#قلم_دانشجو #فروید ⚜ بررسی دو اصطلاح اضطراب و مکانیسم‌های دفاعی در نظریه فروید از اصطلاحاتی که در نظریه فروید معمولا به آن پرداخته می‌شود می‌‌توان به دو اصطلاح اضطراب و مکانیسم‌های دفاعی اشاره کرد، اما طبق این نظریه اضطراب چطور به وجود می‌آید؟ مکانیسم های دفاعی دقیقا به چه معناست و در کجای نظریه فروید مطرح می‌شود؟ اصلا این مکانیسم‌ها شامل چه مواردی است؟ پاسخ این سوالات به فهم بهتر این نظریه کمک خواهد کرد. ❇ فروید برای شخصیت، ساختاری قائل بود که از نهاد، خود و فراخود تشکیل شده است. مطابق این نظريه در این ساختار همواره تعارض‌هایی در حال شکل‌گیری است و مدام نهاد، خود و فراخود درگیری‌هایی با یکدیگر دارند. تا اینکه بالاخره در نتیجه این تعارض‌ها اضطراب در خود شکل می‌گیرد. به عنوان مثال شخصی که نهاد او به دلیل مشکلات مالی درخواست دزدی برای رسیدن به پول دارد و همینطور فراخود مدام تذکر می‌دهد که این کار درست نیست و تو با انجام این کار عقاب خواهی شد، در نهایت مضطرب می‌شود. زیرا از طرفی اگر نهاد سرکوب شود ناراحتی و اضطراب در او به وجود می‌آید چون نتوانسته تمایلات نهاد را برآورده کند و از طرفی اگر اصول فراخود زیر پا گذاشته شود، ناراحتی و اضطراب ناشی از عذاب وجدان‌های اخلاقی خواهد بود که از طرف فراخود شکل گرفته است. بنابراین تعارض بین نهاد، خود و فراخود باعث به‌جود آمدن ناراحتی و اضطراب در خود شد. ❇ حالا از اینجا هست که بحث از مکانیسم‌های دفاعی در این نظریه به میان می‌آید. به اینصورت که حالا که خود دچار اضطراب شد سعی می‌کند با استفاده از مکانیسم‌هایی این اضطراب هارا مهار کرده و آرامش را برگرداند. یعنی خود سعی می‌کند با قلب کردن و تغییر دادن واقعیت به صورت ناهشیارانه اضطراب را کاهش دهد. ❇ اما چند نکته درباره مکانیسم‌های دفاعی: ۱. اول اینکه این مکانیسم‌ها کاملا ناهشیار هستند و حتی فرد اصلا توجهی به این ندارد که در حال انجام مکانیسم‌هایی در مواقع خاصی می‌باشد. ۲. اینطور نیست که مکانیسم‌ها به صورت کلی بد باشند و برای فرد اختلال ایجاد کنند و یا اینکه به صورت کلی خوب باشند، بلکه در مواقعی استفاده از مکانیسمی می‌تواند مفید باشد (مانند کسی که از مرگ می‌ترسد و با مکانیسم انکار آن را به ناهشیار سپرده و با آن کنار می‌آید تا بتواند بهتر به زندگی خود برسد) و همینطور در مواقعی نیز مشکل زا خواهد بود و موجب این می‌شود که فرد با الزامات زندگی روبرو نشود. ۳. فروید مهم‌ترین مکانیسم را، مکانیسم واپس‌رانی می‌داند، زیرا تقریبا پایه و اساس مکانیسم‌های دیگر است. در این مکانیسم خود به دنبال این است که تکانه‌های اضطراب زا و نامقبول را از حیطه آگاهی بیرون کرده و به ناهشیار ببرد که تقریبا در مکانیسم‌های دیگر نیز خود به گونه‌ای به دنبال بیرون کردن تکانه‌ها از آگاهی است. ❇ برخی ديگر از مکانیسم‌های دفاعی عبارتند از: ۱. انکار: گاهی یک واقعیت بیرونی آنقدر ناگوار است که فرد تحمل روبرو شدن با آن را ندارد، بنابراین سعی می‌کند آن را انکار کند تا به این شکل از اضطراب خود بکاهد. فرق انکار و واپس‌رانی در این است که انکار در برابر یک واقعیت اضطراب‌زای بیرونی می‌باشد (مانند همان انکار مرگ توسط کسی که از مرگ می‌ترسد) اما واپس‌رانی در برابر تهدیدهایی است که در درون شکل می‌گیرد مانند تکانه‌های اضطراب‌زایی که از تمایلات به وجود می‌آیند. ۲. جابجایی: در این مکانیسم تکانه‌هایی که به هر دلیلی سرکوب شده‌اند و جلوی آنها گرفته شده است از یک راه کم خطرتر و شاید بهتر ارضا می‌شوند. به عنوان مثال ممکن است فرد تکانه های شهوی خود را با فعالیت‌هایی مثل شعر و یا هنر ارضا کند. ۳. دلیل‌تراشی: مکانیسم دیگری که اضطراب را کاهش می‌دهد دلیل‌تراشی است که به واسطه آن فرد رفتار و کردار خود را توجیه می‌کند، به صورتی که به نظر بیاید کار درست و معقولی انجام داده است. ۴. فرافکنی: راه دیگری که برای از بین بردن تکانه‌ها وجود دارد این است که آنها را به دیگران نسبت دهیم، در این مکانیسم فرد ویژگی‌های ناخوشایند خود را به صورت اغراق‌آمیزی به دیگران نسبت می‌دهد تا به وجود آنها در خود اعتراف نکند. *منبع: زمینه روانشناسی هیلگارد جلد دوم، زمینه روانشناسی سانتراک جلد دوم. 🖋محمدجواد حبیبی‌پناه (دانشجوی کارشناسی ارشد مشاوره با رویکرد اسلامی) #انجمن_علمی_مشاوره_اسلامی #دانشگاه_معارف_اسلامی 🔰 کانال انجمن مشاوره اسلامی @anjomanemoshavere