🔰 یادداشت محقق 🔆ماهیت و حکم استیجار بدون تعیین اجرت و اجرای صیغه- بخش دوم در قسمت اول این مقاله اشاره شد که درباره استیجار بدون تعیین اجرت از سه جهت می‌توان بحث نمود. در این قسمت بحث از حکم این شکل از استیجار و ادلّه کراهت آن بحث خواهد شد. 🔹وجه کراهت استیجار بدون تعيين اجرت فقهاء با استناد به دو روایتی که ظاهر در حرمت هستند حکم به کراهت چنین استیجاری کرده‌اند که در ذیل، بررسی این دو روایت می‌آید؛ 🔸صحیحه مسعدة بن صدقة عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: «مَنْ كانَ يُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَلَا يَسْتَعْمِلَنَّ أَجِيراً حَتَّى يُعْلِمَهُ مَا أَجْرُهُ وَ مَنِ اسْتَأْجَرَ أَجِيراً ثُمَّ حَبَسَهُ عَنِ الْجُمُعَةِ يَبُوءُ بِإِثْمِهِ وَ إِنْ هُوَ لَمْ يَحْبِسْهُ اشْتَرَكَا فِي الْأَجْرِ». 1️⃣بررسی سند روایت برای عنوان «مسعدة بن صدقه» در کتب رجال و حدیث توثیقی ذکر نشده است، منتهی مرحوم آقاى بروجردى با استشهاد به سند روایتی در کافی که «مسعدة بن صدقه بن زياد» در آن ذکر شده است، مى‏فرمود «زیاد» جدّ «مسعدة» است که مسعده گاهی به پدر منسوب شده است و گاهی به جدّ، لذا عنوان «مسعدة بن صدقة» با «مسعدة بن زياد» که توثيق دارد متحد است. ولى این مطلب نمی‌تواند شاهد اتحاد باشد؛ زیرا در نسخه‏هاى صحيح و معتمد، «صدقة» و «زیاد» در کنار یکدیگر نیامده است و یکی از این دو عنوان آمده است، در محاسن برقی هم عنوان «مسعدة بن زیاد» در این روایت ذکر شده است. جمع بين دو عنوان در بعضى نسخه‌های كافى جزو تصحيفات شايع است، بدین بیان که در نسخه‌ای، «مسعدة» به تنهایی نوشته شده است و برخی محشین زیر آن به عنوان حاشيه، «مسعدة» را «ابن زیاد» معرفی کرده و برخی دیگر «ابن صدقة» و چون تشخیص حاشیه از متن اصلی در نسخه‌های خطی، نیاز به تخصص بالایی دارد، نساخ بعدی دچار اشتباه شده و به گمان اینکه سقطی صورت گرفته و بعداً اضافه گردیده است، بين دو نسخه جمع کرده و اضافه را در متن داخل کرده‌اند. ولکن وثاقت مسعدة بن صدقة را می‌توان از راه دیگری اثبات کرد، بدین بیان که از کثرت روایات هارون بن مسلم از مسعده دانسته می‌شود که مسعده از مشایخ هارون است و چون اصل بر این است که راویان، افراد ضعیف را به عنوان شیخ مورد اعتماد خود انتخاب نکنند، اگر راوی موثقی از این اصل تخلف می‌کرد در شرح حالش ذکر می‌کردند که «يروى عن الضعفاء و يعتمد المراسيل»، در حالی‌که درباره هارون بن مسلم که از ثقات است چنین مطلبی ذکر نشده است، پس مسعده بن صدقه ثقه است، خواه با مسعده بن زیاد متحد باشد یا خیر. 2️⃣بررسی دلالت روايت اما از جهت دلالی، ظاهر ابتدائى روایت این است که اگر مستأجر أجرت تعیین نکند به خدا و روز قیامت ايمان ندارد و در نتيجه احكام كفر بر او بار می‌شود، ولی قطعاً این ظاهر اراده نشده است و وجه اين‌گونه تعبيرات اين است كه اگر کسی باور کامل به مسأله معاد و آخرت داشته باشد نه تنها حرام مرتکب نمی‌شود، اعمال مکروه را هم مرتکب نمی‌شود. شاهد عدم اراده چنین ظهوری این است که این تعبیرات در مورد معاصی و مکروهاتی واقع شده است که ارتکاب آنها یقیناً کفرآور نیست، در وسائل چهارده مورد از آنها ذکر شده است و به گمان قویی ‏اين تعبيرات منحصراً در مواردى آمده است كه كفرآور نيست، مثل «مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ- فَلَا يَتْرُكْ حَلْقَ عَانَتِهِ فَوْقَ الْأَرْبَعِينَ»، «فَلْيَكْتَحِلْ»، «فَلَا يَدَعْ- أَنْ يَقْرَأَ فِي دُبُرِ الْفَرِيضَةِ بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَد»، «فَلَا يَبِتْ فِي مَوْضِعٍ يَسْمَعُ نَفَسَ امْرَأَةٍ لَيْسَتْ لَهُ بِمَحْرَم»، «مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَلَا يُؤْذِ جَارَهُ- وَ مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيُكْرِمْ ضَيْفَهُ- وَ مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ- فَلْيَقُلْ خَيْراً أَوْ لِيَسْكُتْ» و «فَلَا يَدْخُلِ الْحَمَّامَ إِلَّا بِمِئْزَرٍ»، البته برخی از این موارد مثل مورد أخیر و «فَلَا يُؤْذِ جَارَهُ» حرام هستند، در هر صورت این لسان نه دلیل بر كراهت است و نه حرمت، بلکه فقط بر مرجوحیت دلالت می‌کند. ✅نتیجه‌گیری اجیر گرفتن بدون تعیین اجرت و بدون خواندن صیغه به دليل بناء عقلاء و سيره متشرعه در جایی که اجرت معین و مشخص و معینی وجود دارد جایز است و از آن جهت که صیغه ندارد اجاره معاطاتی محسوب می شود، أما روايت، آن را مکروه شمرده است، از نظر فتوا هم مخالفى در مسأله وجود ندارد. 👈متن کامل مقاله را اینجا بخوانید: 🔳https://bit.ly/2CydWuU #فقه #یادداشت_محقق ___ 🌐کانال مرکز فقهی امام محمد باقر علیه‌السلام @mfeqhi