💠 فرآیند انحطاط اهل حق این آیه شریفه و تفسیر شهید مطهری از آن، نکته دقیقی در چرایی #انحطاط و #سقوط برخی بزرگان و اهل حق دارد، اینکه چگونه #خطاهای_کوچک، #گناهان_کوچک، به مرور و تدریجا، مسیر یک انسان را در سراشیبی قرار میدهد این ویژگی انسان است که وقتی یک خطایی انجام میدهد، بعدا که حتی فهمید اشتباه کرده، به دنبال #اصلاح آن برنمی آید بلکه به دنبال #توجیه آن میرود #شیطان دقیقا از همین ویژگی استفاده کرده و انسان ها را به مسیر گمراهی سوق میدهد.

💠 «حُبّ و بُغض‌های قبیلگی» 🔸 دوگانه «تقدیس» و «تخریب»، چگونه انسانها را کر و کور میکند؟ 🔺این روایات پیوستی، اشاره به یک «بیماری مُهلک» دارند؛ که اگر در وجود انسان یا جامعه رخنه کند، نتیجه قطعی اش، سقوط و هلاکت خواهد بود. این «سمّ مُهلک» چیزی نیست جز: «حبّ و بغض‌های افراطی». حبّ و بغض‌ها، فی‌نفسه امر بدی نیستند؛ بلکه اساس #زندگی بشر بر مدار همین محبت، علاقه و دلبستگی‌هاست. بلکه اساسا #دین چیزی نیست جز همین «حبّ و بغض‌ها» (هل الدين الا الحبّ و البغض؟‏) 🔺اما فاجعه از جایی آغاز می‌شود که این حبّ و بغض‌ها، مرز «حق» و «عدالت» را درنوردیده و چشم و گوش را می‌بندند؛ جایی که نه عقل باقی می‌ماند، نه انصاف، نه حقیقت. 1️⃣ سطح فردی: ▫️انسانی که دچار «#عُلقِه‌های_افراطی» می‌شود، قوای ادراکی اش معیوب شده و قدرت دیدن واقعیت را از دست می‌دهد. در نتیجه، انسان تنها مَحاسن محبوبش را میبیند، و اساسا معایب و خطاهای او به چشمش نمی آید، هرکس هم که او را نقد کند، به هیچ وجه نمیپذیرد. اساسا نمی‌تواند بپذیرد: آن‌که دوستش دارد، ممکن است اشتباه کرده باشد. ▫️از سوی دیگر، اگر نسبت به کسی بغض پیدا کند، نه تنها خطاهای او را #بزرگ‌نمایی می‌کند، بلکه در گفتار و رفتار از دایره حق خارج میشود. اینجاست که حبّ و بغض، عقل را از کار می‌اندازد، و فرد را به سراشیبی #سقوط می‌کشاند. ▫️روان‌شناسان از این پدیده با عنوان «#سوگیری_تأییدی» یاد می‌کنند؛ یعنی ذهن انسان تنها شواهدی را می‌بیند که علاقه یا نفرتش را #تأیید کند، و باقی حقایق را #سانسور می‌کند. یعنی ذهن انسان در جهت علاقه‌اش، داده‌ها را انتخاب می‌کند، نقص‌ها را نادیده گرفته و انتقاد را طرد می‌کند. ▫️این‌جاست که انسان #برده‌ی_دلبستگی‌هایش میشود؛ اسیر ذهنیتی بسته که نه اجازه نقد می‌دهد، نه ظرفیت پذیرش خطا را دارد. خروجی چنین وضعی، چیزی نیست جز شکل‌گیری «#تعصبات_کور»؛ همان تعصباتی که در دوران #جاهلیت، عقل را از میان برداشته و آدمیان را به‌خاطر کوچک‌ترین مسأله، به خون‌ریزی و خشونت می‌کشاند. 