا در دیدگاه کنت معانی ذهنی، نظامی داشتند اما علمی نبودند، ولی در حلقه وین می‌گویند معنای غیرحسی وجود ندارد و آنچه به عنوان فلسفه گفته می شود در واقع نوعی بازی زبانی است. 🔹 لذا در این دیدگاه نیز فلسفه مضاف به علم نمی‌توانیم داشته باشیم. البته در دیدگاه کنت، می‌توانستیم فلسفه طبیعت و فلسفه‌های ناظر به غیر علم داشته باشیم، اما نمی‌توانستیم فلسفه علم داشته باشیم. 🔸 اما در دیدگاه حلقه وین، حتی ما فلسفه ناظر به غیر علم هم نداریم؛ چون فلسفه مهمل‌گویی است، یعنی خطای زبانی است. نقش فلسفه خدمت به علم است و زوائد بی‌معنایی را که نتیجه فهم غلط است، به دور می‌ریزد. 🔹 بنابراین، در نیمه اول قرن بیستم و هنگام شکل‌گیری حلقه وین، فلسفه مضاف به علم و غیر علم نمی‌تواند شکل بگیرد؛ اما بعد از زمان حلقه وین، یعنی ویتکنشتاین دوم و با بازگشتی که به کانت صورت می‌گیرد. 🔺 معلوم می‌شود اولاً معنا محدود به معنای حسی نیست و ثانیاً اینکه این معانی برخلاف آنچه ویتکشتاین می‌گفت، بازی‌های جدا نیستند و با یکدیگر نوعی تعامل دارند و طبق دیدگاه پوپر، نوعی تعامل کنترل شده، محدود و مقید بین این معانی وجود دارد. 🔖 شفاهی به سیر تاریخی شکل گیری فلسفه های مضاف در غرب #علم #فلسفه #غرب_شناسی 🆔 @parsania_net

🖼 #عکس_نگاشت | تلاش برای استقلال علمی 🔸 داشتن استقلال علمی در واقع به استقلال سیاسی و امنیتی کمک قابل توجهی خواهد داشت و باید در کشور به استقلال علمی برسیم. 🔖 نشست سیاست علمی ایران و نقش استاد بسیجی در مرجعیت علمی #علم #جامعه_شناسی 🆔 @parsania_net

🔰 ملاک دینی یا غیر دینی بودن علم 🎙 استاد حمید پارسانیا 🔻 عقل در حکمت اسلامی نور دانسته شده و علم امری است که در ذات خودش معلوم را نشان می‌دهد که سوژه‌محور نیست. همچنین علم در این نگاه، محدود به محسوسات نیست؛ بلکه شامل علوم عقلی و نقلی و وحی نیز می‌شود. با این تعریف از دین و علم، در معنای علم و عقل، دین نهفته نیست و علم و عقل، ابزار شناخت دین است. 🔸 حال این سؤال مطرح است که اتصاف علم و عقل به دینی و غیردینی، به چه لحاظ است؟ ملاک در دینی بودن یا نبودن یک علم چه می‌تواند باشد؟ چندین ملاک برای دینی یا غیردینی بودن علم وجود دارد که چند ملاک آن را خواهم گفت. 1️⃣ ملاک اول به لحاظ موضوع است؛ یعنی اگر موضوع یک علم دین باشد، علم دینی خوانده می‌شود. مثلاً اگر موضوع یک علم، شناخت خدا و افعال و اقوال او باشد، آن علم به لحاظ موضوع، دینی است؛ یا اگر موضوع علوم انسانی، حوزه تجویزهای خداوند مانند فقه باشد، این علم دینی است. در مقابل، اگر حقوق را صرفاً توافقات جمعی بدانیم به لحاظ موضوع، حقوق علم غیردینی خوانده می‌شود. 2️⃣ ملاک دوم برای دینی یا غیردینی بودن علم، متافیزیک آن علم است. پوزیتیویست‌ها در نیمه اول قرن بیستم معتقد بودند که علم، متافیزیک ندارد. پست‌مدرن‌ها به این رسیدند که علم، محصول پارادایم‌هاست و در عین‌حال، پارادایم غیرعلمی است. اما متافیزیک، شناختی است که دین متوقف بر آن است. 🔹 در عقلانیت مدرن بحث‌های صرفاً عقلی را فلسفه می‌گویند؛ به همین سبب با فلسفه متافیزیکی اسلامی فرق دارد. در نگاه ما اصول موضوعه از گزاره‌های علم تجربی نیست و در فلسفه الهی ریشه دارند. البته خود فلسفه علم است و نسبت آن با علوم تجربی بسیار حیاتی است، طوری که دینی یا غیردینی بودن علم بر اساس تعریف آن علم از متافیزیک مشخص می‌شود. 🔹 مثلاً تعریف ما از علیت که یک مسئله متافیزیکی است، در تحلیل‌های بعدی ما از علوم انسانی کاملاً اثرگذار است؛ یعنی اگر یک مقدمه تجربی را در دست دو فرد قرار بدهیم که یکی معتقد به متافیزیک الهی باشد و دیگری معتقد به متافیزیک الهی نباشد، دو نتیجه متفاوت می‌گیرند. 3️⃣ ملاک سوم برای اتصاف یک علم به دینی بودن روش می‌باشد، روش متأثر از ابزارهایی است که برای کسب علم و معرفت معتبر می‌دانیم. مثلاً پوزیتیویست‌ها، فقط ابزار حس را می‌پذیرند. 🔸 حال اینکه ما معتقدیم دانش علمی، به دانش تجربی محدود نیست و معرفت عقلی و وحی نیز معرفت علمی است. در روش پوزیتیویستی، حتی خیلی از معارف ارزشی نیز از دایره علم خارج می‌شوند؛ چون روش و ابزار پوزیتیوست فقط حس است. 🔖 دومین هفته از دوره آموزشی طیف‌بندی حوزه علمیه در نسبت با علوم انسانی #علم #فلسفه 🆔 @parsania_net

