🔰فقه حکومتی و معضل رویت هلال ✍️رسول لطفی (يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ ۖ قُلْ هِيَ مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ) 🔸بی شک ماه آسمان، در تنظیم معاش(مواقیت للناس) و معاد(الحج) انسانی نقش بنیادی دارد. تدبر در پیوند جایگاه هلال قمری به عنوان مظهر نور شمس در ظلمت شب، با ساحت زندگی بشر و حوزه تشریعات دینی جایگاه اساسی دارد. به خصوص در ساحت عالم اعتبار، که واقعا چه مصلحت و حکمتی در عالم جعل وجود دارد که ثبوت بسیاری از از احکام الهی از جمله صلاه و صوم و حج و... در ذمه مکلفین بر همین اساس رقم می‌خورد. 🔹اساسا مساله زمان در سنت توحیدی پرونده‌ای عمیق و دقیق است و قابل مقایسه با جایگاه زمان در عالم مدرن نیست. به راستی پژوهشگرانی را می‌طلبد تا در قیاس حقیقت زمان در سنت فلسفی ـ کلامی و نگاه توحیدی تامل نمایند و با استفاده از متون دینی به کاویدن خط و ربط نقش زمان در نظام تکوین و تشریع به بحث و گفت‌وگو بپردازند. 🔸فارغ از این مساله، اثرات و تبعات این پدیده است که در ساحت نظام اجتماعی خود را نشان می‌دهد. تجلی وحدت و نظم درونی و بیرونی انسان در زندگی جزء تبعات این رمز و راز است که هر چند در عصر جدید با ظهور مدرنیته، نظم قمری انسان سنتی دستخوش تغییراتی گشته است هر چند که ایامی مثل ماه رمضان، تا حدی احیادار این سبک زندگی برای مومنان عصر جدید است. 🔹در این میان اما تفاوت‌هایی در میان فقهاء در مبانی فقهی و تطبیقات وجود دارد که زمینه‌ساز اختلاف اقشار جامعه در ایامی خاص مانند آغاز و پایان رمضان قرار می‌گیرد. هر چند که اختلاف نظر در میان فقهاء امری طبیعی است و این اختلافات نمی‌تواند دستمایه تفرقه انگیزی باشد اما با این وجود احساس می‌شود این امر نیز از بزنگاه‌هایی است که ضعف فقه حکومتی را در نظام‌سازی حکومت اسلامی روشن می‌نماید. 🔸فقدان توجه به مصالح اساسی و پیامد‌های اجتماعی، روانی و سیاسی فتاوا از معضلاتی است که در فقه سنتی امروز ما جریان دارد که مشکلاتی در عرصه اجتماع ایجاد می‌نماید. دقت شود که نظر نگارنده این نیست که با صدور حکم حکومتی مساله حل شود بلکه نگاه دقیقتر است. باید تأثیر هر حکمی از جمله مساله رویت هلال را در تشکیل جامعه و حیات طیبه اسلامی ملاحظه نمود و به نظر می‌رسد در این چارچوب بتوان رویت هلال را شانی از شئون حاکم جامعه اسلامی به حساب آورد نه صرفا حاکم شرع. به هر حال تبیین چارچوب فقه حکومتی و بازخوانی مجدد فقه برای ایجاد نظام اسلامی از ضرورت‌هایی است که در گام دوم انقلاب اسلامی بیش از پیش احساس می‌شود. 🌐 https://vrgl.ir/RTFDM ⚜️ @taammolat74