2️⃣ سطح اجتماعی–سیاسی: ▫️اگر این سمّ مهلک، از فرد فراتر رفته و در جان یک گروه یا جامعه ریشه بدواند، چنین جامعه‌ای ملاک داوری‌اش میشود: «حبّ و بغض‌ها»، نه «حق و باطل». در نتیجه «#عقلانیت» را دفن کرده و جای آن را شهوت، هوس، منافع جناحی و #تعلقات_قبیلگی خواهد گرفت. ▫️در چنین جامعه‌ای است که دوگانه‌ی «#تقدیس» و «#تخریب» شکل می‌گیرد: مثلا افراد یا گروه‌هایی محبوب می‌شوند، و چنان در هاله‌ای از #تقدّس قرار می‌گیرند، که هرگونه نقد به آن‌ها، گناهی نابخشودنی تلقی شده و همه خطاهایشان #تطهیر می‌شود؛ #نقد_دلسوزانه با انواع و اقسام #برچسب‌ها مواجه شده و فضای گفت‌وگوی نقادانه جای خود را به تعصبات کورکورانه میدهد. ▫️از سوی دیگر، چشم های آغشته به بغض و نفرت، آنگاه که خطایی از فرد یا گروه مقابل می‌بینند، راه انصاف را وانهاده و به جای نقد منصفانه، تیغ «#تخریب» برمی‌کشند. در این‌جا، صرفا به «#رفتار_نادرست» حمله نمیشود، بلکه تمامیت آن جریان زیر سوال برده میشود؛ گویی یک لغزش، مجوزی است برای نابود ساختن همه چیز. چنین نفرتی، نه #اصلاح‌گر است و نه #حقیقت‌طلب، بلکه صرفاً برآمده از خشم فروخفته‌ای‌ست که در پی «#انتقام» است، نه در پی «عدالت». ▫️این بیماری، چپ و راست، مذهبی و روشنفکر نمیشناسد، همه در معرض خطرند؛ چه اینکه امروز به عینه شاهد آن هستیم، فقط کافیست کمی با جریانات سیاسی و بازتاب آنها در فضای رسانه و مجازی آشنا باشیم. آنگاه خواهیم دید که چگونه تعصب کور، مانع از نفوذ سخن حق می‌شود: ▫️فردی که به مُرادش انتقاد میشود، چنان واکنشی نشان می‌دهد که گویی به شرافتش توهین شده، اما خودش با کمال قساوت، به مُراد دیگران حمله می‌کند. خطای بزرگِ دوست، نادیده گرفته می‌شود؛ اما لغزش کوچک رقیب، به چماقی برای «#تخریب» بدل می‌گردد. ▫️خطرناک‌ترین جلوه این بیماری، آن‌گاه رخ می‌دهد که دامن یک #مسئول_حکومتی را بگیرد؛ چرا که انحراف او، انحراف یک مسیر و خیانت به یک آرمان بزرگ است. یک مسئول چه زمانی عدالت را قربانی میکند؟ وقتی که دلبسته #مال و #مقام، #محبوبیت_اجتماعی و یا #تعلقات_حزبی و قبیله‌ای شود. ▫️در چنین فضایی، چشم بر فسادها بسته شده و گوش از شنیدن فریاد عدالت، کر می‌شود. اگر هم صدای اعتراضی بلند شود، نه از سر دغدغهٔ #عدالت، بلکه از سر #گلایه است که چرا سهم ما از سفره قدرت اندک بوده و بهره‌اش همه به رقیب رسیده است. ‼️یک پیشنهاد مهم: ▫️در این فضای پرآشوب، تنها یک راه نجات باقی می‌ماند: #بازگشت_به_عقلانیت، و گشودن راه نقد درون گفتمانی. ▫️امروز باید کنشگرانی که شجاعانه، جریان خودشان را نقد دلسوزانه میکنند، ارج نهاد، چه چپ باشند، چه راست. این روحیه است که #حقیقت‌طلبی را بسط میدهد. ➕مطالعه روایات پشتیبان 💢 آیات‌ و‌ روایات‌ اجتماعی|#عضویت👇 @AyatRevayatEjtemai