#کوتاه_نوشت 💠ما معتقدیم دانش علمی، به دانش تجربی محدود نیست و معرفت عقلی و وحی نیز معرفت علمی است. در روش پوزیتیویستی، حتی خیلی از معارف ارزشی نیز از دایره علم خارج می‌شوند؛ چون روش و ابزار پوزیتیوست فقط حس است. #علم #فلسفه 🆔 @parsania_net

💠 نقش تعیین‌کننده فلسفه 🎙 استاد حمید پارسانیا 🔹 فلسفه چه نسبتی با پدیده‌ای به نام انقلاب اسلامی ایران و جامعه اسلامی دارد؟ اگر پیرامون نسبت علوم مهندسی با انقلاب اسلامی سوال شود می‌توان سریعا به آن پاسخ داد و به دستاوردهایی که در این زمینه به وجود آمده است اشاره کرد. 🔸 اگر پیرامون نسبت فقه با انقلاب اسلامی سوال شود به سرعت می‌توان پاسخ داد این جامعه، جامعه اسلامی است و به دنبال تحقق بخشیدن به زیست اسلامی است و قاعدتا حدود این زیست توسط فقه معین می‌شود. 🔹 وقتی از علوم کاربردی و فنی و مهندسی به سراغ علوم پایه یا علوم انسانی و علوم اجتماعی می‌رویم پیوند برقرار کردن میان آنها با انقلاب اسلامی متفاوت می‌شود. 🔸 یک تفکیکی که مورد توجه ما نیست تفکیک حوزه‌های معرفت انسانی است که در تقسیم‌بندی علوم، آن‌ها را علم نمی‌نامند بلکه انسانیات نامیده می‌شوند. این حوزه‌های معرفتی به معرفت‌های علمی سرویس می‌دهند همانطور که علوم پایه به علوم کاربردی سرویس می‌دهد. 🔹 در واقع انسانیات آشنایی با موضوع تحقیق علوم اجتماعی و علوم انسانی را تامین می‌کند چراکه موضوع علوم انسانی و اجتماعی کنش و رفتار انسان است. این موضوع فهمیدنی است، نه دیدنی. 🔖 نشست «امتداد اجتماعی حکمت اسلامی با نظریه انقلاب اسلامی» #فلسفه #علم 🆔 @parsania_net

