✅ شرح و تفسیر حکمت ۱۵۵ نهج‌البلاغه... 👇🏻👇🏻👇🏻 ❓با چه کسانى پیمان ببندیم؟ 🔺امام(علیه السلام) در این کلام حکمت‌آمیز اشاره به شرایط بستن پیمان مى کند، ✨ مى‌فرماید: «به پیمان کسانى چنگ بزنید که به پیمانشان وفادارند»; (اِعْتَصِمُوا بِالذِّمَمِ فِی أَوْتَادِهَا). «اوتاد» جمع «وَتَد» به معناى میخ است; میخ هایى که معمولا به وسیله آن طناب خیمه‌ها را محکم مى‌کردند تا خیمه در مقابل باد و طوفان مقاومت کند. 🍃 براى این کلام حکمت‌آمیز تفسیرهاى فراوانى ذکر شده است; 1⃣ نخست همان چیزى که در ترجمه بالا آمد که هرگاه مى‌خواهید پیمان ببندید به سراغ افراد بى‌اعتبار و پیمان‌شکن و غیرقابل‌اطمینان نروید، بلکه با کسانى عهد ببندید که داراى #دین و #شخصیت و #تعهدند. این تفسیر با آنچه در شأن ورود این گفتار حکیمانه در کلام ابن‌ابى‌الحدید که در بحث سند این کلام حکمت‌آمیز گفتیم کاملاً سازگار است، زیرا امام(علیه السلام) بعد از جنگ جمل هنگامى که «مروان بن حکم» خدمتش رسید و عرض کرد: مى خواهم با تو بیعت کنم. امام(علیه السلام) فرمود: بیعت تو چه فایده اى دارد؟ دیروز (در آغاز خلافت ظاهرى) با من بیعت کردى و شکستى. باز آمده اى با من بیعت کنى. سپس دستور داد او را از مجلسش خارج کردند، بنابراین تفسیر، «اوتاد» به معناى انسان‌هاى #قابل‌اعتماد است. 2⃣ تفسیر دیگر این است که منظور از «اوتاد» شرایط استحکام پیمان است; یعنى به هنگامى که مى خواهید با کسى پیمان ببندید شرایط دقیق و محکمى براى آن ذکر کنید تا راه فرارى براى طرف باقى نماند. 3⃣ تفسیر سوم این که وفاى به پیمان لازم است; اما نه در برابر پیمان شکنان; هرگاه آنها پیمان شکستند شما هم مى‌توانید دست از پیمان بردارید، همان گونه که در آیه ۷ سوره «توبه» مى‌خوانیم: «(فَمَا اسْتَقَامُوا لَکُمْ فَاسْتَقِیمُوا لَهُمْ); تا زمانى که به پیمان شما پایبند باشند، شما نیز به پیمان آنها پایبند باشید». نیز در آیه ۱۲ همان سوره آمده است: «(وَإِنْ نَّکَثُوا أَیْمَانَهُمْ مِّنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَطَعَنُوا فِى دِینِکُمْ فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْکُفْرِ إِنَّهُمْ لاَ أَیْمَانَ لَهُمْ); و اگر پیمان هاى خود را پس از عهد خویش بشکنند، و آیین شما را مورد طعن (و تمسخر) قرار دهند، با پیشوایان کفر پیکار کنید; چرا که پیمان آنها اعتبارى ندارد». ✅ مناسب تر از همه این تفاسیر همان تفسیر اول به نظر مى رسد، هرچند جمع تفاسیر مختلف در یک عبارت طبق عقیده ما که بارها به آن اشاره کرده ایم امکان پذیر است. ⭕️ نکته: شرایط پیمان بستن با مخالفان و لزوم وفاى به عهد به تناسب کلام حکیمانه بالا اشاره به دو قسمت از تعلیمات اسلام را در این باره لازم مى‌دانیم: 🔅 نخست این که در تعلیمات دینى ما دستور داده شده هنگامى که با مخالفان خود عهد و پیمان مى بندید مراقب باشید محکم کارى کنید; با الفاظ صریح و شرایط لازم و رعایت نکاتى که هرگونه بهانه پیمان شکنى را از مخالف مى گیرد عهدنامه را تنظیم کنید. امیرمؤمنان على(علیه السلام) در عهدنامه معروف مالک اشتر مى فرماید: «هرگز پیمانى را که در آن تعبیراتى است که جاى اشکال (و سوء استفاده دشمن) وجود دارد منعقد مکن»; (وَلاَ تَعْقِدْ عَقْداً تُجَوِّزُ فِیهِ الْعِلَلَ). 