📇 خلاصه تفسیر آیه ۵۷-۵۸ سوره مبارکه #زمر 🎤: برگرفته از جلسات تفسیر ایت الله #جوادی_آملی(سایت اسراء) 🔹وقتی که محاسبه برقرار شد و وضع روشن شد که #متّقیان اهل بهشت اند، می خواهند بروند، عده ای از فرشتگان آنها را از پشت سر #بدرقه می کنند که اینها سائق اند. «قائد» کسی است که از جلو راهنمایی می کند؛ ولی «سائق» کسی است که از پشت سر بدرقه می کند. اما نوبت به #کفار که رسید که اینها می خوانند به دوزخ بروند، عده ای اینها را از پشت سر #«هی» می کنند، مثل این دام ها که چوپان ها اینها را از پشت سر «هی» می کنند. خیلی فرق است، یک عده ملائکه به دنبال مؤمنین اینها را بدرقه می کنند تا بهشت، یک عده ملائکه به دنبال کفار، اینها را «هی» می کنند، که ﴿عَلَیْها مَلائِکَهٌ غِلاظٌ شِدادٌ لا یَعْصُونَ اللَّه﴾ 🔸 این صحنه که پیش آمد، حالا اینها بهانه می گیرند، وقتی که دیدند صحنه، صحنه محاسبه است و یک عده به طرف بهشت و یک عده به طرف جهنّم، حالا بهانه به دست خدا می دهد، می گوید اگر خدا ما را هدایت می کرد: ﴿أَوْ تَقُولَ لَوْ أَنَّ اللَّهَ هَدانی لَکُنْتُ مِنَ الْمُتَّقینَ﴾؛ آن حرف اوّلی که جواب ندارد، اعتراف خودشان است: ﴿یَاحَسْرَتی عَلی مَا فَرَّطتُ﴾؛ حرف سوم هم که می گویند که ای کاش ما برگردیم بیاییم به دنیا، این را اینجا جواب نمی دهد، در سوره مبارکه «انعام» جواب داده است؛ تنها حرفی که قابل جواب است و اینجا جواب می دهد همین است که اینها می گویند: ﴿أَوْ تَقُولَ﴾. 🔹این ﴿أَوْ تَقُولَ﴾ یعنی «مبادا اینکه»، فرمود: در دنیا ایمان بیاورید، مبادا اینکه در قیامت این حرف ها را بزنید، مبادا بگویید که ﴿لَوْ أَنَّ اللَّهَ هَدَانیِ لَکُنتُ مِنَ الْمُتَّقِینَ﴾، چون این را در آیه ۵۹ جواب می دهد که چرا هدایت الهی آمده، تو عمداً نپذیرفتی. 🔸و بخش سوم وقتی اینها وارد دوزخ می شوند: ﴿أَوْ تَقُولَ حِینَ تَرَی الْعَذَابَ﴾؛ معلوم می شود که این اقوال سه گانه مربوط به مواقف سه گانه است، نه مربوط به گروه های متعدد. 🔸﴿أَوْ تَقُولَ حِینَ تَرَی الْعَذَابَ لَوْ أَنَّ لیِ کَرَّهً﴾؛ این «لو» امتنانیه است، تمنّی است؛ ای کاش برمی گشتیم به دنیا: ﴿فَأَکُونَ مِنَ الْمُحْسِنِینَ﴾. در سوره مبارکه «انعام» همین حرف ایشان را نقل کردند، بعد فرمودند که اولاً دنیایی که نیست بساط آن برچیده شد: ﴿إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَت﴾ شد، ﴿وَ الْأَرْضُ جَمیعاً قَبْضَتُهُ یَوْمَ الْقِیامَه﴾ شد، ﴿وَ السَّماواتُ مَطْوِیَّاتٌ بِیَمینِهِ﴾ شد، کلّ نظام برچیده شد، دنیایی نیست تا ایشان برگردند؛ ولی طبق بیان نورانی امام رضا (سلام الله علیه) که از حضرت سؤال کردند ذات اقدس الهی علم به ممتنعات دارد، فرمود علم به ممتنعات «علی فرض الوجود» هم دارد، به همین آیه سوره «انعام» استدلال کردند، فرمود: وقتی کفار وارد جهنم شدند، بساط قیامت پهن شد، دنیایی نیست تا کسی برگردد؛ ولی بر فرض محال اگر #دنیایی بود و ممکن بود کسی از #جهنم برگردد و بیاید دنیا، اینها کسانی نبودند که اصلاح شوند: ﴿لَوْ رُدُّوا لَعادُوا لِما نُهُوا عَنْه﴾؛ همین آیه را حضرت استدلال کردند؛ آن قدر کفر در درون اینها ریشه دارد که اگر بر فرض محال، دنیایی بود و اینها از دوزخ به دنیا می آمدند، باز به همان روش سابق خود عمل می کردند 🔹 اینجا می فرماید که اینها می گویند: ﴿فَأَکُونَ مِنَ الْمُحْسِنِینَ﴾ این سومی جواب ندارد؛ آن اوّلی هم که حسرت می خورند آن هم جواب ندارد فقط دومی جواب دارد و دومی هم این است که ﴿لَوْ أَنَّ اللَّهَ هَدَانیِ لَکُنتُ مِنَ الْمُتَّقِینَ﴾؛ پاسخش این است که ﴿بَلیَ قَدْ جَاءَتْکَ آیَاتی﴾؛ آیات الهی آمد و روشن هم بود، انبیا، اولیا و ائمه گفتند، خود قرآن را هم دیدی. @qurantehran