آیات و روایات اجتماعی
🔺 يك #آدم_باتقوا تا زمانیکه كه باتقواست و با اصول تقوا فكر میكند، عملى كه از او سر میزند نیز متناس
💠 فرآیند انحطاط اهل حق
این آیه شریفه و تفسیر شهید مطهری از آن، نکته دقیقی در چرایی #انحطاط و #سقوط برخی بزرگان و اهل حق دارد،
اینکه چگونه #خطاهای_کوچک، #گناهان_کوچک، به مرور و تدریجا، مسیر یک انسان را در سراشیبی قرار میدهد
این ویژگی انسان است که وقتی یک خطایی انجام میدهد، بعدا که حتی فهمید اشتباه کرده، به دنبال #اصلاح آن برنمی آید بلکه به دنبال #توجیه آن میرود
#شیطان دقیقا از همین ویژگی استفاده کرده و انسان ها را به مسیر گمراهی سوق میدهد.
💠گرفتار در جهل مرکب، زیانکارترین مردم
🔺خداوند متعال در سوره کهف آیات 103و104 میفرماید:
«قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُمْ بِالْأَخْسَرِينَ أَعْمٰالاً * اَلَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَيٰاةِ الدُّنْيٰا وَ هُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعاً»
بگو: آيا شما را از #زيانكارترين_مردم، آگاه گردانيم؟ آنان كسانىاند كه تلاششان در دنيا به هدر رفته است درحالیکه خود مىپندارند كه كار خوب انجام مىدهند».
🔺جالب اینکه #طبری در تفسیرش ذیل این آیه شریفه به نقل #امیرالمومنین(ع) روایتی آورده که حضرت درباره مصداق این آیه شریفه فرمود:
«أهلُ الحَرُوراءِ مِنهُم.»
یعنی حرورائيان و جریان #خوارج جزو همین دسته افرادی هستند که اینچنین دچار #جهل_مرکب شده اند.
🔺پس #عُجب، انسان را در جهل نگه مىدارد و چنین شخصی که گرفتار #جهالت شده، هرگز خود را جاهل نمىداند و از اين حالت رها نخواهد شد چرا که خود و حرفش را «#بهترین» میداند و لذا نیازی به #بازنگری و تامل در رفتار و کنش خود نمیبیند.
🔺اگر هم جایی دچار #شبهه ای بشود که نکند مثلا خطا کرده باشم، چون خود را بهترین میداند، قطعا آن را به نحو احسن #توجیه خواهد کرد و به هیچ وجه فکر نمیکند که شاید من هم دچار خطا شده باشم...
📌آیا ما گرفتار چنین رفتاری نشده ایم؟ نمیدانم شاید باید بیشتر در رفتارهای خود #تامل کنیم...
📍آیات و روایات اجتماعی | عضو شوید📍
💠 عدالت علوی یعنی قنبر هم باید پاسخگوی خطایش باشد...
🔰 امیرالمومنین(ع) به غلامش #قنبر، دستور داد تا حدّى را بر شخص مُجرمی اجرا كند. قنبر از روى اشتباه، سه تازیانه بیشتر به مُجرم زد. حضرت متوجه این نکته شد لذا به جهت قصاص به خاطر سه ضربه بیشتری که به مُجرم زده بود، سه تازیانه به قنبر زد.
(إِنَّ أَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ(ع) أَمَرَ قَنْبَرَ أَنْ يَضْرِبَ رَجُلاً حَدّاً فَغَلُظَ قَنْبَرٌ فَزَادَهُ ثَلاَثَةَ أَسْوَاطٍ فَأَقَادَهُ عَلِيٌّ(ع)مِنْ قَنْبَرٍ ثَلاَثَةَ أَسْوَاطٍ)
📚 کافی، ج7، ص260.
📌پ.ن:
▫️این مدل برخورد حضرت با قنبر، نمونهاى است درخشان، در حفظ #كرامت_انسان ها، ولو مجرم باشند. قنبر شخص کمی نبود، او يكى از تربيت شدگان مولا بود. چه بسا بتوان گفت، از اولياء الله بود، اما حضرت از این اشتباهش که در حق یک شخص عادی بود نیز چشم پوشى نمیکند.
