💢 دو نامه از دکتر محمد معین به استاد علی‌اصغر فقیهی نامه اول دوست عزیز فاضل جناب آقای فقیهی پس از عرض مراسم ارادت و تحیّت، چند روز قبل پاسخ نامه شریف را فرستادم که رسیده است. اینک بعضی دوستان که به نام «انجمن دانش و فرهنگ» یک سلسله کتب درسی تألیف کرده‌اند خواستار شدند که از جناب‌عالی درخواست کرده در مورد تشویق و ترویج این کتب در قم بذل توجه کنند. کتب مذکور شامل فارسی و دستور سه کلاس، قرائت و صرف و نحو عربی سه کلاس، و تعلیمات اجتماعی. نمونه‌ای از این کتب که اکنون آمده است تقدیم می‌شود. از لطف جنابعالی سپاسگزار است. ارادتمند ـ محمد معین ـ ۱ مهر ۱۳۳۵. نامه دوم از تهران ۲۵ شهریور ۱۳۳۵ دوست عزیز فاضل جناب آقای فقیهی نامه قبلی جنابعالی با یادداشت راجع به «مسلمان» و نامه اخیر مورخ. ۱۳۳۵/۶/۱۲ هر دو زیارت شد. از لطف جنابعالی سپاسگزار است. ورود سرکار به تهران مصادف با حرکت بنده به «پلور» بود و چون مراجعت کردم گویا هنوز در تهران تشریف داشتید. روزی که با آقایان کریمان و یزدگری بودم از آقای یزدگری خواهش کردم خدمتتان برسند و وقتی از جنابعالی بگیرند که سرافراز فرمایید، ولی بعد معلوم شد ایشان موفق نشدند و شما هم تشریف بردید و نگارنده هم محروم ماند. امیدوار است که به‌زودی جبران شود. ضمناً مزاحم می‌شود که از قم آقای عباس فاطمی چند ماه پیش، دو نامه به بنده نوشتند که جواب نامه اول را فرستادم. در نامه دوم ایشان مراسله‌ای را که از مرحوم علامه دهخدا در جواب ایشان نوشته بودند به عنوان امانتی برای من فرستادند. چون خواستم نامه مذکور را برگردانم، متوجه شدم که نشانی ایشان در نامه خودشان نیست و پاکت هم مفقود شده بود. ناگزیر نامه را به آدرسی که مرحوم دهخدا به ایشان نوشته بود، یعنی «قم ـ پشت صحن علی-بن‌بابویه ـ منزل استیجاری از طلایی» فرستادم، ولی مراسله علامه را نگه داشتم تا از آدرس ایشان مطمئن شوم. مدتی است خبری از ایشان نشده. گمان می‌کنم نشانی عوض شده و نامه من هم نرسیده. اگر امکان داشته باشد درباره آدرس قطعی آقای عباس فاطمی توسط دوستان و شاگردان تحقیقی نمایید، بنده را مستحضر فرمایید موجب کمال امتنان است. ارادتمند ـ محمد معین. این دو نامه یادبودی است از روزهایی که با درونی شورمند، گرم تدوین یادنامه استاد علی‌اصغر فقیهی بودم. پس از دو دیدار و مجالست با این دانشمند فاضل و فروتن که از افتخارات عمرم شد، قرار شد یک‌بار دیگر جداگانه