یک آیه در روز
951) 📖 و الْمُحْصَناتُ مِنَ النِّساءِ إِلاَّ ما مَلَكَتْ أَيْمانُكُمْ كِتابَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ أ
.
8️⃣ «فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَریضَةً»
تعبیر «استمتعتم» به معنای «متعه کردن» است.
و با توجه به اینکه کلمه «متعه» وقتی در مورد زنان به کار میرفته ، به معنای «ازدواج موقت» در آن زمان کاملا معمول و متداول بوده است، توجیهی ندارد که این را به معنای لفظیاش برگردانیم و بگوییم مقصود، مطلق تمتع و بهرهبردن است؛ چنانکه تعابیر «حج» و «ربا» و ... هم چون معانی اصطلاحیشان در آن زمان رواج داشته، هیچکس استعمالات قرآنی آنها را به معنای لغوی (و نه معنای اصطلاحی) قرار نمیدهد،
به ویژه که با سیاق و بقیه اجزای جمله هم سازگار نیست که بگویند «وقتی درصدد بهرهوری جنسی از همسرانتان برآمدید، مهریههایشان را پرداخت کنید»؛ چنانکه هیچکس پرداخت مهریه را منوط به اقدام به تمتع جنسی نمیداند، به علاوه که در آیات قبل، از ضرورت پرداخت مهریه به طور کامل سخن گفت (وَ آتُوا النِّساءَ صَدُقاتِهِنَّ نِحْلَةً؛ نساء/4؛ وَ إِنْ أَرَدْتُمُ اسْتِبْدالَ زَوْجٍ مَكانَ زَوْجٍ وَ آتَيْتُمْ إِحْداهُنَّ قِنْطاراً فَلا تَأْخُذُوا مِنْهُ شَيْئاً، نساء/20) و نمی توان گفت که این برای تاکید است زیرا لحن آیه در آیات قبل بسیار شدیدتر است و معنا ندارد که بخواهند تاکید کنند و آن را با لحن بسیار خفیفتری بیان کنند.
📚(المیزان، ج4، ص272)
و حتی اگر فرض کنیم که این کلمه حقیقت شرعیه است (یعنی در لغت معنای مطلق بهرهمندی را داشته و در عرف شارع به این معنای خاص به کار رفته، باز اقتضای اولیه کلام، بویژه در اینجا که به زنان اضافه شده، این است که سخن شارع را بر اصطلاح خودش حمل کنیم.
📚(مجمع البیان، ج3، ص53)
💠تاملی تاریخی درباره حکم #متعه
حکم #ازدواج_موقت بر اساس روایات متواتر تاریخی در شیعه و سنی در زمان پیامبر اکرم ص نازل شد و عموما هم همین آیه را ناظر بدان دانستهاند؛ و مطلب فوق پاسخ به معدود افرادی است که خواستهاند این را از این معنا بیرون آورند.
در واقع،
🔹اکثریت قاطع علمای شیعه و سنی بر این باورند که این آیه درباره متعه نازل شده؛
با این تفاوت که
💢در میان #شیعه تاکید فراوانی بوده که این قانون الهی که زمان پیامبر اکرم ص نازل شد هیچگاه نسخ نشد و همچنان یک قانون شرعی است که هر مسلمانی حق دارد به این قانون عمل کند؛
⭕️ اما در میان #اهل_سنت این قانون کنار گذاشته شد و اگرچه امروزه همین نوع ازدواج با مسئولیتهای بسیار محدود و حتی با زمان محدود با اسمهای دیگری (مانند ازدواج #میسار و ...) عملا اجرا میشود اما نوعی تعصب شدید در حرام دانستن #متعه در اهل سنت رواج دارد.
در واقع،
✅در اینکه این قانون را پیامبر ص آورد و زمانی هم بین مسلمانان اجرا شد، تردیدی نیست؛
⁉️عمده بحث این است که آیا این قانون نسخ شده یا همچنان باقی است؟
💢شیعیان بر این باورند که این قانون توسط خلیفه دوم ممنوع شد و وی و هیچ مسلمانی حق ندارد چیزی را که خدا و رسولش حلال کردهاند حرام کند (مائده/87 ) و حتی خود رسول هم حق ندارد آنچه خداوند حلال کرده را به دلخواه خود حرام نماید (تحریم/1 ).
بر اساس روایتی از امیرالمومنین ع، اگر عمر چنین کاری را نکرده بود جز فرد شقاوتمند زنا نمیکرد؛ که مفهوم آن این است که اکنون که عمر چنین کرده، برخی از افراد با اینکه واقعا افراد شقی و فاسقی نیستند، اما به خاطر فشار مسائل جنسی و عدم امکان ازدواج دائم و ... مرتکب زنا میشوند؛
و این یعنی این اقدام عمر بشدت به دینداری مردم لطمه زده است.
@yekaye
👇ادامه مطلب👇
📜 ۲) گفتهاند آیه ۶ سوره حجرات در دفاع از ماریهی قبطی (همسر پیامبر ص و مادر ابراهیم فرزند آن حضرت) نازل شده است.