▫️یعنی از طرفی، نمیتوان به اسم «حفظ اقتدار» یا «#اشتباه_مأمور»، هیچ انسانی(هرچند مجرم) را نادیده گرفت. انسان، #کرامت دارد، ولو خطاکار باشد.
و از طرف دیگر، نسبت ویژه قنبر با حاکم، موجب معافیت از پاسخگویی نمیشود. این یعنی: در حکومت امیرالمؤمنین، هیچکس فراتر از #قانون نیست.
▫️وقتی زاغه نشینان، محرومین، فقرا، پایین دستان جامعه و حتی متهمان، ببینند که حقوقشان در برابر حاکمان محفوظ است و در حق آنها ظلم نمیشود، #اعتماد_عمومی به عدالت نظام به شدت بالا میرود.
و از آن طرف، نظام سیاسی اگر نتواند میان «#رابطه» و «#ضابطه» تفاوت بگذارد، دچار فساد، تبعیض و زوال اعتماد عمومی خواهد شد.
▫️حضرت میتوانست خطای قنبر را بپوشاند؛ نه #رسانهای به آن شکل بود و نه #افکار_عمومی آنچنان حساس میشد. اما اقتدار علوی در شفافیت و #مسئولیتپذیری است، نه در #تطهیر_اشتباهات زیردستان.
▫️لذا حضرت خطای قنبر را #توجیه نمیکند و نمیگوید: براى حكومت اسلامى زشت است که قبول كند مأمورش خطا كرده است. بلکه او را با عمل امروزیناش میسنجد، نه با ترازوی شخصیت گذشتهاش. اینجا نه تعارف هست و نه تطهیر.
▫️حضرت بهترین کاری که ممکن بود را انجام داد یعنی #قاطعانه با این خطا برخورد کرد و تازیانه را از قنبر گرفت و در برابر اشتباه او که در آن هیچ عمد و تعمدی هم وجود نداشت، سه تازیانه بر او زده و قصاصش کرد.
این یعنی حکومت عدل، صرفاً با لحاظ نیت و انگیزه اداره نمیشود،؛ بلکه با پاسخگویی نسبت به «#اثر_اجتماعیِ_عمل» پیش میرود، ولو اینکه مجرم در انجام آن فعل، نیت الهی داشته باشد.
▫️اساسا جامعهای سالم است که در آن، حتی «#خطاهایِ_ناخواسته» نیز پیامد حقوقی و اجتماعی داشته باشد. این، قاعدهی #پیشگیری است، نه #تنبیه.
💢 آیات و روایات اجتماعی|#عضویت👇
https://eitaa.com/joinchat/269877266Cf07fc0f3c9
💠 کاری نکن که از افشا شدنش بترسی!
🔸در سه سطح فردی، اجتماعی و حکومتی
🔰 امیرالمومنین(ع) در نامه 69 نهج البلاغه، خطاب به #حارِث_هَمْدانيّ میفرمایند:
🔺کاری که از #آشکارا انجام دادنش شرم داری یا اگر آشکار بشود از آن شرمسار میشوی، به هیچ وجه چنین کاری را در خلوت و به صورت #پنهانی انجام نده؛
(وَ احْذَرْ كُلَّ عَمَلٍ يُعْمَلُ بِهِ فِي السِّرِّ وَ يُسْتَحَى مِنْهُ فِي الْعَلَانِيَةِ)
🔺و بپرهیز از انجام کاری که اگر دربارهاش بازخواست شوی، به خاطر شرم: یا آن را #انکار و #توجیه میکنی، یا در پی #عذرخواهی برمیآیی.
(وَ احْذَرْ كُلَّ عَمَلٍ إِذَا سُئِلَ عَنْهُ صَاحِبُهُ أَنْكَرَهُ [وَ] أَوْ اعْتَذَرَ مِنْهُ)
🔺و مبادا که با این کارها، #آبروی خویش را آماج تیرهای #زبان_مردم سازی.