🔅 نیز دستور داده شده عهد و پیمان را با کسى برقرار کنید که امید به وفاى او داشته باشید. در حدیثى از امام امیرمؤمنان(علیه السلام) که در غررالحکم آمده مى خوانیم: «لا تَثِقَنَّ بِعَهْدِ مَنْ لا دینَ لَهُ; به عهد و پیمان کسى که دین ندارد اطمنیان نکن (و از آن چشم بپوش)». ❇️ در مورد لزوم وفاى به عهد نیز قرآن مجید و روایات اسلامى بر آن تأکید شدید دارند; قرآن مجید در سوره اسراء آیه ۳۴ مى فرماید: «(وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ کَانَ مَسْئُولا); و به عهد (خود) وفا کنید، که از عهد سؤال مى شود». همچنین در جاى دیگرى از عهدنامه مالک اشتر مى خوانیم که على(علیه السلام) بعد از دستور مؤکد به مالک درباره وفاى به پیمان و عهد مى فرماید: «فَإِنَّهُ لَیْسَ مِنْ فَرَائِضِ اللَّهِ شَیْءٌ النَّاسُ أَشَدُّ عَلَیْهِ اجْتِمَاعاً، مَعَ تَفَرُّقِ أَهْوَائِهِمْ وَتَشَتُّتِ آرَائِهِمْ مِنْ تَعْظِیمِ الْوَفَاءِ بِالْعُهُودِ; هیچ یک از فرائض الهى همچون بزرگداشت وفاى به عهد و پیمان نیست که مردم جهان با همه اختلافات و تشتت آرایى که دارند نسبت به آن اتفاق نظر داشته باشند». سپس مى افزاید: «وَقَدْ لَزِمَ ذَلِکَ الْمُشْرِکُونَ فِیمَا بَیْنَهُمْ دُونَ الْمُسْلِمِینَ لِمَا اسْتَوْبَلُوا مِنْ عَوَاقِبِ الْغَدْرِ; حتى مشرکان زمان جاهلیت ـ علاوه بر مسلمانان ـ آن را مراعات مى کردند، چرا که عواقب دردناک پیمان شکنى را آزموده بودند». 💯 #وفاى_به_عهد به قدرى اهمیت دارد که پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) در حدیثى مى فرماید: «لاَ دِینَ لِمَنْ لاَ عَهْدَ لَه; کسى که به عهد و پیمان خود وفادار نیست دین ندارد»

✅ شرح و تفسیر حکمت ۲۱۷ نهج‌البلاغه...👇🏻👇🏻👇🏻 💠 بسیار مى‌شود که ظاهر و باطن افراد مختلف است، ظاهرى آراسته دارند در حالى که درون، آلوده است. 🔺ظاهرش پاکدامن، زاهد، شجاع و پرمحبت است، ولى باطن کاملاً برخلاف آن است و گاه به عکس افرادى ظاهراً کم‌استقامت، فاقد سخاوت و بى‌تفاوت به نظر مى‌رسند در حالى که در باطن شجاع و نیرومند و باتقوا هستند. ❓چگونه مى‌توان به این تفاوت‌ها پى برد و درون اشخاص را کشف کرد و معیارى براى همکارى و عدم همکارى با آنها جست‌وجو نمود؟ ✅بهترین راه همان است که مولا در کلام بالا فرموده است. هنگامى که طوفان‌هاى اجتماعى مى‌وزد و تحول‌ها آشکار مى‌شود و صفحات اجتماع زیر و رو مى‌گردد اینجاست که افراد باطن خود را که در حال عادى نشان نمى‌دادند آشکار مى‌سازند. به تعبیر دیگر بهترین راه براى شناخت حقیقت و باطن هر چیز، #تجربه و #آزمایش و #امتحان است. این حکم درباره انسان‌ها نیز صادق است و بهترین طریق تجربه، حالاتى است که از خود در دگرگونى‌هاى اجتماعى بروز مى‌دهند؛ دیروز ثروتى نداشت، امروز به نوایى رسیده و یا مقامى نداشت و مقامى به دست آورده. گاه چنان بر مرکب غرور سوار مى‌شود که هیچ‌کس به گرد او نمى‌رسد. 👆🏻این‌ها در امتحان #شخصیت مردود شده‌اند... ✨ولى به عکس، افرادى را مى‌بینیم که نه مال و ثروت و نه جاه و مقام و نه مشکلات زندگى هیچ یک بر آنها تأثیرى نمى‌گذارد؛ همان راه مستقیمى را مى‌پیمایند که پیش از این مى‌پیمودند و همان مناسبات خوبى را دارند که با دوستانشان داشتند. 🔸تاریخ اسلام، نمودار عجیبى از همین کلام حکمت‌آمیز است؛ افرادى از یاران پیغمبر (صلى الله علیه وآله) بودند که در غزوات اسلامى به عنوان مجاهدى خستگى‌ناپذیر و افسرى فداکار درخشیدند، ولى بعد از رحلت پیغمبر گرامى اسلام (صلى الله علیه وآله) بر اثر حب جاه و مقام یا مال و ثروت راه خود را جدا کردند و کارهایى براى رسیدن به مال و مقام دنیا انجام دادند که هیچ کس از آنها انتظار نداشت. 🔹در حدیث دیگرى از امیرمؤمنان على (علیه السلام) در غررالحکم مى‌خوانیم: «بى‌نیازى و فقر باطن افراد و اوصاف آنها را آشکار مى‌سازد» 🔺خداوند در قرآن می‌فرماید: «و ما این روزها(ى پیروزى و شکست) را در میان مردم مى‌گردانیم، (و این خاصیّت زندگى دنیاست) تا خدا، افرادى را که ایمان آورده اند، مشخص سازد، و (خداوند) از میان خودتان، شاهدانى بگیرد. و خدا ستمکاران را دوست نمى‌دارد و تا خداوند، افراد با ایمان را خالص گرداند (و ورزیده شوند); و کافران را (به تدریج) نابود سازد». @syed213