شأن نزول آن این بود که عایشه به پیامبر (صلی الله علیه و آله) گفت: «ابراهیم پسر شما نیست، بلکه پدر او جریح قبطی است که هر روز نزد ماریه میآید»❗️
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) خشمگین شد و به امیرالمؤمنین (علیه السلام) دستور داد: «این شمشیر را بردار و اگر چنین بود سر جریح را برایم بیاور».
امیرالمؤمنین (علیه السلام) شمشیر را برداشت و فرمود: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! پدر و مادرم فدایت باد! هرگاه تو مرا برای انجام کاری بفرستی همچون آهن گداختهای هستم که در پشم افتد [کنایه از اینکه در انجامش ذرهای درنگ و تعلل نخواهم کرد]. اکنون چه دستور میدهید؟! آیا در این باره درنگی کنم یا بر همان روال باشم؟»
پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ابتدا درنگ و بررسی کن».
امیرالمؤمنین (علیه السلام) به مشربه امّ ابراهیم رفت و از آن جا بالا رفت.
زمانیکه جریح [که ظاهرا از داستان مطلع شده بود] تا ایشان را دید فرار کرد و از نخلی بالا رفت. امیرالمؤمنین (علیه السلام) به او نزدیک شد و فرمود: «پایین بیا»!
جریح گفت: «ای علی (علیه السلام)! آیا در حالی که من اخته هستم میتوانم موجب باردار شدن کسی شوم؟! در این جا کسی نیست»؛ سپس عورتش را عریان کرد و اختهبودنش نمایان شد.
امیرالمؤمنین (علیه السلام) او را به محضر پیامبر (صلی الله علیه و آله) برد. پیامبر (صلی الله علیه و آله) به او فرمود: «ای جریح! جریان چیست»؟
جریح گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! قبطیها چهارپایانشان و مردانی را که با زنانشان مراوده داشته باشند، خواجه میکنند. علاوه بر این قبطیها فقط با همدیگر انس و الفت میگیرند. پدر ماریه مرا فرستاد تا نزد ماریه بیایم و خدمتکار و مونس او باشم».
در این هنگام خداوند آیه: یَا أَیُّهَا الذِینَ آمَنُوا إِن جَاءکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَیَّنُوا را نازل فرمود؛ و پیامبر ص فرمود خدای را شکر که بدیای [=تهمتی] را از ما اهل البیت دور کرد.
📚تفسير القمي، ج2، ص318-319 ؛ مجمع البیان، ج9، ص198-199
✳️ تبصره
این واقعه به عنوان شأن نزول این آیه و با ذکر نام عایشه در کتب حدیثی و تفسیری #شیعه ذیل این آیه (مثلا موارد فوق) و نیز ذیل آیه افک (نور/۱۱) مکرر آمده است؛ اما در کتب #اهل_سنت، اگرچه اصل واقعه در منابع مهمی همچون صحيح مسلم (ج4، ص2139) نقل شده،
اما غالبا مفسران اهل سنت ذیل این آیه بدان نپرداختهاند و در منابع مختلفشان هم اسم عایشه را در این داستان را ذکر نکرده و با تعابیری مانند
«فتكلم بعض المنافقين: بعض منافقین سخنی گفتند» (أنساب الأشراف (للبلاذري م۲۷۹) ج1، ص450) یا
«كَانَ قَدْ تَجَرَّؤُوا عَلَى مَارِيَةَ: عدهای در مورد ماریه جسارتی کردند» (شرح مشكل الآثار (طحاوی) ج12، ص473 ؛ جامع الأحاديث (سیوطی)، ج29، ص318)
صرفا به اصل وقوع چنین سخنی اشاره کردهاند .
جالب اینجاست که در منابع اهل سنت، حتی چنین نقلی نیز وجود دارد که عمربن خطاب برای چنین امری (قتل آن قبطی) بدون اینکه دستوری از جانب پیامبر ص صادر شود به سراغ آن قبطی رفت تا وی را به قتل برساند (المعجم الكبير (للطبراني) ج13 ،ص58)
و بزرگانشان این گونه جمع کردهاند که ابتدا عمر به عنوان اقدامی خودسرانه برای این کار اقدام کرد؛ اما وقتی وی را اخته شده دید رهایش کرد و دنبال کار خودش رفت (یعنی حتی نیامد به پیامبر ص خبر دهد)؛ سپس پیامبر ص خودش به حضرت علی ع دستور داد که این کار را پیگیری کند
(مثلا ر.ک: الإصابة في تمييز الصحابة (ابن حجر)، ج5، ص517-519 ؛ شرح الزرقاني على المواهب اللدنية بالمنح المحمدية، ج4، ص461).
در هر صورت شهرت این واقعه در اهل سنت بقدری بوده که بین خود علمای اهل سنت بحث شده که آیا از این حدیث میتوان نتیجه گرفت که اگر کسی بدون اذن صاحب خانه به خانه وی وارد شود خونش برای صاحب خانه مباح شود و قصاص هم نداشته باشد، یا خیر؟!
(مثلا ر.ک: المعتصر من المختصر من مشكل الآثار (ابوالمحاسن حنفی م۸۰۳) ج2، ص151).
▪️درباره این شأن نزول و جمع آن با شأن نزول قبلی حتما به احادیث شماره ۲ (که در ادامه خواهد آمد) نیز توجه شود.
@yekaye
#حجرات_6