(وَ لَا تَجْعَلْ عِرْضَكَ غَرَضاً لِنِبَالِ [الْقَوْمِ] الْقَوْل)
➕ مطالعه دیگر روایات مشابه
📌پ.ن: این روایت را میتوان در سه سطح و لایه توضیح داد:
1️⃣ #سطح_فردی: در محضر «خود» و «خدا» بودن
▫️این روایت به انسان می آموزد که باید در محضر «#خدا» و بلکه پیش از آن در محضر «#خود» بود، در برابر وجدان بیدار انسانی.
باید از این طريق، خلوت را ايمن ساخت.
▫️اگر كسى حداقل براى خود، #ارزش قائل باشد، تفاوتی ميان آشكار و نهان نمىبيند و همان گونه كه در آشکار، حيا مىكند، در خلوت نيز حيا خواهد کرد. اگر خود را در محضر خدا ببیند که دیگر به طریق اولی خطا نخواهد کرد.
▫️این تفاوت رفتار در نهان و آشكار، نشانه #بیصداقتی است؛ و يكسانى رفتار در نهان و آشكار، نشانه درستى و #مردانگى (که در برخی روایات به آن اشاره شده است. رک: روایات پیوست)
▫️لذا آدمی که در خلوت، کارهایی میکند که از آشکار شدنشان شرم دارد، پیش از آنکه به جامعه #خیانت کرده باشد، به «خود» خیانت کرده است.
2️⃣ #سطح_تعاملات_اجتماعی: «ترس اجتماعی»
▫️گاهى انسان، كارى را در خلوت انجام مىدهد كه از انجامدادن آن در حضور ديگران، شرم دارد. ممكن است اين عمل افشا شود و ديگران از آن باخبر شوند و درباره آن، صحبت كرده، پرس و جو نمايند.
▫️در این صورت، انسان دو مدل واکنش میتواند از خود نشان دهند:
1. يا آن را #انكار کرده و یا #توجیه مىكند.
2. يا از انجام دادن آن، #عذرخواهی مىکند.
▫️و ریشه هر دو حالت چیزی نیست الا شرم و «#ترس_اجتماعی». چیزی که معمولا انسان ها به خاطر #آبروی خود هم که شده، دست به چنین رفتارهایی نمیزنند.
▫️باید از خود پرسید: اگر رفتار ما (همانند فرزند ما)، ساخته و پرداخته ماست و انتظار اين است كه مايه افتخار و سربلندى ما باشد، چرا بايد رفتارى توليد شود كه انتساب آن را به خود، انكار كنيم و يا از انجام دادن آن، عذرخواهى كنيم؟
▫️اساسا جامعهای که در آن، افراد چنین اخلاقی داشته و عادت به «پنهانکاری»، «انکار»، و «توجیه» دارند، به تدریج به جامعهای #دورویانه و #متزلزل بدل میشود.
3️⃣ #سطح_مسئولین_حکومتی: بیاعتباریِ «دین» و «نظام»
▫️این مسئله در سطح حکمرانی، بُعدی بهمراتب خطرناکتر مییابد. بسیاری از #فسادها، #تبعیضها و ناعدالتی ها، دقیقا از همینجا آغاز میشود:
▫️آنگاه که یک مسئول، در خفا تصمیمی میگیرد، امتیازی میدهد، آماری میدهد، امضایی میکند و... اما از آشکار شدنش در #افکار_عمومی بیم دارد.
▫️آنچه در اینجا از دست میرود، فقط آبروی او نیست؛
بلکه #سرمایه_اجتماعی_نظام، اعتماد عمومی، و #حیثیت_دین است که دود میشود و به هوا میرود.
▫️وقتی که این خیانت پنهانی، افشا بشود، آن مسئول در مواجهه با افکار عمومی، مجبور به چند کنش است: یا آن را #انکار میکند، یا #توجیه، یا در بهترین حالت، #عذرخواهی...
و این یعنی خیانت به مردم، به خدا و به خود.
🔺در انتها نیز حضرت تاکید میکنند چرا آدم باید بواسطه این سبک رفتاری، آبروی خود را نزد مردم ببرد؟
کاش این توصیه را نصب العین خود قرار دهیم، هرکجا که هستیم، چه در لایه فردی، چه در لایه اجتماعی و چه در لایه حکومتی.
💢 آیات و روایات اجتماعی|#عضویت👇
https://eitaa.com/joinchat/269877266Cf07fc0f3c9