#کوتاه_نوشت در علوم انسانی ما با سوژه انسان مواجه هستیم، اگر شما انسان را موجودی صرفا مادی بدانید و حیات او را محدود به این جهان؛ تعریف شما از اقتصاد، روانشناسی، حقوق و… بر این نگاه شکل می‌گیرد، اما اگر انسان را طبق انسان شناسی مکتب اسلام و اهل بیت«ع» موجودی ابدی بدانید، تعاریف ۱۸۰ درجه تفاوت خواهد کرد. #علم 💠 @parsania_net

. قرآن، کسانی که #علم را به دانشِ آزمون پذیر محدود می‌سازند، نکوهش می‌کند و فرهنگ #بنی_اسرائیل را غلط می‌داند «گفتند: ای موسی! ما به تو ایمان نمی‌آوریم تا خداوند را آشکارا به دو چشم خود ببینیم» بقره/55؛ راه شناخت را فقط حس می‌دانستند؛ مانند پوزیتیویست‌ها و آمپریست‌ها که گزاره‌های نامحسوس را ذهنی می‌دانند. #استاد_پارسانیا 💠 @parsania_net

☑️ علم و دین در تفکر اسلامی درهم‌تنیده است 🌕 عناوین مهم سخنان حجت‌الاسلام دکتر حمید #پارسانیا؛ در نشست علمی «جامعه‌شناسی دین و جامعه‌شناسی دینی»: ▪️جریان حکمت مدنی در جهان اسلام که با فارابی آغاز شد، خودش یک #دانش و علم اجتماعی است البته نه در معنای پوزیتویستی علم؛ فارابی بیش از دیگران نظریه اجتماعی خود را با دین درهم تنیده است و مفاهیم مدینه فاضله و فاسقه، ضاله و جاهله او کاملاً در نسبت با مفهوم دین در هم آمیخته است. ▪️متفکرین مسلمان #جامعه‌شناسی _دین دارند ولی نظریات آنان با جامعه‌شناسی دین مدرن، تفاوت بنیادین دارند و این به روش علم و علوم اجتماعی در جهان اسلام بازگشت دارد. ▪️ یکی از مسائلی که فرهنگ‌های غیر غربی از جمله فرهنگ اسلامی و ایرانی در دوران معاصر با آن مواجه شدند، روبرویی با مفاهیم مدرن بود البته فرهنگ ایرانی به خاطر عقبه معرفتی و علمی قوی تاریخی اش ابژه مدرن را قبل از آن که درست بشناسد بگونای خام و شتابزده در چارچوب ذهنی خود بازخوانی کرده و با آن ارتباط برقرار می‌کرد. ▪️باید ببینیم نسبت جامعه‌شناسی مدرن با دین چیست؟ اگر جامعه‌شناسی را علم (ساینس) با معنای کنتی و یا قرن بیستمی آن در نظر بگیریم، نسبت بین این دو نسبت سوژه و ابژه است؛ ابژه هویت معرفتی غیر علمی دارد که شناخت آن هویت هرمنوتیکی دارد یعنی علم نیست. جامعه‌شناسی دین در اینجا آگاهی علمی نسبت به یک آگاهی و کنش غیر علمی است که از سنخ فرهنگ است. ▪️ در غرب هم اندیشمندانی داریم که در آغاز قرن ۲۰، #مدرنیته را نقد کردند ولی کار آنها در حوزه علوم اجتماعی نبود البته ماکس وبر با بحث قفس آهنین تاحدی به این مسئله و به نقد عقلانیت ابزاری پرداخت ولی نقد مدرنیته در آن زمان به طور جدی وارد حوزه جامعه شناسی کلاسیک نشد. ای نقد در نیمه دوم قرن بیستم به تدریج وارد ادبیات جامعه شناختی شد. ▪️جامعه‌شناسی دینی حاکی از یک رویکرد و یک مکتب است . در ابتدای قرن ۲۰ «دینی» صفتی بود که به موصوفی به اسم علم نمی‌چسبید زیرا علم وصف دینی و غیردینی نداشت، گرچه جامعه‌شناسی پوزیتویستی ، تفهمی،پدیدارشناختی ، پراگماتیستی و ...می‌توانست وجود داشته باشد ▪️در اندیشه کنت، دین دو کارکرد دارد؛ اول #انسجام_اجتماعی و دیگری #تفسیر_جهان و شناساندن جهان؛ از دیدگاه او شناخت و فهم جهان سه مرحله دارد .مرحله اول، که مرحله کودکی و خام است مرحله تفکر و معرفت دینی است او این نوع معرفت را در این مرحله علمی نمی‌داند. ◾️ از موضع جامعه شناسی کلاسیک نسبت میان جامعه‌شناسی با دین نسبت دو حوزه معرفتی است یعنی یکی معرفتی است که #علم در معنای مدرن آن است و دیگری معرفتی غیرعلمی است، نسبت جامعه‌شناسی با دین نسبت علم با قلمرویی است که ساینس نیست بلکه معرفتی از سنخ #فرهنگ است که انسان‌ها با اراده خود آن را می‌سازند ┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄ 💢کانال استاد حمیدپارسانیا را دنبال کنید 📲 وبگاه ا ایتا | تلگرام | ویراستی