🔰باز هم اختلاف! ✍️ سیدعلی میرموسوی 🔸موضوع اعلام عید فطر بار دیگر با اختلاف نظر رو به رو شد. این اختلاف به مبانی متفاوتی باز می گردد، که فقیهان شیعه درباره چگونگی دیده شدن ماه و نقش افق در اعلام عید فطر دارند و می توان آن ها را در شش دسته جای داد. بر این اساس گروهی از مراجع معظم که دیدن هلال با چشم عادی و اتحاد افق یا اشتراک در بیشتر شب را معیار می دانند، دوشنبه را عید اعلام کرده اند و گروهی دیگر که دیدن با چشم مسلح را کافی می دانند، اعم از این که اتحاد افق را شرط بدانند یا ندانند و نیز کسانی که دیدن عادی را با اشتراک در قسمتی از شب کافی می دانند، یکشنبه را عید دانسته اند. این در حالی است که برخی موسسات نجومی معتبر؛ مانند دانشگاه اوترخت هلند، پیش از این اعلام کرده بودند که در برخی مناطق ایران ماه به شکل عادی قابل دیدن است. 🔹اختلاف نظر در بین فقها محدود به این مورد و مخصوص به زمان غیبت نیست. همچنان که در نهج البلاغه خطبه ۱۸ آمده است، امام علی (ع) با گلایه از اختلاف نظر فقیهان فرمودند: "قضيّه‏ اي را به داوري نزد فقيهي برند و او به نظر خويش فتوي دهد و حكم صادر كند، آنگاه همان قضيّه نزد فقيهي ديگر مطرح شود ولي او بر خلاف اوّلي نظر دهد...اين چه قضاوتي است؛ خدا و پيامبر و كتابشان كه يكي است. آيا خداوند فرمان اختلاف صادر كرده است كه آنها اطاعت كرده‏ اند؟ يا نهي از اختلاف نموده، ولي اينان نافرماني نموده‏ اند؟ يا خداوند سبحان دين ناقصي فرستاده و از آنان براي اتمام آن كمك خواسته است؟ يا انبازان خدايند و به ميل خود سخن مي‏گويند و او مي‏ بايست راضي شود؟ يا دين كاملي فرو فرستاده ولي پيامبر در تبليغ و بيان آن كوتاهي كرده است؟" 🔸اگر چه اختلاف نظر طبیعی است، ولی گویا آنچه مایه گلایه امام شده چهره ای است که از دین در پرتو این اختلاف به نمایش در می آید و نه تنها با سیمای زیبا و هماهنگی که در قرآن از دین ترسیم شده است تفاوت دارد، بلکه چه بسا آن را زشت و مایه ریشخند نیز می سازد." در حالی که خداوند مي‏فرمايد: «هيچ چيزي را در كتاب فرو نگذاشته‏ ايم». و نيز فرموده: در قرآن همه چيز بيان گرديده است. و نيز آمده كه آيات قرآن يكديگر را تصديق كنند و در آنها ناهماهنگي نيست كه: «اگر اين كتاب از نزد غير خدا بود، اختلاف زيادي در آن يافت مي‏شد». ظاهر قرآن زيبا و باطن آن ژرفا، شگفتيهاي آن تمام نشدني، و شگرفيهاي آن پايان‏ناپذير است و تاريكي‏ها جز بدان روشن نگردد." (همان) 🔹پرسش این نیست که چرا اکثریت مراجع نظری متفاوت از نظر رسمی حکومت اعلام کرده اند، بلکه این است که آیا این اختلاف به گونه ای قابل حل نیست تا فرخندگی، خجستگی و شکوه این عید برجسته و بزرگ اسلامی را، که در گرو یکپارچگی و هماهنگی در اعلام آن است، بر هم نزند. برای بسیاری این پرسش مطرح است که با وجود این که برخی نهادهای معتبر علمی ماه را در نقاطی از ایران قابل دیدن دانسته اند، چرا باید حتما افرادی مورد وثوق گزارش دهند که ماه را دیده اند؟ آیا روند و ساز و کار دیدن ماه باید همچون زمانی باشد که تنها از راه دیدن یا گواهی افراد موثق وجود ماه اثبات می شده است و یافته ها و دستاوردهای علمی هیچ تاثیری بر آن ندارد؟ آیا این اختلاف برخاسته از نبود گفتگو و تفاهم در بین فقهاء نیست؟ 💢 از دیدگاه فقهی فرد مکلف نیاز به اطمینان از بریء الذمه شدن نزد خداوند دارد، از این رو مادام که از فرارسیدن ماه جدید اطمینان نیافته است، وظیفه دارد روزه بگیرد. با وجود این می توان پرسید آیا برائت ذمه نزد خداوند به دیدگاه فقیهان وابسته است؟ آیا پذیرش این امر تصویب را در پی ندارد؟ این مشکل را می توان این گونه حل کرد، که برائت ذمه فرد نیازمند داشتن حجت است و برای داشتن حجت وجود نظر کارشناسانه یک فقیه کافی است. از این دیدگاه می توان ادعا کرد اهل تقلید لازم نیست که در چنین مواردی از دیدگاه مرجع تقلید خود پیروی کنند، بلکه می توانند بر اساس نظر دیگر مراجع عمل کنند. ⚜️ @taammolat74

📮اگر آمریکا تهدید هم نمی‌کرد، #نفتکش ایرانی به #ونزوئلا می‌رسید. این از حماقت آمریکا بود که به دست خودش یک حماسه برای ایران و یک شرمساری و خفّت مجدد برای آمریکا ببار آورد تا با زبان خودش اعلام کرده باشد نظم نوین جهانی نه آن چیزی است که آمریکا خیال آنرا در سرپرورانده است. فرزندخوانده‌های وطنی آمریکا هم احتمالا خشمگین و شرمسارند که ماه‌ها پس از شادمانی ناشی از بلاهتی که برای شورش خوان گوایدو در ونزوئلا داشتند، معادلات طور دیگری رقم خورده است. درود بر دلاورمردان و ملوانان ایرانی 🇮🇷 ✍️ وحید یامین‌پور ⚜️ @taammolat74

🔰 عصر حیرت و اختلاف فقها بر سر تعیین عید فطر ✍️ مهدی نصیری 🔸 از عصر غیبت از این رو در پاره ای از روایات اهل بیت علیهم السلام با عنوان "عصر حیرت" یاد شده که دست عالمان و فقیهان در بسیاری موارد از فهم و دریافت احکام واقعی خداوند و رسیدن به یقین کوتاه است و چاره ای جز تمسک به منابع و ادله ظنی ندارند و همین امر موجب بروز اختلافات فراوان در فتاوای آنها می شود که یکی از نمونه های آن در معیار و ملاک تشخیص اول ماه قمری و تعیین عید فطر است که گاه موجب آثار روانی و عملی نامطلوبی برای جامعه ایمانی می شود. 🔹یکی از عواملی که می تواند از نتایج منفی این اختلافات در عصر غیبت بکاهد این است که فقها با توجه به وجود عنصر ظن در فتاوای اختلافی به ابتکاراتی دست بزنند که از دامنه اختلافات کاسته و از حیرت نظری و عملی بکاهند 🔸از جمله این ابتکارات تشکیل شورای افتاست که می تواند در نزدیکتر شدن فقیهان به احکام واقعی موثر باشد چه آن که تفاهم اکثریتی از فقها بر سر یک فتوا در برابر فتوای اقلیت می تواند قرینه ای بر درستی آن باشد. 🔹از دیگر ابتکارات، می تواند کوتاه آمدن یک یا چند فقیه از فتوای خود در برابر فتوای دیگر فقها با ملاک هایی چون تسهیل دینداری مردم و کاهش تفرق و چند دستگی در انجام تکالیف شرعی و ... باشد. 🔸 به عنوان نمونه در موضوع رویت هلال می توان با معیارهایی چون دست برداشتن از فتوای شاذ(مانند رویت هلال با چشم مسلح) در برابر فتوای مشهور و یا ارجاع به فتوای فقیه حاکم از اختلافات کاست. 🔹 ممکن است گفته شود فقیه به چه دلیلی باید از استنباط خود کوتاه بیاید؟ پاسخ این است که توجه به عنصر ظن و حیرت در اجتهادات عصر غیبت از یک سو و وجود عناوینی چون مطلوبیت سهولت در شریعت و دینداری و مذمومیت اختلاف و تفرق مذهبی و اجتماعی، می تواند در زمره ادله چنین تنازلها و تفاهم های فقهی باشد 🔸در مذهب و فقه تشیع حتی کوتاه آمدن از احکام قطعی دین به خاطر بروز تزاحمها و موانع اجتماعی و سیاسی و ... نمونه های فراوانی دارد پس تنازل از فتوا یا فتاوایی ظنی و غیر قطعی برای تامین مصالحی اجتماعی امر چندان صعبی نخواهد بود. ⚜️ @taammolat74

