یادکرد مصیبت حضرت عباس(ع) كنيۀ آن بزرگوار، ابوالفضل و القابش سقّا و قمر بنی‌‏هاشم است. عبّاس(ع)، قامتى بلند، سينه‌‏اى سِتَبر، بازوانى توانمند و چهره‌‏اى بس زيبا داشت، چُنان كه او را «ماه بنی‌‏هاشم» می‌‏گفتند. او در هنگام شهادت، 34 سال داشت. چگونگی شهادت سردار رشید اسلام 🔘 تشنگی به گاهِ کارزار بر حسین(ع) چیره شد و دشمن مانع از رسیدن آب به او می‌شد؛ حُسَين(ع) عَطِشَ و قَد مَنَعوهُ الماء. عباس(ع) مشک کوچکی برداشت و با برادرانش؛ عثمان، جعفر و عبدالله برای آوردن آب به سدّ دشمن حمله کرده آن را شکافته تا آبی به لبان تشنۀ برادر برسانند. در این حمله هر سه برادرش به شهادت رسیدند ؛ قَد قُتِلَ إخوَتُهُ: عُثمانُ و جَعفَرٌ و عَبدُاللّهِ فِي المَعرَكَةِ عَلَى الماء. عباس(ع) مشک را از آب پُرکرد و آن را به دوش گرفت و تنهایی به سوی حسین(ع) بازگشت؛ مَلَأَ العَبّاسُ (ع) القِربَةَ و جاءَ بِها فَحَمَلَها عَلى ظَهرِهِ إلَى الحُسَينِ(ع) وَحدَهُ. حسین(ع) از آن آب نوشید؛ فَشَرِبَ مِنهَا الحُسَينُ(ع). از اینجا به بعد تنهایی امام(ع) شدت یافته امیدِ دشمن برای رسیدن به امام و به شهادت رساندن او قوت می‌گیرد. از این رو حضرت عباس(ع) مدام در کنار برادر است و از او جدا نمی‌شود؛ بَينَ يَدَيهِ العَبّاسُ. دو برادر، پُرتوان در کنار هم شمشیر می‌زنند تا اینکه دشمن در هجومی سهمگین، بین آن دو فاصله انداخت. شیخ مفید(ره) می‌نویسد: دشمنان، گِرد عباس(ع) را گرفتند و او را از حسين(ع)، جدا كردند. عباس(ع) نيز به تنهايى با آنها جنگيد تا به شهادت رسيد. رضوان الهى بر او باد؛ و أحاطَ القَومُ بِالعَبّاسِ (ع) فَاقتَطَعوهُ عَنهُ، فَجَعَلَ يُقاتِلُهُم وَحدَهُ حَتّى قُتِلَ رِضوانُ اللّهِ عَلَيهِ. عباس را بین فرات و قتلگاه حسین(ع) کُشتند و پس از آن، دستها و پاهایش را از بدنش جدا کردند؛ قُتِلَ بَينَ الفُراتِ و مَصرَعِ الحُسَينِ(ع) و قَطَعوا يَومَئِذٍ يَدَيهِ و رِجلَيهِ. از سرِ كينه‌‏ورزى با او و به سبب گرفتاری‌هايى كه برايشان به وجود آورده بود و كُشتارى كه از آنها كرده بود ؛ حَنَقاً عَلَيهِ، و لِما أبلى فيهِم و قَتَلَ مِنهُم‏. 🔘 ابن شهرآشوب شهادت او را در آخرین حمله برای آوردن آب می‌داند و می‌نویسد: عباس(ع)، در طلب آب می‌رفت كه بر او حمله بُردند. او هم به آنها حمله بُرد؛ مَضى بِطَلَبِ الماءِ فَحَمَلوا عَلَيهِ و حَمَلَ هُوَ عَلَيهِم‏. زيد بن وَرقاى جُهَنى، در پشت درخت خرمايى به كمين او نشست و بر دست راست عباس(ع) ضربه‌‏اى زد و آن را قطع كرد؛ فَكَمَنَ لَهُ زَيدُ بنُ وَرقاءَ الجُهَنِيُّ مِن وَراءِ نَخلَةٍ فَضَرَبَهُ عَلى يَمينِه‏. عباس(ع)، شمشير رابه دست چپ گرفت و به آنها حمله بُرد؛ فَأَخَذَ السَّيفَ بِشِمالِهِ و حَمَلَ عَلَيهِم‏ او چنين رَجَز می‌خواند: وَاللّهِ إن قَطَعتُمُ يَميني // إنّي احامي أبَداً عَن ديني‏ به خدا سوگند، اگر دست راستم را قطع كنيد // من، هميشه از دينم حمايت می‌كنم‏ آن گاه، جنگيد تا ناتوان شد. حَكيم‌بن‌طُفَيل از پشت درخت خرما به او كمين زد و بر دست چپش ضربه‏اى زد و آن را قطع كرد. رَجَز عباس(ع) عوض شد: يا نَفسُ لا تَخشَي مِنَ الكُفّارِ // و أبشِري بِرَحمَةِ الجَبّار اى جان! از كافران مترس‏ // و به رحمت خداى جبران كننده، بشارتت باد! پس آن ملعون، با عمود آهنين به او زد و عبّاس(ع) را به شهادت رساند؛ فَقَتَلَهُ المَلعونُ بِعَمودٍ مِن حَديدٍ. در شهادت او حسین(ع) به شدت گریست؛ فَبَكَى الحُسَينُ(ع) بُكاءً شَديداً. پس از شهادت او حسین(ع) در رثای او گفت: اكنون، پُشتم شكست و چاره‏ام، ناچار گشت؛ الآنَ انكَسَرَ ظَهري و قَلَّت حيلَتي‏.