✅ #روزبرگ_شیعه بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم موضوع امروز: «علم مفید (٢)» روز جمعه، ١۴٠١/٠٨/٢٠ ✍️ مناسبت روز: امروز مناسبت خاصی نداریم؛ اما دیروز به مناسبت «روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه» از جایگاه بسیار بالای علم در دین مبین اسلام سخن گفتیم و عرض کردیم که رسول خدا (ص)، طلبِ علم را برای همه مسلمانان از زن و مرد، فريضه و واجب دانسته‌اند؛ سپس با اشاره به آیات و روايات اسلامی گفتیم که علمِ مورد تأیید و تأکید اسلام، علاوه بر سه علم اصلی دین، یعنی «اصول دين»، «فروع دين» و «علم اخلاق»، شامل تمامی علوم مفيدی كه جامعه‌ی اسلامی نيازمند آن است نیز می‌شود و سپس یک سوال مهم مطرح کردیم که: ❓آیا از نظر اسلام، یادگیری هر علم مفیدی، برای هر فردی جایز و سودمند است؟ ✅ در پاسخ به این سؤال، باید بدانیم که علم‌آموزی از نظر اسلام هیچ محدودیتی ندارد و شامل تمام علوم مفید می‌شود و هر فرد در انتخاب علم و دانش مورد نظر خود کاملاً مختار است و آدمی می‌تواند بر اساس علاقه، توانایی و استعداد خود، دانش مورد نظرش را انتخاب نماید؛ البته به شرط مضر و حرام نبودن آن دانش! لذا از نظر اسلام، می‌توانیم علوم را به دو دسته عمده تقسیم نمائيم: ⬅️ دسته اول: علومی که از یادگیری و تعلیم آنها صریحاً در اسلام نهی شده؛ مانند: علم سحر و دیگر علوم فساد آفرین و همین‌طور علومی که شخص به قصد ضرر زدن به دیگران می‌آموزد؛ که آموختن این دسته از علوم، غیرمجاز و حرام است؛ مگر در مواقع ضرورت، مثلاً آموختن علم سحر برای ابطال سحر دیگران، اشکال ندارد. ⬅️ دسته دوم: علومی است که مشخصات گروه قبل را ندارند و حرام و یا مقدمه حرام نیستند که خود بر دو گروه تقسیم می‌شوند: ۱) دانش‌هایی که موجب سازندگی معنوی و یا مادی در دنیا و یا آخرت بشر می‌باشند و بدون آنها اساس حیات مادی و معنوی انسان به مخاطره می‌افتد؛ که تحصیل این علوم از نظر اسلام یا «واجب عينی» است؛ مانند: «شناخت عقائد و تکالیف شرعیه» و یا «واجب کفایی» است؛ مثل «علم طب، شیمی، ریاضی و...»؛ ۲) دانش هایی که اگر چه فسادآور و یا مقدمه ‌فساد نیستند، اما نقش مهمی در زندگی فرد و یا اجتماع ندارند؛ که این دانش‌ها را «علوم مباح» و البته برخی «علوم مکروه» نامیده‌اند: مثل علم انساب و... لذا با توجه به تقسیم بندی بالا، انسان می‌تواند علم و دانش مورد نظر خود را آزادانه انتخاب نماید؛ ❓اما در اینجا سؤال دیگری مطرح می‌شود که آیا آموختن هر یک از دانش‌های مجاز، برای همه از نظر دین به‌صورت مطلق جایز و سودمند است و یا نیاز به مقدمه و شرایطی دارد؟ ✅ برای جواب به این پرسش، اجازه بفرمائید که علم‌آموزی را از زاویه دیگری بررسی نمائيم؛ انسان درس نخوانده و بی‌سواد و یا کم‌سواد، شيطان وجودش هم بی‌سواد است و مسلماً به همان اندازه، می‌تواند صاحبش را فريب دهد و به دیگران ظلم و ضرر برساند! اما کسی که درس می‌خواند و عالِم و دانشمند در هر رشته‌ای می‌شود، شيطانِ وجودش نیز عالِم‌ می‌گردد و می‌تواند کارهای وحشتناکی انجام دهد که حتی در مواردی، عقلِ بشر را حيران سازد! البته این موضوع که چه علمی برای چه کسی و چه موقع خطرناک می‌شود، نياز به بحث گسترده‌ای دارد که در این مجال کوتاه نمی‌گنجد، ولی آنچه واضح و روشن است اين است که جایی که دانش بدون تقوا و اخلاق باشد، علوم مفید هم می‌توانند مضر و خطرناک شوند! به‌گونه‌ای که حتی جان انسان‌ها و موجودات ديگر، و هستی و طبيعت را به خطر بیاندازند؛ به همین سبب، تمامی پیامبران الهی در طول تاریخ، بر «تزکیه و تقوا» قبل از «علم‌آموزی» تأکید نموده‌اند؛ و در قرآن کریم نیز بارها قبل از تأکید بر علم‌آموزی از «تقوا و تزکیه» سخن به میان آمده: «يُزَکِّيهِمْ‌ وَ يُعَلِّمُهُمُ...» بنابراین از نظر اسلام، مقدمه «علم‌آموزی»، «تزکیه نفس» است؛ چنانچه یکی از بزرگترین گرفتاری‌های امروز جوامع بشری، وجود دانش‌های پیشرفته در دستان کسانی است که به جای اینکه علم را در خدمت صلح و توسعه و مصالح بشریت استفاده نمایند، از آن در جهات شیطانی و جنگ و نابودی بشریت استفاده می‌کنند؛ چنانچه هیچ بعید نیست که شیوع برخی بیماری‌ها نیز ثمره‌ی همین علمِ شیطانی باشد! ازاین‌رو طبق روایات اسلامی می‌بایست از علم بدون منفعت، به خدای سبحان، پناه برد! (میزان الحکمة، ج ۵، ص١۴٠٠) و ما نیز دعا می‌کنیم که خداوند رحمان و رحیم، همه‌ی بشریت را از شرِّ علم بدون تقوا و اخلاق حفظ نماید. ✍️ و سخن امروز را با کلام ارزشمند رهبر فرزانه انقلاب به پایان می‌بریم که فرمودند: « ما علم را برای سعادت بشر می‌خواهیم، برای رشد بشر، برای استقرار عدالت و شکوفائی بشر... آن علمی که ما می‌خواهیم، اول، تزکیه است... چرا اول تزکیه؟ برای این‌که اگر تزکیه نبود، علم منحرف می‌شود...» (٨ آذر ۱۳۹۸) https://eitaa.com/ROOZBARG