☑️ دانشگاه اسلامی بدون فرهنگ اسلامی ممکن نیست 🌕گزیده بیانات حجت‌الاسلام پارسانیا در نشست «بازخوانی انتقادی ایده‌های دانشگاه اسلامی، علوم انسانی اسلامی، وحدت حوزه و دانشگاه» ▫️دانشگاه اسلامی به عنوان واقعیت اجتماعی بدون #فرهنگ و جامعه اسلامی نمی‌تواند باشد و اگر عالمان و هویت علم یک جامعه اسلامی نباشند تمدن آن هم دچار چالش خواهد شد و دیر یا زود دگرگون خواهند شد. ▫️هویت دانشگاه اسلامی هویتی متناظر با فرهنگ و #علم جامعه است، در دهه‌های بعد از #انقلاب_اسلامی ایده دانشگاه اسلامی به شدت مطرح شده است ولی اینکه بعد از مواجه با علم مدرن بوده است یا خیر و یا قبل از انقلاب هم مطرح بوده است یا نه جای بحث بیشتری دارد؛ اینکه در گذشته، بحث عالم و علم اسلامی و نهاد علم اسلامی وجود داشته است یا خیر جای بحث دارد. ▫️ تردیدی نیست که جهان اسلام در مواجهه با میراث تمدنی و فرهنگ‌های دیگر دانش‌هایی را از آنان گرفته است کما اینکه امروز چون علوم در فرهنگی دیگر قوام یافته است برای ما چالش و مسئله شده است. ▫️هر چه را #غرب علم می‌گوید ما با پیشینه علم در تاریخ خودمان یکسان می‌گیریم در حالی که علم مفهومی جدید از قرن ۱۹ به بعد است. اقبال می‌گوید تاریخ دو مقطع دارد یکی کودکی و دیگری بلوغ و پیامبر اسلام در مرز دو جهان قدیم و جدید ایستاد و جهان جدید باید با علم اداره شود لذا معجزه پیامبر هم کتاب و علم است در حالی که جهان قدیم باید با معجزه هدایت شود. ▫️مواجهه ما با علم مدرن باید تغییر یابد زیرا علم جدید، دانشی دیگر و متفاوت از علمی است که در قرون گذشته تاریخ اسلام و جهان وجود داشته است. 🔳 مطالعه کامل گزارش ┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄ 💢کانال استاد حمیدپارسانیا را دنبال کنید 📲 وبگاه ا ایتا | تلگرام | ویراستی

▶️ #بریده_دروس -تفاوت السماء الدنیا و سماء الدنیا -عالم طبیعت و عالم ملکوت -تجرد علم و مراتب ادراک کلی درس اسفار ۲۰ آذر ۱۴۰۳ #اسفار_اربعه #دروس #علم #طبیعت #ملکوت

▶️ #بریده_دروس -جایگاه شهود عقلی در علم -شهود در فلسفه کانت -پارادایم و بی اعتباری ایمان درس اسفار ۴ دی ۱۴۰۳ #اسفار_اربعه #دروس #علم #شهود #کانت #فلسفه_علم #توماس_کوهن

▶️ #بریده_دروس -تبیین بیانات آیت الله جوادی آملی در موضوع تمایز میان جهل و جهالت -تمایز علم در ساحت عقل نظری و عملی درس اسفار ۷ اسفند ۱۴۰۳ #اسفار_اربعه #دروس #علم #عقل