📌 فطرت جامعه 🔹یکی از نکات جالب توجه در اندیشه اجتماعی شهید مطهری، قول به "فطرت داشتن جامعه"، -بمانند فرد انسانی- است. از نگاه ایشان چنانکه فرد انسانی دارای فطرت و فطرت او دارای بینش ها و گرایش هایی است، جامعه ی انسانی نیز دارای فطرت است. البته این تمایز اساسی بین فرد و جامعه هست که جامعه بر خلاف فرد انسانی دارای اراده و نفس و شعور نیست؛ از همین جهت ایشان پس از اذعان به فطرت داشتن جامعه و تاریخ، از آن به طبیعت جامعه و طبیعت تاریخ تعبیر می کنند. فطرت داشتن جامعه بدین معناست که اگر اجتماع انسانی شکل بگیرد، این "هیئت جمعی" بطور طبیعی به حالت ها و وضعیت های خاصی میل دارد. از جمله اقتضائات فطرت جامعه، میل به توحید است؛ بدان معنا که اجتماع انسانی -به تبع فرد انسانی- به هارمونی و هماهنگی، ساختار و غایت متمایل است. اصل این حرف در آثار متفکران مارکسیست و لیبرالیست هم در فضا و با زبان خودشان مطرح شده، اما در میان فیلسوفان اجتماعی مسلمان شاید کسی به صراحت ایشان به این مطلب اشاره نکرده باشد. ایشان در کتاب "جامعه و تاریخ در قرآن" پس از تشریح این ادعا از حوزویان برای ادامه ی تحقیق در این مسئله دعوت می کنند. و صد حیف که این دعوت هنوز بتمامه اجابت نشده است. #فلسفه_اجتماعی #شهید_مطهری #امتداد_حکمت_الهی @taamollat

📌 امتداد نظریه حرکت جوهری در جامعه و تاریخ 🔹 یکی از مباحث جالب توجه در باب امتداد حکمت و امتداد نظریه ی حرکت جوهری صدرالمتالهین، استمداد از این دیدگاه فلسفی در توجیه تکامل تاریخ است. نظریه ی تکامل تاریخ و تکامل اجتماع از گذشته های دور ذهن های بسیاری را بخود مشغول کرده و در هر دوره ای برای توجیه و تقویت آن تلاشهایی صورت گرفته است. یکی از مهمترین زمینه های تقویت نظریه تکامل تاریخی، نظریه ی تکامل انواع داروین بوده است. تابحال تنها جایی که دیده ام که تاثیر نظریه تکامل را بر مسائل تاریخی تطبیق و تحلیل کرده باشد، کتاب نگاهی به تاریخ جهان نوشته نهرو است. در آنجا بخوبی نشان داده که در اواخر قرن 18علی رغم سقوط حکومت جمهوری در فرانسه، چگونه نظریه تکامل داروین جامعه را از یاس و احساس عقبگرد نجات داد. خیلی خواندنی است. اما چنانکه "علم" هیچ گاه نقطه اتکای محکمی برای نظریات کلان و پارادایم ها نبوده و بالاخره روزی پشت همه را خالی کرده، این نگاه برای جامعه شناسان بوجود آمده که برای توجیه تکامل تاریخی، با فلسفه بهتر می توانند کنار بیایند، تا با علم. از اینجهت در قرن نوزدهم نظریه تکامل تاریخی، صحت و اعتبار خود را بیشتر وامدار فلسفه بوده است تا علم. اما برای ما که از همان اول هم به علم بدگمان بوده ایم، فلسفه جایگاه محکمتری داشته است. نظریه حرکت جوهری ملاصدرا، به عنوان آخرین تقریر از مسئله ی حرکت، زمینه را برای توجیه و تنقیح مسئله ی تکامل تاریخی هموار کرد. در میان متفکران اجتماعی مسلمان، آیت الله خامنه ای و شهید مطهری بیش از دیگران از این نظریه در توجیه مسائل تاریخی بهره برده اند. آیت الله خامنه ای با تطبیق نظریه حرکت جوهری بر فرایند حرکت انبیا و شهید مطهری با قول "فطرت جامعه و تاریخ"، پای آن نظریه فلسفی را به مباحث اجتماعی باز کردند. اما "حرکت جوهری" در جامعه و تاریخ حقیقتا به چه معناست؟ #فلسفه_اجتماعی #شهید_مطهری #امتداد_حکمت_الهی @taamollat

📌بعد التحریر 🔹استدلال برهانی چه می گوید که برخی زیر بار آن نمی روند؟ ▪️مخالفت ها با استدلال برهانی یا اساسا به روش استدلال (کل به جزء) و یا به وجود قضایای بدیهی باز می گردد. قائلین به این مبانی فلسفه را هم آلوده به همین اشکالات می دانند و از اساس آن را وا می گذارند. از اینرو بیراه نیست که مخالفت با راهیابی برهان در علوم اجتماعی را مخالفت با راهیابی "فلسفه" در علوم اجتماعی قلمداد کنیم، چنانکه واقعیت نیز همین است. ▪️یکی دیگر از ریشه های اشکال در این مسئله، اعتباری دانستن علوم اجتماعی است، در حالیکه استدلال برهانی مربوط به علوم حقیقی است. قابلیت به راهیابی برهان در علوم اجتماعی باید از زیر خم این اشکال نیز سالم بیرون بیایند. ▪️این بحث برای آنانی که دغدغه امتداد حکمت اسلامی را دارند بحث مفیدی است. #امتداد_حکمت_الهی @taamollat