‏📮اگر کودتای آمریکایی در ونزوئلا پیروز می‌شد و به جای مادوروی چپ‌گرا، فرد مورد علاقه روزنامه سازندگی و حزب کارگزاران و سایر اصلاح‌طلبان گرامی روی کار اومده بود، امروز و در شرایط سخت تحریم ونزوئلا به ما شمش طلا می‌داد؟ چکمه‌بوسان امپریالیسم علیه منافع ملی ما هستند. ✍️ علیرضا ملوندی ⚜️ @taammolat74

🔰 آری اینچنین بود برادر! ✍️ صادق فرامرزی 🔸و سرانجام نخستین نفتکش ایرانی حامل سوخت #با_پرچم_افراشته وارد آبهای ونزوئلا شد... (این را بگذارید گوشه ذهنتان)... اما یکسال پیش بود، تیرماه یکسال پیش، صبحی از خواب بیدار شدیم و تصاویر استقرار نیروهای بریتانیایی مستقر شده در کف نفتکش ایرانی را دیدیم، نفتکشمان در #تنگه_جبل‌الطارق به اشغال دزدان دریایی چکمه‌پوشی درآمده بود که نمی‌خواستند نفت ایران حتی پنهانی و محدود صادر شود، تصاویری تحقیرکننده که از قضا واقعیت داشتند... گذر زمان کوتاهی ایران را به واکنش متقابل کشاند تا این بار نیروهای دریایی ایران نفتکشی بریتانیایی را توقیف کنند، چشم در برابر چشم، باب گفتگو باز شد و نهایتا نفتکشمان آزاد، (نفتکش‌ها آنها اما با تاخیری به اندازه فاصله بین دو اقدام) 🔹 حرکت نفتکش‌های ایرانی به سمت ونزوئلا(دو ملت تحریمی آمریکا) و دریافت طلا در برابر بنزین آغاز یک حرکت جدید بود، خط بطلان به ایده نفت در برابر غذا و نهایتا خط و نشان به جهانی که رئیسش ترامپ باشد... آیا این تبادل اوضاع تهران و کاراکاس را در میانه مشکلاتشان دگرگون می‌کند؟ خیر!، آیا نظام تحریم‌ها فرو می‌پاشد؟ خیر! آیا این حادثه اهمیتی دارد؟ آری! خیلی زیاد... حرکت نفتکش‌های ایرانی با پرچمی افراشته یک رزمایش مهم ملی در آبهای جهانی بود، یک چشمک مهم از سوی بلوک تحریمی‌ها به سایر دولتها، یک ورود تحریک کننده به حیات خلوت آمریکا و البته سودی انکارنشدنی برای دو دولتی که روزگار سختی را می‌گذارنند! 🔸 آری اینچنین بود برادر! شما هم می‌توانید شریک این پیروزی باشید، حتی شما روزنامه‌هایی که از کودتای آمریکا در خاک این کشورها ذوق کردید، حتی شما رییس جمهوری که تا سال سوم ریاست برای اثبات حسن ظن خود به اوباما به آمریکای لاتین سفر نکردی، حتی شما که سالها مهمترین دوستان ایران را به سخره گرفتید و از ایده سرمایه‌های بزرگی که آمریکا و اروپا سرازیر ایران می‌کنند گفتید... آری برادر، چنین است. 🔹جهان، جهان آن رویای مکتوب در آرزوهای #سازندگی و #شرق و #قانون نبود، جهان همین جاست، جایی که حقت را با حقوق بین‌الملل می‌گیرند و تو خود باید انگشت در چشمان آن حقوق کنی و حقت را بیرون آوری... همه به این پرچم افراشته افتخار می‌کنیم، گذشته‌ها گذشته، روزی #قاسم_سلیمانی را هم بابت حضور در سوریه توبیخ می‌کردید تا انفجار پاریس رسید، تا حمله به بهارستان رسید و فهمیدید امنیت بها دارد و از قضا شما خون به دل هزینه‌داده‌ها کرده بودید، شما صدای گوشخراش حقیقت را دیر می‌شنوید اما خوب است که بوی پیروزی زود به مشامتان می‌رسد و در عکس‌های یادگاری ظاهر می‌شوید! ⚜️ @taammolat74

🔉 درسگفتار ♨️ #اختصاصی 🔶 انسان‌شناسی دینی 🔸 استاد حسین سوزنچی 🔹جلسه یازدهم / بخش نخست 🔹🔹انسان شناسی زن و مرد؛ نقد فمنیسم (۶) 🌷حجاب🌷 🔺آنتروپولوژی غربی‌ها با اغلب بحث‌هایی که با عنوان انسان شناسی اسلامی نوشته شده بسیار تفاوت دارند و در این درسها سعی شده با پرهیز از گرته‌برداری و تقلید، نسبتی بین این دو حوزه برقرار شود و از متن‌های اسلامی، از کتاب هستی و هبوط (آقای پارسانیا) و رساله‌های انسان علامه طباطبایی بهره‌برداری گردد. 🔻پ.ن: این درسگفتار هر شب در کانال تاملات بارگذاری میشود. ⚜️ @taammolat74 👇👇👇

🔉 درسگفتار 🔶 #انسان_شناسی_اسلامی 🕰 جلسه یازدهم / بخش نخست 🔸 استاد #حسین_سوزنچی 🔹 جایگاه زن در فضای غرب و اسلام 🔹اساس پیدایش جامعه در همین منفعت طلبی است. غربی ها منفعت طلبی را غایت کار میکنند در حالیکه از نظر ما بدایت کار است نه اینکه به عنوان وضعیت نادرست معرفی شود. منفعت طلبی به خودی خود چیز بدی نیست اما اینکه غایت کار این بماند بد است. 🔹مساله حجاب 🔗 جلسه قبل را در اینجا بشنوید. ⚜️ @taammolat74

🔰 انقلاب اسلامی و بازسازی هویتی ✍️ حسین کچوئیان 🔸#انقلاب_اسلامی، هم برآیند و نتیجه این بود که #هویت _ما، دینی است و هم اساس و بنیانی برای هویت تازه ما. از‌این‌‌رو، این سخن که ایران به #بحران_هویتی دچار است صحیح نیست؛ چون مردمی که مشکل هویتی داشته باشند نمی‌توانند روی پایشان بایستند، چه رسد به اینکه انقلاب نمایند و به طور مداوم از هویت جدید خود، در صحنه‌ای که همه نیروها به لحاظ تکنیکی بر او غلبه دارند، دفاع کنند. 🔹هسته اصلی جامعه ایران، دینی است و این هسته، هسته سخت و پایدار تاریخ ایران است. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، در جامعه ایران، علاوه بر هویت اسلامی، هویت ناسیونالیستی، تجددخواهانه و چپ نیز حضور داشتند و در شرایط مساوی هم فعالیت می‌کردند؛ یعنی همان‌گونه که آنها به زندان می‌رفتند، مسلمانان هم زندانی می‌شدند. 🔸 در این صحنه، هریک از آنها تلاش می‌کرد هویت ایران را بر اساس هویت خود بسازد. اما حاصل این تلاش‌ها پیروزی انقلاب اسلامی و تأسیس نظام جمهوری اسلامی بود. همین مسئله نشان می‌دهد هسته جاندار و سخت جامعه ایران، هویت اسلامی است. 🔹در حال حاضر، جامعه ما با مشکل هویتی مواجه است، اما دچار بحران هویتی نیست. مهم آن است که هسته سخت، بنیادی و کانون هویت ما، #هویت_اسلامی است و اگر قرار است ویژگی‌های فرهنگی دیگری هم اخذ شود، نباید به این کانون و هسته آسیب بزند. در آن صورت است که ما دوباره با نتایجی که از انقلاب مشروطه و نهضت ملّی‌شدن نفت به دست آمد، روبه‌رو می‌شویم. 📚 ماهنامه زمانه / شماره 67 و 68 / هست‌ها و بایدهای هویّت ما ⚜️ @taammolat74

