💢 مسجد جامع قم
فاطمه خانعلی
۱۴۰۳/۰۲/۱۰
#عکس
#مسجد_جامع
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت
اینستاگرام: @fatemeh__khanali
💢 مسجد جامع قم
مسجد جامع قم در مرکز شهر قم و در محله مسجد جمعه، خیابان آذر (پشت میدان کهنه) و یا خیابان عمار یاسر، کوچه ۵۶، دروازه ری (دسترس ماشین)، واقع شده است.
بنای کنونی مسجد جامع، شامل سردر ورودی، صحن، ایوانهای جنوبی و شمالی، گنبدخانه و شبستانهای متعدد است و مساحت آن به ۴۲۰۰ مترمربع با زیربنای ۲۹۷۰ مترمربع میرسد.
این مسجد بههمت سازمان میراث فرهنگی در تاریخ ۵ آذر ۱۳۱۲ش به شماره ۱۹۴ به ثبت رسیده است.
اقوال درباره تاریخ ساخت مسجد جامع قم متعدد است و دلیل این اختلاف، ناشی از یکی دانستن مسجد جامع فعلی و مسجد عتیق قم بوده است.
علیاصغر فقیهی در کتاب تاریخ مذهبی قم، ساخت مسجد را در سال ۲۶۵ق دانسته و سازندهاش را ابوالصدیم حسن بن علی بن آدم اشعری میداند.
قدیمترین منبعی که در آن به وجود مسجد در این مکان اشاره شده است کتاب تاریخ قم، نوشته حسن بن محمد قمی است که در سال ۳۷۸ هجری نوشته شده است و در آن تصریح شده که ابوالصدیم حسین بن علی بن آدم اشعری مسجد جامع قم را که در میان قم و کمیدان بوده است در میانه قرن چهارم هجری بنا کرده است. با این حال روشن نیست این مسجد که با نام سازندهاش در کتاب تاریخ قم (قرن چهارم) ذکر شده، در کدام محل ساخته شده و به کدام مسجد تصریح دارد.
به بیان صنیع الدوله در کتاب مرآت البلدان در نیمه دوم قرن سوم ساخته شدهاست
عبدالجلیل قزوینی رازی در کتاب النقض (۵۶۰ق)، معتقد است مسجد جامع را بهاءالدین کمال ثابت قمی در قرن ششم هجری بنا کرده و در جای دیگر گفته که امیر ابوالفضل عراقی، وزیر سلطان مسعود سلجوقی دستور ساخت مسجد جامع و منارههای آن را داده است. (که به اعتقاد مدرسی طباطبایی - نویسنده تربت پاکان - بدون تردید همین مسجد است.)
میرزا عباس فیض قمی هم در کتاب گنجینه آثار قم مینویسد که بنیانگذار مسجد جامع قم، سلطان جانیخان، پادشاه تاتار ترکستان و تاریخ بنای آن سال ۷۵۵ق است.
همچنین سیدکمال حاجسیدجوادی در کتاب مساجد ایران، با بهرهگیری از اقوال مختلف، مسجد جامع قم را متعلق به عصر سلجوقی خوانده و احداث آن را در حدود نیمه اول قرن ششم هجری اعلام کرده است.
مؤلف کتاب خلاصة البلدان مینویسد: «اما مسجد جامع شهر که الحال دایر است و تولیت آن با سلسله جلیله سادات واعظ است، سلطان طغرل سلجوقی در ایام سلطنت خود در سنه ۵۲۸ق بنا نهاده و موقوفات بر آن نموده است.
«آندره گدار» نیز مسجد جامع قم را از مساجد چهار طاقی که تاکنون شناخته شدهاند، دانسته است. او در جای دیگر به استناد از مراة البلدان، اصل بنای مسجد جامع را مربوط به زمان ابوالصدیم دانسته، گفته است: «در حال حاضر، قدیمیترین قسمتی که از مسجد جامع دیده میشود از دوره سلجوقیان است و ساختمان و مقصوره در زیر پوششی از گچ که آن را پنهان کرده از عهد سلطان سنجر سلجوقی است.
(برای اطلاع بیشتر رجوع کنید به:
کتاب "تاریخ مسجد جامع قم"، رضا آقا بابایی و سیدحسن قریشی)
از آنجا که مسجد جامع قم مجموعهای از بناهای چند عصر بوده، دارای معماری منحصربهفرد است.
مسجد جامع، دو درِ ورودی دارد که درِ اصلی آن در قسمت غربی مسجد و روبهروی ورودی مدرسه جهانگیرخان واقع شده و سردر آن دارای مقرنسکاری و کتیبهای از کاشی خشتی از آثار دوره ناصرالدین شاه قاجار است.
این مسجد، دو ایوان و پنج شبستان دارد که دو تای آن در اطراف گنبدخانه قرار دارد و متعلق به عصر صفوی است و سه شبستان دیگر در شرق، غرب و شمال مسجد متعلق به عصر قاجار است.
زیرزمینی نیز در شبستان غربی در عصر ناصری به سال ۱۳۰۵ق احداث گردید.
مسجد جامع در دوران صفویه، قاجار و پهلوی از طرف علما و مردم تعمیر شده و پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، سازمان اوقاف و امور خیریه و سازمان میراث فرهنگی، مسئولیت احیا و مرمت آن (۱۳۸۷) را بر عهده داشتهاند.
در دهه ۱۳۳۰ش زمانی که هنوز مسجد اعظم قم ساخته نشده بود، آیتالله سیدحسین بروجردی، مرجع تقلید شیعیان، در ماه رمضان، نماز جماعت را در مسجد جامع قم اقامه میکرد و حضور مردم به گونهای بود که اتصال صفوف نماز در پشت بامهای اطراف مسجد نیز شکل میگرفت.
از دیگر عالمانی که نماز جماعت و جمعه را برپا داشتهاند، میتوان به شیخ عبدالکریم حائری یزدی، سیدحسن جواهری، شیخ صادق تهرانی و سید مهدی صُحُفی اشاره داشت.
ابوالفضل قیامی
۱۴۰۳/۰۹/۱۴
#مسجد_جامع
#قم_گشت
#قم_گردی
#یکصد_جاذبه_گردشگری_قم
#ده_محور_گردشگری_قم
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت
💢 مسجد جامع قم
بازدید گروهی بنیاد قمپژوهی سهشنبه ۱۳ آذر ۱۴۰۳
توضیحات استاد میر قیصری کارشناس صنایع دستی (کاشی سرامیک و سفال) در خصوص کاشیهای مسجد جامع قم با بیان تفاوت کاشی قاجاری و صفوی
ابوالفضل قیامی
۱۴۰۳/۰۹/۱۵
#مسجد_جامع
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت