🔰کرونا و تجلی عقلانیت جمهوری اسلامی ✍️ دکتر شهاب اسفندیاری ‏🔸یکی از مهمترین محورهای حملات تبلیغاتی علیه جمهوری اسلامی که خصوصا در دهه‌ی اخیر دشمنان بسیار بر آن سرمایه‌گذاری کردند، این گزاره بود که «جان انسان‌ها برای این حکومت ایدئولوژیک اهمیتی ندارد». گویا تقدیر این بود که در بحرانی مانند کرونا حقیقت به وضوح بر همه آشکار شود. 🔹‏جمهوری اسلامی در اقدامی بی‌سابقه در تاریخ اسلام تمام اجتماعات دینی و مناسک عمومی، از نماز جماعت و جمعه تا مراسم دعا، نیایش، هیأت‌ها، زیارت حرم‌ها و اماکن متبرکه، که از مهمترین ارکان حفظ و تقویت «هویت جمعی دینی» در این حکومت بودند را «بخاطر حفظ جان انسان‌ها» تعطیل کرد. 🔸‏این حکومت ایدئولوژیک، مساجد و حسینه‌های خود را در مقطعی از شیوع بیماری تعطیل کرد که در برخی کشورهای به اصطلاح مدرن و پیشرفته، مسابقات فوتبال و اسب‌دوانی با ده‌ها هزار تماشاگر هنوز برپا بود و بارها و کازینوها مالامال! حتی هنوز هم از سواحل سیدنی تا فلوریدا آکنده از جمعیت است. 🔹‏این همان حکومتی است که متهم بود به «فربهی مناسک». همان حکومتی که آلوده به «تعصب و تحجر» تصویر می‌شد و دعوت به «عقلانیت» می‌شد. این همان حکومتی است که به آن توصیه می‌شد از دخالت در «دین مردم» خودداری کند. این همان حکومتی است که متهم بود مداحان میدان‌دار تصمیم‌های آن هستند. ‏🔸هیچ‌کس منکر نقص‌ها، تبعیض‌ها، بی‌عدالتی‌ها و فسادها در این حکومت نیست. هیچ‌کس مدعی نیست که به مرحله‌ای آرمانی و ایدآل رسیده‌ایم. هیچ‌کس منکر برخی نقاط قوت و پیشرفت‌ دیگران نیست‌. اما این حد از تحقیر و تخفیف جمهوری اسلامی در قیاس با دیگران، چیزی جز جنگ روانی نبوده و نیست. 🔹‏حقیقتی که بسیاری از روشنفکران، جامعه‌شناسان، فعالان سیاسی و رسانه‌ای داخل و خارج سال‌ها کتمان کردند و این روزها از پس ابرهای سیاه دروغ و غبارهای تیره‌ی وهم بیرون آمده این است: 💠«جمهوری اسلامی ایران یکی از عقلانی‌ترین و اخلاقی‌ترین حکومت‌های جهان است». #کرونا_و_دین ⚜️ @taammolat74

🔰سکولاریزاسیون کرونایی و انفعال حوزه‌های علمیه ✍️ دکتر حبیب‌الله بابایی 🔸بسیاری از نخبگان در حوزه و دانشگاه، هنوز عقلانیت پشتیبان در تعطیلی مساجد و نماز‌های جمعه و اماکن متبرکه را نمی‌دانند و راز انفعال حوزه و تبعیت آن از تمامی دستورات دولتی و پزشکی را نیز درک نمی‌کنند. ای کاش بزرگواران تصمیم‌گیر در حوزه‌های علمیه، تاریخ سکولاریزاسیون در جهان غرب (و همین‌طور جهان اسلام) را این روزها بیشتر مرور کنند و ببینند سکولاریزاسیون نه یک فرایند فلسفی بلکه یک فرایند اجتماعی و مهم‌تر از آن یک فرایند روانی و احساسی بوده است (کتاب دین و نگرش نوین از استیس). 🔹آنجا که مزاج جامعه تغییر می‌کند و آنجا که عادت‌ها دگرگون می‌شود، و آنجا که مناسک دینی و دینداری اجتماعی در اوج شلوغی بازار متوقف می‌شود، اصل دینداری به صورت طبیعی به محاق می‌رود. هستند برخی از روحانیانی که امروز با ژست همراهی با علم و نوگرایی و با تأکید بر قاعدۀ «لا ضرر» به دینداری خانگی و معنویت‌های فردیِ درانزوا توصیه می‌کنند، لیکن نمی‌دانند که سکولاریزاسیون حداقلی (یا سکولاریزاسیون مهربان) به شکل طبیعی و ناخواسته راه را برای سکولاریزاسیون حداکثری (سکولاریزاسیون نامهربان و الحادی) هموار می‌کند. 🔸آنچه در این باب جالب است درک بهتر برخی از جریانات سکولار در ایران از جایگاه و اهمیت مسجد و حرم و نماز جمعه در جامعه ایران امروز است. این طیف هوشمندانه کرونا را فرصتی طلایی می‌دانند و برای تعلیق مناسک‌ (و شاید حذف شریعت و ترویج طریقت‌های نوظهور معنوی) از میان برخی تیشرت‌پوشان حوزه هم یارگیری می‌کنند و تأخیر و یا تعطیلی اماکن مذهبی را به زبان حوزه و دانشگاه تئوریزه می‌کنند. 🔹از این منظر، تبلیغات منفی علیه قم و عتبات مقدسه، تبلیغ علیه روحانیت، تبلیغ علیه تولیت‌های امکان مقدسه، و حتی جوسازی علیه طب موسوم به «طب اسلامی» (با تمامی حواشی‌ای که داشته) همه ذیل یک پروژه و برای ماموریتی واحد شکل گرفته و آن هدم و هتک دینداری اجتماعی (و حذف کارکردهای سیاسی و منطقه‌ای و هویتی مناسک اسلامی) است. 🔸 انفعال حوزه که بخشی از آن به خاطر فقدان استقلال لازمِ حوزه علمیه در برابر دولت است موجب گشته که حوزه به راحتی تحقیرها، کنایه‌ها، و طعنه‌های مقامات سخنگو در دولت را تحمل کند و آنگاه به جای موضع‌هایی از سر قدرت و اعتبار، به سمت تیم کارشناسی دولت غش کند و با ضعفی آشکار و آزاردهنده مایه سرگشتگی و سرگردانی طیف وسیعی از مومنان در زیست دینداری شان شود. 🔹امروز به جای اینکه حوزه و متولیانِ آن امر دینداری مردم را تمشیت کنند جا را به گونه ای خالی کرده اند که دینداران و گاه طلبه های جهادی مجبورند دینداری شان را از دولت و نهادهای مربوطه گدایی کنند. حوزه‌ اگر نتواند مسائل داخلیِ مربوط به دینداری در ایران را تدبیر کند، بی‌شک از نقش‌آفرینی در تحولات دینیِ جهان اسلام مثل حج و اربعین نیز بازخواهد ماند. آنگاه ادعای تمدن‌گرایی برای چنین حوزه‌ای بیشتر یک ادعای لوکس و فیک خواهد بود تا ادعایی واقعی و اثرگذار. #کرونا_و_دین ⚜️ @taammolat74

🔰حاشیه‌نگاری محسن حسام مظاهری بر نقد نشریه‌ی «دیدبان اندیشه» 💠

 نقدی بر یادداشت «کالایی‌شدن زیارت: از تبرک پرتابل تا زیارت آنلاین»

🔸#محسن‌_حسام_مظاهری جامعه‌شناس جوانی که در حوزه ژورنالیسم اندیشه فعالیت دارد، او سردبیر نشریات هابیل و فتيان بوده است و هم اکنون در کانال تلگرامی خود فعالیت جدی دارد. پروژه اصلی فکری او بررسی سیر تغییر و تحولات آیینها و مناسک شیعه است و سعی در فهم منطق این تغییرات دارد. او جمهوری اسلامی را متهم به فربه‌کردن مناسک دینی کرده و تعطیلی مناسک دینی در بحران زیستی جهانی (#کرونا) را بهانه کرده تا «#دين_منهای_مناسک» را تبلیغ و ترویج کند. 🔹در یادداشتی مساله #تبرک‌جویی شیعیان را زیر ذره‌بین نقد برده و برخلاف یادداشتهای گذشته‌ی خود که از مدلهای مدرن مناسک دینی تعریف و تمجید می‌کرد، در اینجا مدل‌های جدید تبرک‌جویی را به باد انتقاد می‌گیرد. به نظر ایشان دو مدل جدید از تبرک‌جویی وجود دارد که آن را به مثابه‌ی یک کالای اقتصادی تبدیل کرده و چهره‌ی طبیعی این مساله را از بین برده است. 🔸 اولین مدل اقدام خادمین حرمها در رفتن به بیمارستانها و مراکز مختلف و انتقال پرچم متبرک حرم به آن مکانها برای تبرک‌جویی مردم است، به نظر ایشان این کار یک نوع زیارت مصنوعی را برای انسانها تداعی می‌کند و باعث می‌شود تا دیگر آنها رغبتی برای زیارتهای حضوری و فیزیکی و طبیعی پیدا نکنند. 🔹مدل دوم فروش وسایلی است که عنوان تبرکی بر آن خورده و در فرهنگ عمومی به عنوان #سوغات یک زیارت تلقی می‌شود مثل فروش نبات یا نان رضوی. طبق نظر آقای مظاهری این کار نیز نتیجه‌ای جز نگاه اقتصادمحور به وسایل مقدس نداشته و معنویت آن را از بین می‌برد. اگرچه که نقدهای ایشان نسبت به واردشدن عرصه‌ی معنویت به اقتصاد تا حدی صحیح می‌باشد ولی نمی‌توان با اینگونه استدلالها، متولیان اداره‌ی حرم‌ها را فروشنده و دکاندار این موضوع دانست، از طرف دیگر بحث سوغاتی‌های معنوی یکی از فرهنگهای جاافتاده در بین شیعیان است که فقط مصادیق آن تغییر می‌کند. از طرف دیگر مساله انتقال پرچم حرم‌ها به بیمارستانها و زندانها نیز از باب ناچاری و برای بهره‌برداری تعداد بیشتری از مردم از معنویتهای موجود است و الا این کار سود اقتصادی برای متولیان این کار نخواهد داشت. ▫️منبع: «دیدبان اندیشه» (ش3 /اردیبهشت 1399) 💠

 نقد محسن حسام مظاهری بر این یادداشت: 

🔸 من فربهی مناسکی را صرفا به سیاستهای مذهبی جمهوری اسلامی تقلیل نمی‌دهم. همانطور که بارها نوشته‌ام بخش مهمی از این روند، «طبیعی» است (مطلوب یا نامطلوب). سیاستهای نظام بسیاری مواقع نقش شتاب‌دهنده داشته است. دیگر آن‌که من مبلغ و مروج دین منهای مناسک نیستم. برعکس، برای مناسک در دینداری جایگاه منحصربه‌فرد و مهمی قایل‌ام. البته بشرطها و شروطها. #کرونا_و_دین #کرونا_و_مناسک ⚜️ @taammolat74