🔰 تعریف سیستماتیک از تهدید امنیت ملی ✍️ امید رامز 🔸ما به تعریف کامل‌تر و جامع‌تر و سیستماتیکی از مفهوم #تهدید_علیه_امنیت_ملی نیازمندیم. تعریفی که تهدید را به نقطه پایانی یک فرآیند بلندمدت محدود نکند. تهدید امنیت ملی در ادبیات امنیتی جمهوری اسلامی معمولا به برونداد‌ها و "معلول‌ها" در حوزه اعتراض‌های مردمی و صنفی اتلاق می‌شود اما در واقع هرگونه اقدامی در جهت ممانعت از وقوع تهدید علیه امنیت ملی باید بر "علت‌ها" متمرکز باشد. 🔹بستن جاده توسط مردمی که آب ندارند، اعتراضات مردمی که نان ندارند، اعتراضات کارگرانی که چند ماه حقوق نگرفته‌اند، تجمعات اعتراضی مردمی که از پولشان توسط یک بانک سواستفاده شده، اعتراض صنفی کامیون‌داران و ده‌ها نمونه دیگر همگی از جنس معلول‌ و در واقع نقطه پایانی تهدیدزایی علیه امنیت ملی هستند که پیش از آن سلسله تصمیماتی اتخاذ شده و مجموعه اقداماتی صورت پذیرفته که به اقدام نهایی مردم منجر شده. محدود کردن اقدام علیه امنیت ملی به واکنش‌های مردمی و نادیده‌گرفتن کنش‌های پیش از آن، نه منصفانه است نه مشکلی را حل می‌کند. 🔸تهدید واقعی علیه امنیت ملی در واقع فریاد مردمی نیست که صرفا حق قانونی و حیاتی خود را مطالبه می‌کنند و قبلا ده راه دیگر را رفته‌اند و شاید در این بین خطایی هم مرتکب شده باشند؛ تهدید واقعی #سوءتدبیر، #سوءتصمیم و #سوءاقدام مقاماتی است که مردم را خشمگین کرده‌ است. 🔹تهدید واقعی علیه امنیت ملی افرادی هستند که راه #مطالبه_قانونی را بسته‌اند و اساسا قانون را مصادره کرده‌اند. تهدید واقعی علیه امنیت ملی رسانه‌ای است، روشنفکری است، منبری است که صدای مطالبه مسالمت‌آمیز مردم را پیش از تبدیل شدن به فریاد خشمگینانه نمی‌شنود و انعکاس نمی‌دهد و در عوض به روابط عمومی فلان شخص یا جریان سیاسی یا حتی کل حاکمیت تبدیل می‌شود. تهدید امنیت ملی، معمّمی است که زیر باد کولر، همراهانِ میدانیِ مظلومین را تلویحا ابن‌ملجم خطاب می‌کند. تهدید علیه امنیت ملی هرگونه اقدامی در جهت زائل کردن #سرمایه_اجتماعی" و #اعتماد_عمومی به حاکمیت است. 💢حال به این پرسش فکر کنیم: چه کسانی تهدیدکننده واقعی امنیت ملی هستند؟ مردم یا مسئولین؟ #غیزانیه ⚜️ @taammolat74

🔰 راز و رمز توئییت‌های تیکه دار میرسلیم بر قالیباف چیست؟! 📮هر فردی را ‎#نمایندگان محترم برای ریاست انتخاب می کنند، به منظور ‎#فرماندهی و آقایی کردن بر آنها نیست. بلکه بر خدمت کردن به نمایندگان است تا بتوانند وظایف مقدس خود را به بهترین وجه ایفا کنند: مجلس دردرجه اول نیازمند سخنگویی صادق و مدیری خدوم با تجربه پاک و لایق است و نه آقا بالاسر. 📮هرکس نامزد عضویت در هیئت رئیسه می شود باید ‎#وجدانا بررسی کند انتخاب او چه هزینه ای بر حیثیت ‎#نظام تحمیل می کند. 📮 #شفافیت قضایی با سرپوش گذاردن بر تخلفات پنهان و آشکار افرادی که مماشات با آنها موجب گمراهی منتخبان مردم و ضایع شدن حقوق عمومی وحتی حق #انقلاب اسلامی می‌شود، سازگار نیست. و... 📌 نظر شما چیست؟! ⚜️ @taammolat74