به منزل خود ایشان واقع در خیابان باجک بروم؛ خانه‌ای با بافتی سنتی و درست برِ خیابان و چسبیده به یک قصابی و دقیقاً روبه‌روی مسجد رضویه. خانه‌ای که خشت‌وگِلش می‌گفت بسیار دیرینه‌سال است همچون صاحبش. دالون و پله و اتاق‌هایی تودرتو و مشرف به حیاط داشت و همه دروپنجره‌ها چوبی. و البته حوض و پاشویه و باغچه‌ای و چندین گُل و دارودرخت در حیاطی مربع‌شکل که درست وسط خانه جای گرفته بود. با وجودی که استاد چند سالی می‌شد که دیگر در این منزل سکونت نداشت، و گویا در خانه شوهرخواهرش دو کوچه آن سوتر در همان خیابان می‌زیست، همچنان اتاق و کتابخانه‌اش دست‌نخورده باقی مانده بود. کتابخانه‌اش تمیز و مرتب بود. انبوه کتاب‌ها که بیشترینه‌اش عربی و تاریخی بود، در قفسه‌های فلزی از پایین تا بالا ساکت و بی‌حرف و روی‌هم‌افتاده و غم‌گرفته جای گرفته بودند. گویا مدت‌ها بود که صاحب دلباخته آن همه کتاب، دیگر دستی بر سروگوش‌شان نکشیده بود. زمانی بسیاری از چهره‌های نامی تحقیق، پا به درون این کلبه به‌ظاهر بی‌جلوه‌وجلا ولی باصفا و پر از مهر گذاشته بودند و استاد با فروتنی و گشاده‌رویی بارها از مهمانان دور و نزدیک خود پذیرایی کرده بود. درودیوار این خانه از استاد و بسیاری از بزرگان ایران‌زمین خاطره‌ها داشت. آن روز دوربین‌به‌دست آمده بودم و می‌خواستم افزون بر گرفتن عکس از خود استاد، چند پرسش دیگر نیز از خدمت‌شان بپرسم و این بار در منزل خودشان. بزرگواری این مردِ آقامنش چنان بود که با همه ضعفِ جسمانی‌ای که داشتند، درست سرِ ساعتی که از قبل معین کرده بودند آمده بودند. وقتی قدم به درگاه اتاق گذاشتم، استاد را دیدم که تمام‌قد ایستاده با عینکی دودی بر چشم، و عبایی تیره‌رنگ بر دوش، و این پیرآموزگارِ فرزانه، با خُلق و رفتاری که زبانزد همگان بود، مهمانِ جوانِ ریزجثة خود را که خالی از کم‌رویی و کم‌دلی نبود، چنان حرمت نهاد که مهمانِ درآب‌وعرق‌‌افتاده، نیرو و روی آب‌شده خود را بازیافت. در پایان این نشست بود که عباس فقیهی با بزرگواری چند عکس منحصر‌به‌فرد و نیز دو نامه از دکتر معین خطاب به استاد فقیهی در اختیارم گذاشت. در راه برگشت به گوشه‌ای خزیدم و درِ کیفم را گشودم و با احتیاط که مبادا آسیبی به اسناد بیفتد، شروع کردم به خواندن و دیدن نامه دکتر معین و عکس‌ها. از شوق داشتم پَر درمی‌آوردم. محمدرضا رهبریان ۱۴۰۳/۱۲/۰۶ #محمد_معین #علی_اصغر_فقیهی تلگرام | ایتا | سایت

