در صحنه ای از فیلم سینمایی «به رنگ آسمان» مجید مجیدی، دختر کوچک خانواده برای پدرش که در حال خرد کردن قند هیئت است، چای می¬اورد. پدر از دخترش تقاضای قندان می¬کند؛ اما زهرا در جواب پدرش به قندهای خرد شده در برابر پدرش اشاره کرده و می¬گوید: اینهمه قند! ولی پدرجواب زیبایی می¬دهد: مال مسجده، مال مردمه، پیش ما امانته! این جواب کوتاه؛ اما پرمعنا را بسیاری از ما زندگی کرده¬ ایم. همانند همین صحنه ها را ما در خانه هایمان و از زبان پدرهای حلال خور و زحمت کشمان فراوان شنیده ایم، دیده ایم و لمس کرده ایم.
توجه و اهتمام پدرهای ما به نان حلال، روایتی است از باورمندی انها به مرام و منش مولای متقیان حضرت امیر علیه السلام و نوعی عرض ارادت و پیروی از مرام و مسلک مولا، که خود را در این قالب نشان داده است. این تعبیر انقدر در فرهنگ ایرانی محترم است که هرگاه می¬خواهند برای کسی دعای خیر و عاقبت بخیری بکنند می¬گویند: نان پدرت حلالت!
در فرمایشی گهربار از حضرت امیر «علیه السلام» چنین آمده که: «صفا و نورانیت قلب، نتیجه لقمه حلال است.» معنای کلمه صفا را که بررسی می¬کنیم با این واژه¬ها روبرو می¬شویم: یکرنگی، شادابی، پاکی، پاکیزگی، طهارت. پس قلبی با صفاست که واجد این معانی باشد و زلالی و پاکی خود را داشته باشد. در اضافه کلمهء صفا به زندگی نیز، این معنا تداعی می¬شود که زندگی باصفا، به معنای زندگی است که به دور از نیرنگ و دغل¬بازی و تیرگی باشد و اساس آن با درستی، خلوص، صداقت، ایمان و پاکی ممزوج شده باشد.
لقمه حلال نیز همان رزقی است که حاصل تلاش حقیقی انسان برای کسب روزی پاک و خالی از شائبه¬های حرام و شبهه¬ناک باشد. به عبارت دیگر لقمه حلال، رزقی است که انسان در راه کسب آن، حضور خدای خود و وجدانش را دیده و در راه دستیابی به آن متوسل به فریب مردم، کم فروشی، دغل، دروغ، اهمال و غش نشود.
در هنگامه عصر فناوری و اطلاعات و هوش مصنوعی، که با وجود پیشرفت¬های عظیم بشری و افزایش اسایش و نعمات مادی، اکثر مردم از نبود صفای گذشته در میان خانواده¬ها و جامعه گلایه دارند، لزوم توجه به این کلام حضرت امیر، ضرورتی مضاعف پیدا می¬کند. با توجه به فرمایش حضرت امیر، در واقع لقمه حلال تاثیری علّی بر صفای روح و به تبع آن بر صفای زندگی انسان دارد. به این معنا که با توجه به تعالیم اسلام، ما از مصرف مال و تغذیه حرام نهی شده¬ایم و بر استفاده از مال و تغذیه پاک و حلال ترغیب و امر شده¬ایم تا اعمال عبادی ما بر مبنای صحیحی انجام شده و بر باطن ما تاثیر گذاشته و باعث پاکی روح ما شود. از انجا که پاکی باطن و صفای روح، نمود بیرونی خود را در رفتارها، انتخابها و گرایشهای انسان و در یک کلام سبک زندگی نشان می دهد، موجب می شود که زندگی ما، مملو از صفا، روشنی و پاکی شود. در نتیجه چنین حیاتی، حیاتی برخوردار از آرامش، نورانیت و صفاست. نمونه این تاثیر و تاثر را در واقعه عاشورا می توانیم ببینیم، آنجا که امام حسین(علیه السلام) هنگامى كه ملاحظه كرد لشکر کوفیان، حاضر به سكوت و گوش دادن به سخنانش نيستند فرمود: شکمهای شما از حرام پر شده است.
پس روایت شریف علوی،به وضوح رابطه دو بعد جسمانی و روحانی انسان را نشان می¬دهد. جسمی که با رزق حلال، تغذیه می¬شود، خود تغذیه کننده روح و موجب نورانیت و صفای آن شده و به تبع صفای زندگی را نیز به دنبال خود دارد. گویی رزق حلال، بسان نواری نامرئی، هادی و رسانای نورانیت به قلب انسان می¬شود و این ظرف را مملو از روشنایی می¬کند.
در این زمانه، بسیاری از زندگی¬¬ها شبیه میدانی شده¬اند که در میانه آن، شرکت کنندگان در رقابتی سیری ناپذیر برای کسب درآمد بیشتر و از هر راهی اسیر شده اند. رقابتی که نقطه پایانی برای ان وجود ندارد و تنها قناعت و توجه به منبع کسب ارزاق و تقوای الهی است که می¬تواند سوت پایانی برای آن باشد و این عطش انسان را فرو بنشاند و روح خسته او را به آرامش برساند و زندگی او را سرشار از صفا کند.
#یادداشت_علمی
سیده رباب سیدکاظمی
˹@tollabolkarimeh˼