🔰 فرار از دانشگاه چگونه علوم انسانی در جامعه مدنی به گردش افتاد؟ ✍️ حمیدرضا جلایی‌پور 🔘 بخش پنجم| بخش چهارم 💠

 نباید دانشگاه را تخفیف داد

🔸موسسات خصوصی و غیررسمی آموزش علوم انسانی و علوم اجتماعی را می‌توان ذیل مفهوم «راه یا مسیر دوم» (track two) دسته‌بندی کرد. یعنی دانشگاه را می‌توان «مسیر یا راه اول» خواند و این موسسات را راه دوم. 🔹از زمانی که موسسات جدید فکری آموزشی در ایران تاسیس شد، در کنارشان این مسیر دوم حضور داشت، حتی چهل، پنجاه سال قبل از مشروطه این راه دوم قابل شناسایی است که خودش را در #روزنامه‌ها، #ماهنامه‌ها، #محافل_علمی، حسینیه‌ها، ناشران و جلسات خانگی نشان می‌داد. حتی تجربه برخی از این نهادها در صد سال اخیر قابل مقایسه با این موسسات جدید نیست. مثلا کاری که برخی از نیروهای فکری ۵۳ نفر در رواج واژه‌های علوم انسانی کردند، بسیار مهم بوده است. 🔸 بنابراین نباید در کاری که این موسسات کردند، اغراق کرد. مثال بعدی برای این مسیر یا راه دوم #حسینیه_ارشاد است. بسیاری از جوانان علاقه‌مند به فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی و فارغ‌التحصیلان و دانشجویان رشته‌های فنی-مهندسی و علوم پایه و پزشکی در حسینیه ارشاد با مفاهیم جدید علوم انسانی و علوم اجتماعی آشنا شدند. 🔹نمونه سوم #مسجد_اقدسیه است که سی جلسه آن درباره اسلام ایدئولوژیک بحث شد. نمونه دیگر راه سوم #خلیل_ملکی است که هنوز از نظر فکری اهمیت دارد و کسانی چون #شاهرخ_حقیقی و #همایون_کاتوزیان در تداوم آن کار می‌کنند، بنابراین سابقه راه دوم اهمیت دارد و خیلی هم وسیع است و در چند موسسه خلاصه نمی‌شود. آقای#ملکیان سخنرانی می‌کرد، افراد فراوانی از طبقات و گروه‌ها و جریان‌های اجتماعی حضور داشتند. جالب است که آقای ملکیان بسیار فردگراست و همه امور را به فرد تقلیل می‌دهد و فرو می‌کاهد (reduce)‌. عنوان بحث ایشان «جامعه‌سازان مستور» بود. من به عنوان یک جامعه‌شناس تاکنون نشنیده بودم که کسی در ۲۵ دقیقه بتواند نقش زنان و آدم‌های بی‌نام و نشان در تاسیس و تداوم جامعه توضیح بدهد. محافلی که گرد این افراد شکل می‌گیرد را نباید دست‌کم گرفت و آنها را تقلیل داد. 🔸نکته سوم اینکه قبول دارم که دانشگاه تجاری و انبوه شده است، اما در رواج #علوم_انسانی و علوم انتقادی، همچنان دانشگاه نقش اصلی را دارد. #هابرماس و #پوپر را دانشگاه معرفی کردند. مهم‌ترین مفاهیم گفتمان ساز و تحرک‌آفرین در این دو، سه دهه مثل #عقلانیت_انتقادی، معرفت‌شناسی، #جامعه_مدنی، #توسعه، #توسعه_سیاسی، نقد، #اصلاحات، جنبش‌های اجتماعی و... را دانشگاه معرفی کرده‌اند. 💢موسسات موازی در مقابل چه مفاهیمی را عرضه کرده‌اند؟ من معتقدم این موسسات و نهادها بیشتر توزیع‌کننده و مصرف‌کننده بودند، بنابراین همچنان نباید دانشگاه را دست‌کم گرفت. این به معنای نقد کردن دانشگاه نیست، اما نباید در تحلیل آن را تخفیف داد. ⚜️ @taammolat74