انگار از کیف این دستاورد به کیوان رسیدم ز خاک نژند. یکی از آن دو نامه، عیناً عکس و متنش در «شناختنامه استاد علی‌اصغر فقیهی» (انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ اول، ۱۳۹۳) درج شد، و دومی را به خاطر پرهیز از حجیم‌شدن کتاب، همراه با اسناد و مطالب دیگری کنار گذاشتم. اینک اصل و متن هر دو نامه و عکسی که از قاب دوربین خود گرفتم. محمدرضا رهبریان ۱۴۰۳/۱۲/۰۶ #محمد_معین #علی_اصغر_فقیهی #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

💢 یادداشت‌چه‌هایی از قم میرزا محمود قمی و ستاره محمودی "میرزا محمود قمی پسر میرزا احمد پس از ورود به پاریس به تحصیل هیات و ستاره شناسی پرداخت. چون هوشیار و مستعد بود در مدت کوتاهی ترقی بسیار کرد و چندی در رصدخانه پاریس و از آن پس در رصدخانه بروکسل پایتخت بلژیک به کارآموزی اشتغال جست. او میان مدار مریخ و مشتری سیاره‌ای کشف کرد که به نام او سیاره محمودی نامیده شد. موسیو لوردی رئیس رصدخانه امپراطوری از غایت محبتی که به او داشت، دوربین مخصوصی در دسترس او نهاده بود. با این همه دانش که آموخته بود چون به ایران بازگشت او را ناظم تلگرافخانه کردند. پس از مدتی میرزا حسین خان سپهسالار وزیر امور خارجه وقت وی را کارپرداز و بعد قنسول بغداد کرد. چندی نیز در وزارت عدلیه خدمت نمود و به هنگامی که سعدالدوله وزیر تجارت بود چندی سمت ریاست محاکمات تجارت را داشت و پس از مدتی بیکار شد. در دوره اول به نمایندگی مردم تهران به مجلس شورای ملی رفت. مردی وارسته و پاک‌خو و عارف بود و به سال ۱۳۳۸ قمری درگذشت. عامری‌نامه (مجموعه مقالات در بزرگداشت علی محمد عامری)، کاروان‌های معرفت، اقبال یغمایی، ص ۹۵" توضیح شرح حال میرزا محمود خان مشاورالممالک قمی در چند جا آمده است. او از خویشان مرحوم آیت‌الله العظمی حاج میرزا محمد فیض قمی بود.(گویا شوهر خاله وی) به همین جهت شیخ عباس فیض ذکری از او در گنجینه آثار قم آورده است. جا دارد تحقیقی با استفاده از منابع فرانسوی و بلژیکی در خصوص وی انجام پذیرد. غربیان خاصه اروپاییان برخلاف ما در حفظ منابع و آرشیوهای خود ساعی‌اند و به احتمال قوی سوابق وی در آنجاها باید محفوظ باشد. سیدمحسن محسنی ۱۴۰۳/۱۲/۰۶ #میرزا_محمود_قمی #ستاره_محمودی #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا |   سایت

💢طغرود؛ نگاهی به گذشته، فرصتی برای آینده

💢طغرود؛ نگاهی به گذشته، فرصتی برای آینده پانصدوچهل‌ودومین نشست بنیاد قم‌پژوهی با عنوان «طغرود؛ نگاهی به گذشته، فرصتی برای آینده» در ۳۰ بهمن ۱۴۰۳ با حضور جمعی از قم‌پژوهان، مسئولان و علاقه‌مندان در دانشگاه طلوع مهر برگزار شد. این جلسه با توضیحات استاد ابوالفضل قیامی (مجری جلسه و از پیشکسوتان قم‌پژوهی) درخصوص اهداف بنیاد قم‌پژوهی آغاز شد و با صحبت‌های مهندس جواد بخشی (سخنران جلسه و از فعالان حوزه گردشگری) درباره پیشینه طغرود ادامه یافت. در ابتدای جلسه، پیشینه نام طغرود مورد بررسی قرار گرفت. اشاره شد که این نام در منابع متعددی از جمله «تاریخ قم» آمده و در طول تاریخ به شکل‌های متفاوتی چون طخرود، تغارود و تَه‌خُرِّه ثبت شده است. تحلیل ریشه‌شناسی نام طغرود نشان داد که این منطقه از گذشته‌های دور در متون تاریخی مورد توجه بوده و تغییرات نام آن، به دلایل زبانی و گویشی رخ داده است. بخش بعدی نشست به بررسی طغرود در دوره ساسانی اختصاص یافت. در این بخش با استناد به منابع تاریخی چون «تاریخ قم» و روایات مرتبط با «بهرام گور»، «فرماندار یمن» و «نبرد نهاوند»، از طغرود به عنوان یکی از مراکز مذهبی، اقتصادی، سیاسی و نظامی ایران در دوره ساسانی نام برده شد. در ادامه جلسه، آثار فرهنگی طغرود از قبیل تپه‌های باستانی، بناهای آرامگاهی و خانه‌های تاریخی مورد بررسی قرار گرفتند. در این میان، قنات، چاپارخانه و یخچال به عنوان ابداعات ایرانیان معرفی و نحوه عملکرد هر یک تشریح شد. همچنین بر ضرورت مرمت یخچال طغرود به عنوان یکی از یخچال‌های منحصربه‌فرد ایران و تنها یخچال باقیمانده در استان قم تاکید شد. در بخش پایانی نشست، گردشگری مسئولانه ابزاری برای رسیدن به توسعه پایدار معرفی شد و ظرفیت‌های گردشگری منطقه مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه تصریح شد، طغرود با وجود آثار تاریخی ارزشمند، همجواری با جاذبه‌های طبیعی چون گنبد نمکی و تنگه قاهان و همچنین برخورداری از آداب و رسوم اصیل مانند پخت آش باران، ظرفیت بالایی برای تبدیل شدن به یک مقصد گردشگری فرهنگی و طبیعی دارد. جلسه با استقبال گرم شرکت‌کنندگان مواجه شد و در بخش پرسش و پاسخ، گفت‌وگوهای مفیدی پیرامون آینده طغرود شکل گرفت. در پایان، اکثریت حاضرین در جلسه اذعان داشتند در صورت برنامه‌ریزی اصولی برای مرمت بناهای تاریخی، توسعه زیرساخت‌های گردشگری و احیای فرهنگ بومی، طغرود به یکی از قطب‌های گردشگری استان قم تبدیل خواهد شد. #طغرود #نشست_گزارش #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