✅شرح و تفسیر حکمت ۲۲۴ نهج‌البلاغه...👇🏻👇🏻👇🏻 #قسمت_اول ✨در این گفتار نورانى به #هفت نکته مهم از #فضایل_اخلاقى و اثر مثبت آنها اشاره مى‌کند. 1⃣نخست مى‌فرماید: «کثرت سکوت، سبب ابهت و بزرگى است» 🔺مرحوم ابن میثم در شرح نهج‌البلاغه خود در اینجا نکته جالبى آورده مى‌گوید: "دلیل کلام مولا این است که سکوت، غالباً نشانه #عقل است و ابهت صاحبان عقل آشکار است و اگر به یقین دانسته شود که کثرت سکوت ناشى از عقل اوست، ابهت او بیشتر مى‌شود و اگر حال او شناخته نشود و این احتمال وجود داشته باشد که سکوتش ناشى از عقل است باز سبب ابهت اوست و گاه ممکن است سکوت، ناشى از ضعف و ناتوانى در کلام باشد و باز هم این امر سبب احترام شخص مى‌شود، زیرا از #پریشان‌گویى پرهیز مى‌کند." 💠اضافه بر اینها، سکوت، سبب نجات از بسیارى از گناهان است، زیرا غالب گناهان کبیره به وسیله #زبان انجام مى‌شود. بدیهى است هنگامى که انسان از این گناهان پرهیز کند ابهت و هیبت و شخصیت او بیشتر خواهد بود. 🍃اضافه بر این، سکوت سبب #نورانیت_فکر و #عمق_اندیشه است، همان گونه که در حدیثى از امیرمؤمنان (علیه السلام) مى‌خوانیم: «ساکت باش تا فکرت نورانى شود». 🔺در حدیث دیگرى از همان حضرت آمده است: «بسیار سکوت کن که فکرت فراوان و قلبت نورانى مى‌شود و مردم از تو در امان خواهند بود». ✅البته همه اینها مربوط به سخنانى است که به اصطلاح #فضول_الکلام یا #آلوده_به_گناه است؛ ولى سخن حق و تعلیم دانش و امر به معروف و نهى از منکر و امثال آن به یقین از آن مستثناست. ❇️ اگر کلام از آفات خالى باشد به یقین از سکوت برتر است، زیرا انبیا دعوت به #کلام شدند نه به سکوت. حتى اگر ما در فضیلت سکوت سخن مى‌گوییم از کلام کمک مى‌گیریم. 2⃣سپس در دومین نکته مى‌فرماید: «انصاف مایه فزونى دوستان است» 🔹حقیقت انصاف آن است که انسان، نه حق کسى را غصب کند و نه سبب محرومیت کسى از حقش شود، نه سخنى به نفع خود و زیان دیگران بگوید و نه گامى در این راه بردارد، بلکه همه جا حقوق را رعایت کند حتى در مورد افراد ضعیف که قادر به دفاع از حق خویش نیستند. بدیهى است کسى که این امور را رعایت کند دوستان فراوانى پیدا مى کند و جاذبه انصاف بر کسى پوشیده نیست. ✨در حدیثی از امیرمؤمنان على(علیه السلام) آمده است که مى‌فرماید: «برترین فضیلت ها انصاف است». 🍃گاه بعضى تصور مى‌کنند که اگر در بعضى از موارد انصاف را درباره دیگران رعایت کنند و به خطا و اشتباه اعتراف نمایند مقامشان در نظر مردم پایین مى‌آید در حالى که قضیه عکس است. 🔺امام باقر (علیه السلام) در حدیثى از امیرمؤمنان (علیه السلام) نقل مى‌کند که فرمود: «کسى که انصاف را در برابر مردم نسبت به خویش رعایت کند خدا بر #عزت او مى‌افزاید». 3⃣در سومین نکته مى‌فرماید: «با بذل و بخشش قدر انسان‌ها بالا مى‌رود» 🔸در خطبه معروف امیرمؤمنان (علیه السلام) که به خطبه «وسیله» مشهور شده است مى‌خوانیم: «کسى که در احسان کوتاهى کند ذلیل مى‌شود و کسى که جود و بخشش پیشه کند بزرگ مى‌شود». ✅شک نیست که هرقدر انسان، به دیگران بیشتر بذل و بخشش کند دل‌ها مجذوب او مى‌شوند و سیل محبت مردم به سوى او سرازیر مى‌گردد و همین امر باعث #عظمت و #شخصیت انسان مى‌شود. ✨همان گونه که در حدیثى در غررالحکم مى‌خوانیم: «به وسیله بذل و بخشش مردم تسلیم انسان مى‌شوند». ❇️حتى اگر چنین شخصى داراى #عیوبى باشد، احسان و بخشش مى‌تواند پرده بر عیب او بیفکند. #ادامه_دارد... @syed213