#مناسبت_روز
🗓۲ صفر؛ سالروز شهادت جناب #زید_بن_علی علیه‌السلام
🔻شخصیت
زید ــ فرزند امام سجاد علیه‌السلام ــ به دلیل شدّت انس با قرآن، ملقّب به «حلیف القرآن» بود و به عنوان یک محدّث روایاتی را از پدرش امام سجاد، برادرش امام باقر و برادرزاده‌اش امام صادق علیهمالسلام روایت کرده است. علاوه بر برخی از محدّثین شیعه و تعدادی از بزرگان اهل‌سنّت مانند ترمذی، نسائی، ابو داوود، ابن ماجه و احمد بن حنبل، امام صادق علیه‌السلام نیز از ایشان نقل روایت کرده است.
🔻قیام و شهادت
زید پیش از قیام، ده ماه مخفیانه مردم را به قیام دعوت کرد و در این مدت پنجاه هزار نفر از کوفیان با او بیعت کردند. فرماندار کوفه که از قیام زید باخبر شده بود مردم را در مسجد کوفه جمع کرد و با بستن درها، عملا آنان را زندانی کرد تا نتوانند به سپاه زید بپیوندند. از این رو فقط حدود ۳۰۰ نفر اطراف او را گرفته بودند.
پس از دو روز درگیری میان سپاه اندک زید و سپاه اموی، تیری به پیشانی زید اصابت کرد و در اثر آن به شهادت رسید. یارانش برای مصون ماندن جنازه زید از تعرض دشمن، آن را شبانه و مخفیانه دفن کردند، اما دشمن از آن آگاه شد، جنازه را بیرون کشیده، سر ایشان را از بدن جدا کرده، به شام نزد هشام بن عبدالملک فرستادند و بدنش را به دار آویختند. بدن زید تا زمان مرگ هشام بر دار ماند و پس از آن به امر ولید بن یزید، جنازه را از دار پایین آوردند و سوزاندند و خاکسترش را بر باد دادند.
🔻دیدگاه‌ها
درباره شخصیت و قیام زید بن علی علیه‌السلام روایات مختلفی هست:
👈 برخی از روایات زید بن علی را شخصیتی ارجمند، و قیام او را در راستای اهداف و رضایت اهل‌بیت علیهمالسلام معرّفی کرده و شهادت او و یارانش را فوزی بزرگ به شمار می‌آورد. در برخی از نقل‌ها ایشان علاوه بر امامان گذشته، به وجود هفت امام پس از حضرت باقر علیه‌السلام معتقد بود.
👈روایاتی که بظاهر موهم قدح است، ولی پس از تأمل و دقت نمی‌توان آن را به صورت قطعی، بیانگر مذمت دانست.از این گونه روایات وجود نوعی اختلاف نظر میان زید با امام باقر و امام صادق علیهماالسلام استفاده می‌شود.
👈روایاتی که آشکارا زید را به ادعای امامت برای خود متهم می‌کند و چنین می‌نماید که قیام او به اجازه ائمه علیهمالسلام نبوده، بلکه علیرغم نهی آنان و با نفی امامت ایشان صورت گرفته است!
لیکن بیشتر صاحب‌نظران بر این باورند که روایات قدح از باب تقیّه بوده است؛ بنابر این نظر نهی امام باقر و امام صادق علیهماالسلام از قیام زید، به جهت دلسوزی و شفقت و ارشادی بوده است.
🔻دو روایت
۱ـ طبق روایتی از ابوحمزه ثمالی، امام سجاد علیه‌السلام ــ زمانی که زید هنوز کودک بود ــ کشته شدن و جزییاتش را پیشگویی کرده و گریسته است.
۲ـ برادر امام رضا ــ زید بن موسی بن جعفر علیهمالسلام ــ در عصر خلافت مأمون در بصره خروج کرد و خانه‌های بنی العباس را آتش زد، او را دستگیر کردند و نزد مأمون فرستادند، مأمون گفت: «او را به حرمت برادری‌اش با علی بن موسی (علیه‌السلام) می‌بخشم» و سپس به امام رضا علیه‌السلام گفت: «اگر برادر شما خروج کرد و چنین و چنان کرد، قبل از او زید بن علی نیز قیام نمود و کشته شد و اگر به خاطر شما نبود او را می‌کشتم، زیرا عملی که مرتکب شده است، کوچک نیست».
حضرت رضا علیه‌السلام در پاسخ مأمون فرمود:
«برادر مرا با زید بن علی قیاس مکن! زیرا زید بن علی از دانشمندان خاندان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بود، برای خدا غضب کرد و با دشمنان خدا جنگید تا در راه خدا کشته شد. پدرم از پدر خویش جعفر بن محمد (علیهماالسلام) نقل کرد که می‌فرمود: خداوند عمویم زید را مورد رحمت قرار دهد، زیرا او در طلب خشنودی و رضای آل محمد (صلوات‌الله‌علیهم) بود و اگر در قیام خود پیروز می‌شد به آن چه دعوت کرده بود وفا می کرد...»
مأمون پرسید: «مگر زید بن علی از جمله کسانی نیست که بدون حق ادعای امامت کرده است؟»
حضرت رضا علیه‌السلام فرمود:
«خیر! زید ادعای امامت نداشت و به چیزی دعوت نمی‌کرد که صلاحیت آن را دارا نباشد، او دارای تقوا بود و می‌گفت: من شما را به آن چه مورد رضای خاندان رسالت است فرا می‌خوانم».
🔻زیدیه
پس از شهادت امام حسین علیه‌السلام برخی از علویان، اندیشۀ قیام مسلحانه را به عنوان یکی از شروط امامت قلمداد کردند. با شکل‌گیری این تفکر سیاسی در دوره امام سجاد علیه‌السلام، سنگ بنای زیدیه نهاده شد.
زیدیان با اعتقاد به اندیشۀ قیام به سیف، پس از امام علی علیه‌السلام، حسنین علیهمالسلام و حسن مثنّی، زید بن علی را امام پنجم خود میدانند.
📚برای دیدن منابع این متن به ویکی‌شیعه و مقالۀ امام باقر (ع) و قیام زید بن علی (ع) مراجعه کنید.
🆔 @ss_alavi_ir