💢 یادداشت‌چه‌هایی از قم مجدالملک براوستانی "ابوالفضل مجدالملک براوستانی از رجال سیاست و وزراء و بزرگان بوده است. در حاشیه: براوستان از دهات قم است و این همان مجدالملک قمی بوده که با خاندان نظام الملک قمی رقابت داشته است. باستانی پاریزی، حماسه کویر، امیرکبیر، ص ۱۰۴" توضیح مجدالملک براوستانی وزیر کاردان برکیارق سلجوقی بانی روضات شیعی در مدینه و کربلا و نجف و ری است. براوستان منطقه وسیعی در شرق قم و نزدیکی جمکران است. تپه‌های باستانی چند هزارساله قلی درویش جزو همین جا محسوب می‌شود. منطقه شمال جاده کاشان مقابل جمکران پلاک اصلی ثبتی با تلفظ محلی بَراسون است. براوستان در ازمنه قدیم مسکونی بوده ولی فعلا معلوم نیست از چه قرنی متروک شده است. مرحوم سیدمهدی سیدی از فرهنگیان قدیمی قم به وی علاقه‌مند بود و مقاله‌ای در خصوص او داشت. آقای دکتر احمد خامه‌یار نیز تحقیقات جدیدی در این باره دارند. شایسته است جای مناسبی به نام این وزیر کاردان که به دست مخالفانش کشته شد، نامگذاری شود. سیدمحسن محسنی ۱۴۰۳/۱۲/۰۷ #مجد_الملک_براوستانی #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

💢 جلسه این هفته بنیاد قم‌پژوهی (نشست ۵۴۳) موضوع: گرامیداشت استاد حسین نوروزیان با حضور استادان: - حمیدرضا نوربخش - محمد خبری - ایرج نعیمایی - عبدالصاحب طهماسبی - محمدجواد کرخی - خسرو مینویی - حسن عنایتی - سید محمدتقی آقایی ↙️ زمان: سه‌شنبه ۱۴.۳/۱۲/۰۷، ساعت ۱۹ ↙️ مکان: میدان رسالت - دانشگاه طلوع مهر شرکت برای عموم علاقه‌مندان آزاد است. #نشست #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

💢 ‌‌‌قلعه طغرود ‌ این قلعه که تنها سه برج آن باقی مانده است از جاذبه‌های تاریخی بخش مرکزی شهرستان جعفرآباد می‌باشد که در مجاورت مسجد روستای طغرود قرار دارد. ‌‌ قلعه طغرود از مصالحی چون خشت و گل ساخته شده و مساحتی حدود پنج‌هزار متر مربع داشته است. این قلعه در فهرست آثار ملی ایران ثبت نشده و اطلاعات دقیقی درباره پیشینه و کاربری آن در دست نیست. اوژن فلاندن، شرق‌شناس فرانسوی قرن نوزدهم، در سفرنامه‌ خود به ایران می‌نویسد: «شب را در طغرود خوابیدم که حصاری بلند و بروج مرتفع دارد.» او همچنین تصویری از طغرود نقاشی کرده است که مشخص نیست این نقاشی و توصیفاتش به کدام یک از قلعه‌های این منطقه اشاره دارد. جواد بخشی ۱۴۰۳/۱۲/۰۸ #طغرود #قلعه_طغرود #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت