مناسبت: ایام ترور ناجوانمردانه شهید دکتر محسن فخریزاده (ره)
موضوع: #احکام_ترور
❓دیدگاه اسلام نسبت به «ترور» چیست؟
✅ در دین مبین اسلام، روایات متعدد و فراوانی در حرمت و منع ترور و قتل پنهانی وجود دارد؛ چنانچه پیامبر اکرم (ص) فرمودند: ایمان مانع ترور است و مؤمن ترور نمیکند! یعنی این که ایمان ترور را منع میکند همانند کسی که دستش بسته است و قادر نیست کاری انجام دهد! [بحار الانوار، ج۴۷، ص۱۳۷]
لذا در اسلام هرگونه کشتن به صورت پنهانی (ترور) شرعاً حرام و ممنوع است و حتی خدعه و نیرنگ در جبهه خودی نیز جایز نیست!
@ahkamerouzz
اجوبه الاستفتائات
س 551: امام جماعت در نماز باید چه نیتی بکند؟ آیا نیت جماعت باید بکند یا نیت فرادی؟
ج: اگر بخواهد فضيلت نماز جماعت را درک کند، بايد قصد امامت و جماعت کند، و اگر بدون قصد امامت نماز، مشغول آن شود، نماز وى و اقتداى ديگران به او اشکال ندارد.
س 552: در اماکن نظامی هنگام بر پایی نماز جماعت که در وقت اداری است، تعدادی از نظامیان به خاطر شرایط کاری در آن شرکت نمیکنند، با آنکه انجام آن کارها بعد از وقت اداری و یا در روز بعد ممکن است. آیا این عمل سبک شمردن نماز است؟
ج: بهتر است براى درک فضيلت نماز اول وقت و جماعت، کارهاى ادارى به گونهاى تنظيم شود که آنها بتوانند اين فريضه الهى را بهصورت جماعت و در کمترين مدت بخوانند.
س 553: نظر جنابعالی درباره انجام کارهای مستحبی مثل نماز مستحب یا دعای توسل و یا سایر دعاهای طولانی که قبل یا بعد از نماز جماعت و یا در اثنای آن در نماز خانه ادارات دولتی برگزار میشود و بیشتر از نماز جماعت طول میکشد، چیست؟
ج: دعاها و اعمال مستحبى زائد بر فريضه الهى نماز جماعت که از شعائر اسلامى است، اگر منجر به تضييع وقت ادارى و تأخير در انجام کارهاى واجب شود، اشکال دارد.
س 554: آیا اقامه نماز جماعت دوم در نزدیکی مکانی که نماز جماعت در آن جا با حضور تعداد زیادی از نمازگزاران اقامه میشود، و صدای اذان و اقامه آن شنیده میشود، صحیح است؟
ج: اقامه نماز جماعت دوم اشکال ندارد، ولى مناسب است که مؤمنين در يک مکان اجتماع کرده و همگى در يک نماز جماعت شرکت کنند تا بر عظمت مراسم دينى نماز جماعت افزوده شود.
س 555: بعضی از اشخاص هنگام برپایی نماز جماعت، اقدام به خواندن نماز فرادی میکنند، این کار چه حکمی دارد؟
ج: اين عمل اگر تضعيف نماز جماعت و اهانت و بىاحترامى به امام جماعتى که مردم اعتماد به عدالت او دارند، محسوب شود، جايز نيست.
س 556: در محلهای چند مسجد وجود دارد که در همه آنها نماز جماعت اقامه میشود، خانهای بین دو مسجد واقع شده که فاصله آن از یک مسجد ده خانه و از دیگری دو خانه است، در این خانه هم نماز جماعت اقامه میشود، این نماز جماعت چه حکمی دارد؟
ج: سزاوار است که اقامه نماز جماعت وسيله وحدت و انس باشد، نه اينکه باعث ايجاد جو اختلاف و تفرقه گردد، در هر صورت اقامه نماز جماعت در خانه مجاور مسجد، اگر باعث اختلاف و پراکندگى نگردد، اشکال ندارد.
س 557: آیا جایز است شخصی بدون اجازه امام جماعت راتب مسجد که مورد تأیید مرکز اداره امور مساجد است، در آن مسجد نماز جماعت اقامه کند؟
ج: اقامه نماز جماعت متوقف بر اجازه امام جماعت راتب مسجد نيست، ولى بهتر است کسى مزاحم امام جماعت راتب مسجد هنگام حضور وى در آن مسجد براى اقامه نماز جماعت نشود، و حتى اگر ايجاد مزاحمت براى او موجب برانگيخته شدن فتنه و مانند آن شود، حرام است.
س 558: اگر گاهی امام جماعت سخنی بگوید و یا مزاحی کند که خوشایند و مناسب شأن عالم دینی نباشد، آیا با این کار از عدالت ساقط میشود؟
ج: اگر مخالف شرع نباشد، ضررى به عدالت نمىزند.
س 559: آیا اقتدا به امام جماعت بدون شناخت واقعی او جایز است؟
ج: اگر عدالت او نزد مأموم به هر طريقى ثابت باشد، اقتدا به او جايز و نماز جماعت صحيح است.
س 560: اگر شخصی اعتقاد به عدالت و تقوای فردی داشته باشد و در همان زمان معتقد باشد که شخص مزبور در مواردی به او ظلم کرده است، آیا میتواند او را بهطور کلی عادل بداند؟
ج: تا براى او احراز نشود که عمل آن امام جماعت که او آن را ظلم مىشمارد، با علم و اختيار و بدون مجوّز شرعى بوده، مجاز نيست که حکم به فسق او نمايد.
س 561: آیا اقتدا به امام جماعتی که میتواند امر به معروف و نهی از منکر کند، ولی انجام نمیدهد، جایز است؟
ج: مجرد ترک امر به معروف و نهى از منکر که ممکن است بر اثر عذر مقبولى نزد مکلّف باشد، به عدالت ضرر نمىزند و مانع اقتدا به او نيست.
س 562: به نظر شما معنای عدالت چیست؟
ج: عدالت عبارت از حالت نفسانى است که باعث مىشود انسان هميشه تقوايى داشته باشد که مانع از ترک واجبات يا انجام محرمات شرعى است، و براى احراز آن، حسن ظاهر، کافى است.
س 563: ما تعدادی جوان هستیم که در تکیهها و حسینیهها دور هم جمع میشویم و هنگام رسیدن وقت نماز فرد عادلی را مقدم کرده و برای نماز به او اقتدا میکنیم. ولی بعضی از برادران به این کار اشکال نموده و میگویند امام راحل(قدّسسرّه) خواندن نماز پشت سر غیر عالم دینی را حرام میداند، وظیفه ما چیست؟
ج: با دسترسى به روحانى، به غير روحانى اقتداء نکنند.
س 564: آیا دو نفر میتوانند نماز جماعت اقامه کنند؟
ج: اگر مراد تشکيل نماز جماعتى است که مرکب از امام و يک مأموم باشد، اشکال ندارد.
س 565: اگر مأموم در نماز جماعت ظهر و عصر حمد و سوره را برای تمرکز ذهن قرائت
کند با اینکه بر او واجب نیست، نماز او چه حکمی دارد؟
ج: در نمازى که بايد آهسته خوانده شود، مثل نماز ظهر و عصر، قرائت براى او جايز نيست حتى اگر براى تمرکز ذهن باشد.
س 566: اگر امام جماعت با دوچرخه برای اقامه نماز جماعت برود و همه قوانین عبور و مرور را رعایت کند، چه حکمی دارد؟
ج: اين کار به عدالت و صحّت امامت جماعت ضرر نمىزند.
س 567: اگر انسان نماز جماعت را بهطور کامل درک نکند و به آخر آن برسد و برای درک ثواب آن، تکبیرة الاحرام را گفته و بنشیند و تشهد را با امام بخواند و بعد از سلام او برخیزد و رکعت اول را بخواند، آیا این کار را در تشهد رکعت دوم نمازهای چهار رکعتی هم میتواند انجام دهد؟
ج: اين طريق مختص تشهد آخر نماز جماعت و براى درک ثواب جماعت است.
س 568: آیا جایز است امام جماعت برای نماز اجرت بگیرد؟
ج: مانعی ندارد.
س 569: آیا جایز است امام جماعت در یک زمان عهدهدار امامت دو نماز (دو نماز عید یا هر نمازی) گردد؟
ج: تکرار نماز جماعت براى يکبار به خاطر مأمومين ديگر در نمازهاى يوميه جايز و بلکه مستحب است. ولى جواز آن در نماز عيد مشکل است.
س 570: اگر امام جماعت در رکعت سوم یا چهارم نماز عشا باشد و مأموم در رکعت دوم، آیا بلند قرائت کردن حمد و سوره بر مأموم واجب است؟
ج: در فرض سؤال واجب است که حمد و سوره را آهسته بخواند.
س 571: در نماز جماعت بعد از سلام ابتدا آیه صلوات بر پیامبر تلاوت میشود و نمازگزاران سه مرتبه صلوات بر محمد و آل محمد(صلی الله علیهم اجمعین) میفرستند، بعد از آن سه بار تکبیر میگویند و سپس شعارهای سیاسی بهصورت دعا و برائت توسط مؤمنین با صدای بلند داده میشود، آیا این کار اشکال دارد؟
ج: قرائت آيه و ذکر صلوات بر پيامبر و آل او(صلى الله عليهم اجمعين) نه تنها اشکال ندارد بلکه مطلوب بوده و ثواب دارد، و مواظبت بر شعارهاى اسلامى و شعار انقلاب اسلامى (تکبير و ملحقات آن) که يادآور رسالت و اهداف بلند انقلاب اسلامىاست، هم مطلوب است.
س 572: اگر شخصی در رکعت دوم نماز جماعت به مسجد برسد و بر اثر جهل به مسأله، تشهد و قنوت را که باید در رکعت بعد بجا آورد، انجام ندهد، آیا نماز وی صحیح است؟
ج: نماز صحیح است. ولیقضای تشهد را بجا آورد و دو سجده سهو، هم برای ترک تشهد بنابر احتیاط بر او واجب است.
س 573: آیا رضایت کسی که در نماز به او اقتدا میشود، شرط است؟ آیا اقتدا به مأموم صحیح است؟
ج: رضايت امام جماعت شرط صحّت اقتدا نيست، و اقتدا به مأموم تا وقتى که نمازش را به جماعت ادامه مىدهد، صحيح نيست.
س 574: دو نفر که یکی امام است و دیگری مأموم، اقامه نماز جماعت کردهاند. شخص سومی به تصور اینکه فرد دوم امام است، به او اقتدا میکند و بعد از نماز میفهمد که وی مأموم بوده نه امام، نماز شخص سوم چه حکمی دارد؟
ج: اقتدا به مأموم صحيح نيست، ولى زمانى که انسان نداند و به او اقتدا کند، اگر در رکوع و سجود به وظيفه نمازگزار منفرد عمل کرده، بدين معنى که رکنى را عمداً و يا سهواً کم يا زياد نکرده باشد، نمازش صحيح است.
س 575: کسی که قصدِ خواندن نماز عشا را دارد، آیا میتواند به کسی که نماز مغرب میخواند، اقتدا نماید؟
ج: اشکال ندارد.
س 576: آیا عدم رعایت ارتفاع محل نماز امام نسبت به مأمومین، موجب بطلان نماز آنها میشود یا خیر؟
ج: اگر بلندى جايگاه امام نسبت به جايگاه مأمومين، بيشتر از حدى باشد که شرعاً مجاز است، موجب بطلان نماز جماعت است.
س 577: اگر یکی از صفهای نماز جماعت بهطور کامل از افرادی تشکیل شده باشد که نمازشان قصر است و نماز همه افراد صف بعدی تمام باشد، اگر افراد صف جلو بعد از خواندن دو رکعت نماز فوراً برای خواندن دو رکعت بعدی اقتدا کنند، آیا نماز کسانی که در صف پشت سر آنها هستند، نسبت به دو رکعت آخر نماز، جماعت باقی میماند یا فرادی میشود؟
ج: اگر افراد صف جلو، بعد از خواندن دو رکعت نماز فورا برای خواندن دو رکعت بعدی اقتدا کنند، نماز افراد صفهای بعدی اشکال ندارد و در فرص سوال که بلافاصله اقتدا میکنند، نماز جماعت باقی میماند.
س 578: اگر مأموم در آخر یکی از دو طرف صف اول نماز ایستاده باشد، آیا میتواند قبل از مأمومینی که بین او و امام ایستادهاند، وارد نماز جماعت شود؟
ج: اگر مأمومينى که بين او و امام ايستادهاند، بعد از اينکه امام جماعت شروع به نماز کرد، بهطور کامل آماده اقتدا نمودن باشند، مىتواند به نيت جماعت وارد نماز شود.
س 579: کسی که به رکعت سوم نماز جماعت برسد و به خیال اینکه امام در رکعت اول است، چیزی نخواند، آیا اعاده نماز بر او واجب است؟
ج: اگر قبل از رکوع متوجه شود قرائت واجب است، ولى اگر بعد از اينکه داخل رکوع شد متوجه شود، نماز او صحيح است و چيزى بر او واجب نيست؛ هرچند احتياط مستحب اين است که دو سجده سهو براى ترک سهوى قرائت بجا آورد.
س 580: برای برگزاری نماز جماعت در ادارههای دولتی و دبیرستانه
ا نیاز شدیدی به امام جماعت وجود دارد، و چون غیر از من عالم دیگری در منطقه وجود ندارد، مجبور هستم یک نماز را در مکانهای مختلف برای سه یا چهار بار به عنوان امام جماعت اقامه کنم و چون همه مراجع نماز جماعت دوم را اجازه میهند، آیا در بیشتر از آن نیت نماز قضای احتیاطی جایز است؟
ج: امامت به نيت نماز قضاى احتياطى صحيح نيست.
س 581: یکی از دانشگاهها اقدام به برگزاری نماز جماعت برای کارمندان خود در یکی از ساختمانهای مربوط به دانشگاه که در مجاورت یکی از مساجد شهر قرار دارد، کرده است، با توجه به اینکه در همان زمان در آن مسجد نماز جماعت اقامه میشود، شرکت در نماز جماعت دانشگاه چه حکمی دارد؟
ج: شرکت در نماز جماعتى که از نظر مأموم واجد شرايط اقتدا و جماعت است، اشکال ندارد، هرچند نزديک مسجدى باشد که در همان زمان در آن نماز جماعت برگزار مىشود.
س 582: آیا نماز خواندن پشت سر امام جماعتی که شغل قضاوت دارد، ولی مجتهد نیست، صحیح است؟
ج: اگر شغل قضاوت او بعد از نصب وى توسط کسى که صلاحيت نصب را دارد، باشد، مانع اقتدا به او در نماز نيست.
س 583: آیا کسی که در نماز مسافر مقلد امام خمینی(قدّسسرّه) است، میتواند به امام جماعتی که در آن مسأله مقلد مرجع دیگری است، بهخصوص در نماز جمعه، اقتدا نماید؟
ج: اختلاف در تقليد مانع از صحّت اقتدا نيست، ولى اقتدا در نمازى که طبق فتواى مرجع تقليدِ مأموم، قصر است و طبق فتواى مرجع تقليدِ امام جماعت، تمام است، يا بالعکس صحيح نيست.
س 584: اگرامام جماعت سهواً بعد از تکبیرةالاحرام به رکوع برود، وظیفه مأموم چیست؟
ج: اگر مأموم بعد از داخل شدن در نماز جماعت و پيش از رفتن به رکوع متوجه شود واجب است که نيت فرادى نموده و حمد و سوره را قرائت کند.
س 585: اگر تعدادی از دانشآموزان غیر بالغ مدارس بعد از صف سوم یا چهارم نماز جماعت ایستاده باشند و بعد از آنها تعدادی از افراد مکلّف ایستاده باشند، نماز مکلفین صفهای بعدی چه حکمی دارد؟
ج: در فرض مذکور اشکال ندارد.
س 586: آیا تیمم بدل از غسل نسبت به امام جماعتی که معذور است، برای اقامه نماز جماعت کافی است؟
ج: اگر شرعاً معذور باشد، مىتواند با تيمم بدل از غسل، امام جماعت شود و اقتدا به او اشکال ندارد.
نماز جماعت
استفتائات جدید
س. آیا گفتن «الحمدلله رب العالمین» بعد از قرائت حمد توسط امام جماعت جایز و مستحب است؟
ج. استحباب گفتن (الحمد لله) در پایان سوره حمد مختص به کسی است که سوره حمد را قرائت نموده - خواه امام باشد، در جماعت و یا فرادا میخواند - و یا اینکه (مأموم) آن را شنیده است.
س. آیا حائل با نبودن یک نفر در بین صف نماز جماعت صدق میکند بطوری که ارتباط این طرف با آن طرف صف قطع شود؟
ج. اگر از جلو به امام متصل نباشد، و به واسطه کسی که طرف راست یا چپ او اقتدا کرده نیز به امام متصل نباشد، چنانچه بیشتر از یک قدم بزرگ فاصله نباشد، نمازش صحیح است.
س. آیا از نظر مقام معظم رهبری«دام ظله» در نماز جماعتی که عدّهای از مأمومین مسافر هستند و در وسط نماز جماعت سلام میدهند و بلافاصله اقتدا میکنند، اتصال نمازهای دیگران بهم میخورد یا نه؟
ج. اگر بلافاصله اقتدا کنند، جماعت باقی میماند.
س. در نماز جماعت مانند حرم مطهر رضوی و یا نماز جمعه گاهی اتفاق میافتد که اتصال آقایان به جماعت توسط بانوان انجام میگیرد، آیا اشکال دارد؟
ج. اشکال ندارد.
س. در صورتی که نماز امام جماعت تمام شده برای درک ثواب نماز هنگام تشهد اقتدا کند و بنشیند و تشهد بخواند. سؤال این است که منظور از نشستن، تجافی است یا نشستن معمولی؟
ج. نشستن معمولی مراد است.
س. در صف جماعت اگر اطراف مأموم بچه ممیز و غیر ممیز نمازگزار باشد، حکم نماز شخص مکلف چیست؟
ج. در فرض سؤال اگر بچه ممیز فاصله شود چنانچه بدانند نماز او صحیح است، نماز جماعت اشکال ندارد، همچنین اگر یک یا چند بچه غیر ممیز یا بچه ممیزی که نمازش باطل است فاصله شود ولی از جلو و یا طرف دیگر اتصال باشد و یا اینکه فاصله بین دو مأموم بیش از یک قدم نباشد، نماز جماعت اشکال ندارد.
س. آیا در نماز جماعت وجود دختر بچه درصف مأمومین مرد اشکال دارد؟
ج. اگر ممیز باشد بنا بر احتیاط واجب، لازم است در حال نماز، بین او و مردان حداقل یک وجب فاصله باشد.
س. کیفیت تبعیت از امام در نماز جماعت چگونه است؟
ج. متابعت مأموم از امام در افعال نماز واجب است؛ یعنی مأموم بايد افعال نماز را با امام يا كمى ديرتر از امام بهجا آورد و اگر عمداً از امام جماعت جلو بیفتد يا مدتى بعد از او (به نحوی که متابعت از امام صدق نکند) انجام دهد، نمازش فرادا میشود. اما نسبت به اقوال و اذکار ـ جز تکبیرة الاحرام ـ تبعیت واجب نیست، اما در تکبیرة الاحرام نبايد تكبيرة الاحرام را پيش از امام بگويد، بلكه احتياط واجب آن است كه تا تكبير امام تمام نشده تكبير نگويد.
س. اگر بعد از نماز جماعت معلوم شود، ف
ردی بنا به دلایل مختلف نمازش صحیح نبوده است، آیا صدمه به نماز سایرین میزند؟
ج. اگر هنگام نماز، یقین به بطلان نماز او نداشتهاند یا از طریق دیگران اتصال صفوف جماعت بر قرار بوده است، نماز سایرین اشکال ندارد.
س. به دلیل مصلحتی عقلایی به امام جماعتی که عادل نمیدانم اقتدا میکنم و بعد نماز را اعاده میکنم، اگر من واسطهی اتصالِ امام به مامومین باشم، واجب است به آنها بگویم که نمازم را اعاده میکنم؟
ج. لازم نیست بگویید.
سؤال: ۱) اگر قرائت امام جماعت صحیح نباشد، مثلا بجای کسره، فتحه بخواند، آیا اقتدا صحیح است؟ ۲) تکلیف نمازهائی که قبلا به ایشان اقتدا کردهایم، چیست؟
جواب: ۱) اگر قرائت امام جماعت ـ حتی نسبت به حرکات حروف ـ صحیح نباشد، اقتداء صحیح نیست. ۲) اگر نمیدانستید قرائت امام جماعت اشکال دارد یا اعتقاد داشتید اقتداء صحیح است، نمازهای گذشته صحیح است.
س. در نماز جماعت اگر بعضی از افراد صفهای دوم یا سوم یا...، به واسطهی دیوار یا مانع دیگری، نتوانند هیچ یک از افراد صف جلو را ببینند ـ هر چند به واسطهی افراد کنارشان به جماعت متصل هستند ـ آیا اتصالشان به نماز جماعت صحیح است؟
ج. اتصال به جماعت، صحیح نیست.
س. آیا زن میتواند امام جماعت گروه متشکل از زن و مرد یا فقط یک گروه از این دو باشد؟
ج. امامت زن در نماز جماعت فقط برای زنان جایز است.
س. کسی که میخواهد نماز جماعتش را به فرادا تبدیل کند آیا در همه جای نماز مثلاً بعد از دو سجده میتواند این کار را بکند یا جاهای خاصی دارد؟
ج. محل خاصی معتبر نیست.
س. اگر شخصی شک کند که به رکوع امام (موقع اتصال به نماز جماعت) رسیده است یا خیر؟ وظیفهاش چیست؟
ج. اگر به مقدار رکوع خم شود و چنین شکی کند، نماز او به صورت فرادا صحیح است و رکعت اول نماز او حساب میشود و باید نماز را ادامه دهد.
س. کسی که یک دست معیوب دارد و نمیتواند در هنگام سجده دست خود را به صورت کامل بر زمین بگذارد، آیا میتواند به عنوان امام جماعت به برپائی نماز اقدام کند؟
ج. اگر بتواند تمام کف دست یا قسمت معتنابهی از آن را در حال سجده بر زمین بگذارد به نحوی که تکیه بر زمین داشته باشد، امامت او اشکال ندارد.
س. شخصی به علت بیماری که دارد نمیتواند نمازهای صبح و مغرب و عشا را با صدای بلند بخواند، آیا اقتدا به او در آن نمازها صحیح است؟
ج. محل اشکال است.
س. همسرم روشندل هستند و من دوست دارم که در منزل با ایشان نماز جماعت بخوانم آیا از نظر شرعی مانعی وجود ندارد؟
ج. اگر شرایط جماعت را مراعات کنید، مانع ندارد.
س. آیا جایز است در خانه برای نماز جماعت به پدر خود اقتدا کرد؟ اگر وی راضی نباشد و بدون اطلاع، به وی اقتدا کنیم حکم چیست؟
ج. با وجود شرایط امامت جماعت، اشکال ندارد بلکه مستحب است؛ البته با دسترسی به روحانی به غیر روحانی اقتدا نشود.
س: اگر گروهى از مؤمنين اصرار كنند كه بنده امام جماعت آنها شوم اما من هم پافشارى كنم كه نمىشوم چرا كه مىدانم عادل نيستم، آيا مىتوانم امام جماعت شوم (بدون نيت امام بودن)؟
ج) امامت شما براى كسانى كه شما را عادل مىدانند اشكال ندارد و جماعت صحيح است و در عين حال اگر خودتان نخواستيد قصد امامت كنيد باز نماز شما صحيح است و اقتداء مؤمنين به شما نيز اشكال ندارد.
س: مأمومى كه در هنگام ركوع امام جماعت تكبيرة الاحرام گفته ولى به ركوع امام نرسيده وظيفهاش چيست؟
ج) اگر مأموم به ركوع رفته، نمازش فرادا مىشود و صحيح است و مىتواند براى درک جماعت آن را به مستحبى تبديل کند و اگر به ركوع نرفته، مىتواند نيّت فرادا كند و مىتواند صبر كند تا امام براى ركعت بعد برخيزد و آن را ركعت اول خود حساب كند؛ ولى اگر برخاستن امام به قدرى طول بكشد كه نگويند اين شخص نماز جماعت مىخواند، بايد نيّت فرادا كند.
س: در نماز جماعت حرم امام رضا (ع) گاهى اتفاق مىافتد كه در اطراف فرد تا چند نفر نمازشان شكسته است و زودتر به پايان ميرسد، سؤال بنده اين است كه آيا اتصال ما از بين مىرود و بايد نماز را فرادى ادامه دهيم يا نه؟
ج) در نماز جماعت لازم است مأموم از سمت جلو و يا سمت راست و يا سمت چپ به امام جماعت و يا به مأمومين اتصال داشته باشد (يعنى فاصلهاش بيش از يک قدم نباشد)، پس اگر از هيچ يک از اين اطراف اتصال برقرار نباشد، نماز فرادا مىباشد.
س. شخصی وارد مسجد شد دید امام در رکوع است از فاصله چهارمتری بعد از گفتن تکبیرةالاحرام به سرعت حرکت کرده و در رکوع به امام و مأمومین ملحق شده است نماز او چگونه است؟
ج. اگر طوری است که میترسد به رکوع امام نرسد با فاصلهای که صدق اقتدا بکند تکبیر را میگوید اگر چه فاصله طوری است که در حال اختیار جایز نیست و بعد به رکوع میرود و بعد خود را به صف میرساند.
س. در مساجدی که به صورت گذری قصد اقتدا بر امام داریم به نظر میرسد امکان احراز عدالت فراهم نیست چون فقط به اندازه اقامه
ی نماز توقف داریم. در این صورت تکلیف چیست؟ آیا میتوان اقتدا کرد؟
ج. از هر راهی که اطمینان به عدالت حاصل شود اگر چه با اقتدای عدهای از اهل بصیرت و صلاح باشد کافی است بلکه حسن ظاهر نیز کفایت میکند.
س: اگر بالكن شبستان مسجد كه عدهاى از مردان در آن مكان به امام اقتدا مىكنند داراى ديوارى باشد كه نمازگزاران در صف اول بالکن نتوانند صف جماعت را ببينند آيا اين اتصال صحيح است.
ج) محل اشکال است و احتياط ترک نشود.
س: اگر امام جماعت كارى كند كه به فتواى مرجع تقليد ما مبطل نماز باشد ولى احتمال بدهيم كه مرجع تقليد امام جماعت آن را مبطل نداند حكم اقتدا به اين امام جماعت چيست؟
ج) در فرض مذكور اقتدا به امام جماعت صحيح نيست.
س. تعریف، مفهوم و محدوده اصطلاح حُسْن ظاهر در احراز عدالت امام جماعت را به صورت شفاف و روشن بیان بفرمایید.
ج. حسن ظاهر یعنی رفتار و کردار شخص به گونهای است که نشانه مواظبت او بر امور شرعی و طاعات و ترک محرمات است، و اگر لغزشی از او سر بزند فوراً پشیمان میشود و توبه میکند.
س: آيا اين سخن صحيح است كه مىگويند طلاب نمىتوانند به غير از طلبه براى نماز جماعت اقتدا كنند؟ منظور از روحانى چه کسى است؟
ج) با دسترسى به روحانى به غير روحانى اقتدا نکنند، و منظور از روحانى کسى است که علاوه بر داشتن صلاحيتهاى لازم، ملبس به لباس مقدّس روحانيت نيز باشد.
س: وقتى كه مىخواهيم به امام جماعت در ركوع متصل شويم آيا بايد صبر كنيم كه ايشان در ركوع قرار بگيرند و بعد تكبير را بگوييم يا مىتوان در حال رفتن امام به ركوع تكبير را گفت؟ و اگر شک در رسيدن به ركوع امام كرديم وظيفه ما چيست؟
ج) در ركعت اول و دوم خواه امام در حال قرائت يا در حال ركوع باشد داخل شدن در جماعت اشكال ندارد و در ركعت سوم و چهارم اگر پيش از ركوع امام به وى اقتداء نموده بايد حمد و سوره را خودش بخواند و اگر وقت براى خواندن سوره ندارد بايد لااقل حمد را تماماً بخواند و به ركوع امام برسد و اگر بداند كه با خواندن حمد به ركوع امام نمیرسد احوط آن است كه پيش از ركوع امام داخل نشود و اگر در حال ركوع امام اقتداء كرده و به مقدار ركوع خم شده و شک دارد كه به ركوع امام رسيده يا نه، نماز صحيح است ولى فرادا است.
س: آيا اگر مأموم مساوى با امام بايستد نماز كداميک باطل است؟
ج) بنابر احتياط جماعت باطل است و نماز امام در هر حال صحيح است و اگر مأموم به وظيفه منفرد عمل کند نمازش به طور فرادا صحيح است.
س: اگر کسى خودش مىداند که عدالت ندارد و گروهى مثلاً در يک ميهمانى خانوادگى به هنگام نماز او را به عنوان امام جماعت انتخاب کنند آيا مىتواند جلو بايستد و نماز بخواند يا بايد از اين کار پرهيز نمايد؟
ج) نماز آنان که او را عادل دانستهاند، صحيح است و بهتر آن است که قبول نکند ولى اگر قبول کرد هم نماز خودش و هم نماز مأمومين صحيح است.
س: اگر مأموم در قرائت ركعت اول اقتدا كند و به علت جمعيت زياد جماعت يا به علل ديگر رفتن ركوع امام را متوجه نشود و موقعى متوجه مىشود كه امام به سجده رفته در اين حال ركوع را انجام داده و خود را به سجده اول يا دوم امام مىرساند آيا در اين صورت نماز وى باطل است يا خير؟ اگر به سجده دوم امام هم نرسد و در تشهد به امام رسيد چه صورت دارد؟
ج) در فرض مذکور اگر خود را به سجده امام برساند، نمازش صحيح است و در غير اين صورت نماز جماعتش باطل شده و نماز فرادا مىشود و مکلّف بايد بقيه نماز را فرادا به آخر برساند.
س: اداى نماز در مساجد بصورت فرادا در هنگامى که نماز جماعت يوميه در آن توسط روحانى مسجد در حال برگزارى است چه حکمى دارد؟
ج) اين عمل اگر تضعيف نماز جماعت و اهانت و بىاحترامى به امام جماعت محسوب شود، جايز نيست.
س: گاهى مشاهده مىشود كه هنگام برپايى نماز جماعت در مسجدالحرام و مسجدالنبى، بعضى از حجاج از مسجد خارج مىشوند و يا در كنارى ايستاده و تماشا مىكنند، لطفا نظر مبارك را در اين باره مرقوم فرماييد.
ج) بايد جداً از اين كار اجتناب كنند.
س: برپايى نماز جماعت در ادارات چه حکمى دارد؟
ج) با توجه به اهميت خاص نمازهاى يوميه و تأکيد زيادى که بر اقامه نماز در اول وقت شده است و با توجه به فضيلت بسيار زياد نماز جماعت، مناسب است کارمندان، روشى را اتخاذ کنند که بتوانند در خلال ساعات کار ادارى نماز واجب را به صورت جماعت در اول وقت و در کمترين زمان بخوانند ولى بايد به گونهاى مقدمات اين کار را فراهم کنند که نماز جماعت در اول وقت بهانه و وسيله براى تأخير انداختن کارهاى مراجعهکنندگان نشود.
س: چگونه مىتوان به عدالت امام جماعت پى برد؟
ج) از هر راهى که اطمينان به عدالت حاصل شود، اگر چه با اقتداى عدّهاى از اهل بصيرت و صلاح باشد کافى است بلکه حسن ظاهر نيز کفايت مىکند و در صورتى که عدالت محرز بوده، شک و ترديد فعلى مانع اقتدا نيست.
س: آيا خواندن نمازهاى ظهر و عصر و مغرب و عش
ا در زمان فضيلت و بطور فرادا افضل است يا اينکه هر دو نماز در وقت نماز اول و به جماعت خوانده شود؟
ج) هر دو را با جماعت بخوانيد افضل است.
س: کسى که میخواهد نماز جماعتش را به فرادا تبديل کند آيا در همه جاى نماز مثلاً بعد از دو سجده مىتواند اين کار را بکند يا جاهاى خاصى دارد؟
ج) محل خاصى معتبر نيست.
س. در صورتی که در نماز جماعت، امام به قنوت (که مستحب است) برود و مأموم سهواً به رکوع رفته و به دلیل اصل تبعیت، مجدداً به همان قنوت ملحق شود، حکم چیست؟
ج. نماز مأموم در فرض مذکور صحیح است، هر چند احتیاط مستحب است که در این صورت نماز را اعاده کند.
س: در صورتى که نماز جماعت در مسجد ديگر غير از مسجد محله پربارتر باشد (از نظر تعداد شرکت کنندگان يا از نظر معنويت حاکم بر سخنرانى و يا فضاى مسجد) آيا براى شرکت در هر يک از اين مساجد (مسجد محله و مسجد ديگر) مختار هستيم و اساساً شرکت در کداميک افضل است؟
ج) نسبت به شركت در هر يك از اين مساجد مخيّريد، هر چند مسجدى كه جامع است يا جمعيت شركت كنندگان در نماز جماعت آن بيشترند افضل است.
س: آيا در نماز جماعت، امام بايد نيت جماعت بکند؟
ج) نيّت جماعت لازم نيست ولى اگر بخواهد فضيلت نماز جماعت را درک کند بايد قصد جماعت نمايد.
س: اگر شخصى شك كند كه به ركوع امام (موقع اتصال به نماز جماعت) رسيده است يا خير؟ وظيفهاش چيست؟
ج) اگر به مقدار ركوع خم شود و چنين شكى كند، نماز او به صورت فرادا صحيح است.
س: آيا اقتدا كردن به امام جماعتى كه نمازش شكسته است صحيح مىباشد؟
ج) مانع ندارد هر چند كراهت دارد.
س: در صورتى كه بخواهيم در روز جمعه نماز ظهر و عصر خود را به صورت فرادا در منزل بخوانيم آيا بايد صبر كنيم تا نماز جمعه تمام شود يا اينكه مىتوانيم در اول وقت نماز را بجاى بياوريم؟
ج) صبر كردن لازم نيست.
س: آيا هنگامى که امام جماعت نماز عصر را برگزار مىنمايد ، کسى که نماز ظهر را نخوانده مىتواند به امام جماعت اقتدا کند؟ اين مورد در خصوص نماز مغرب و عشا نيز مورد سؤال است.
ج) مانع ندارد.
س. آیا در نماز جماعت به محض قامت بستن امام میتوان اقتدا کرد یا باید منتظر شد تا صفهای جلوتر اقتدا کنند؟
ج. بعد از تکبیر امام اگر صف جلو آماده نماز و تکبیر گفتن آنان نزدیک باشد، کسی که در صف بعد ایستاده، میتواند تکبیر بگوید ولی احتیاط مستحب آن است که صبر کند تا تکبیر صف جلو تمام شود.
س: موقع نماز جماعت آيا فرد مىتواند از جهت ارتفاع پايينتر از امام جماعت (تقريباً حدود 3 پله) قرار گيرد و به او اقتدا کند؟
ج) جايز نيست که مکان امام جماعت بلندتر از مکان مأمومين باشد.
س. در نماز جماعت فاصله بین صفها چند متر یا سانتی متر باید باشد؟
ج. اگر بین جای سجده مأموم و جای ایستادن امام بقدر گشادی بین دو قدم (حدود یک متر) فاصله باشد اشکال ندارد، و نیز اگر بین انسان و مأمومی که جلوی او ایستاده و انسان به وسیله او به امام متصل است به همین مقدار فاصله باشد، نمازش اشکال ندارد.
س: اگر امام جماعت به خاطر سنّ زيادش نتواند نماز را تند بخواند اگر ما ذکر را زودتر از او بگوييم، آيا اشکال دارد و از ثواب جماعت کم مىشود؟ من مثلاً مىخواهم ثواب زيادى در نماز جماعت بگيرم آيا درست است که ذکر بيشتر بگويم و به اين خاطر از امام جماعت جلو بزنم؟
ج) در اذکار نماز متابعت از امام جماعت لازم نيست ولى در افعال نماز لازم است.
س: تغيير نيّت در اثناى نماز جماعت به فرادا چه حكمى دارد؟
ج) اشکال ندارد.
س. اگر امام جماعت در حال قرائت تشهد باشد و مأموم یک رکعت دیرتر اقتدا کرده باشد، نشستن در حالت تجافی واجب است یا میتوان به صورت معمولی هم نشست؟ ذکر تشهد چه طور، قرائت آن واجب است یا خیر؟
ج. ذکر و تسبیح لازم نیست؛ ولی احوط آن است که تجافی کند و اگر نکرد جماعتش یا نمازش باطل نمیشود.
س: در نماز جماعت نماز امام تمام شده و يکى از مأمومين در حال ادامه نماز خود به صورت فرادا است آيا مىتوان به او اقتدا کرد؟
ج) اشكال ندارد.
س: اگر كسى تکبيرهالاحرام را قبل از امام بگويد حکمش چيست؟
ج) نماز خود را بايد به صورت فرادا بخواند.
س: در نماز جماعت آيا واجب است نيّت كنيم به فلان امام جماعت يا امام جماعت حاضر اقتدا مىكنيم؟
ج) بايد امام را معين نماييد ولى دانستن اسم او لازم نيست مثلاً اگر نيّت كنيد: «اقتدا مىكنم به امام حاضر» نمازتان صحيح است.
س: آيا مىتوان در نماز ادا به امام جماعتى كه نماز قضا را بجا مىآورد، اقتدا كرد؟
ج) اگر نماز قضاى حتمى باشد، مانع ندارد.
س. اگر در رکعت دوم نماز جماعت اقتدا کنیم، آیا در رکعت سوم امام(دوم خودمان)، باید هم حمد و هم سوره را بخوانیم، یا خواندن حمد به تنهایی کافی است؟ آیا باید به رکوع رکعت سوم امام، برسیم؟ اگر نرسیدیم چه؟
ج. اگر میدانید به رکوع امام میرسید باید حمد و سوره را بخوانید. و الا فقط حمد را بخوانید و اگر به رکوع
امام هم نرسیدید خود را در سجده به امام برسانید و نماز به جماعت صحیح است و در صورت اخیر بهتر است که احتیاطا نماز را دوباره بخواند.
س. آیا اقتدا به امام جماعتی که حدود ۳۰ درجه از جهت قبله منحرف گردیده است، صحیح میباشد؟ و حدّ مجاز برای این مطلب چقدر است؟
ج. اگر امام جماعت با داشتن دلیل معتبر شرعی – مانند اطمینان یا بیّنه – به آن جهت ایستاده است، اقتدا اشکال ندارد، در غیر این صورت اقتدا صحیح نیست.
س: آيا مأمومى که بيمار است و روى تخت يا ويلچر نماز مىخواند، موجب قطع اتصال صفها مىشود؟
ج) مجرّد آن موجب قطع اتصال نمىشود.
س: آيا مأموم مرد تمام اذکار را بايد آرام بخواند يا اين که برخى اذکار (مثل قنوت يا ذکر رکوع و سجود) را مىتواند بلند بخواند؟
ج) مكروه است مأموم ذكرهاى نماز را طورى بگويد كه امام بشنود.
س: لطفاً بفرماييد در محلهاى شيعى که احتمال اختلاف نيست آيا مجاز هستيم در نماز جماعت بين حمد و سوره براى نشر سنت حقيقى پيامبر "الحمد لله" را بلند بگوييم؟
ج) مکروه است که مأموم ذکر را بگونهاى بگويد که امام بشنود و براى نشر سنّت حقيقى پيامبر «الحمدلله» را آهسته بگوييد.
س: اگر در انتهاى نماز جماعت هنگام ذكر سلام كمى جلوتر يا عقب تر از امام جماعت نماز را به پايان ببريم آيا در نيّت جماعت اشكالى ايجاد مىگردد؟
ج) اشكال ندارد.
س: در نمازهايى كه حمد و سوره در آنها بايد بلند خوانده شود اگر در نماز جماعت در ركعت آخر به امام ملحق شويم آيا پس از ايستادن براى ركعت دوم بايد حمد و سوره را بلند بخوانيم؟
ج) در فرض سؤال بايد قرائت را بلند بخوانيد.
س: آیا نمازگزار در بین نماز جماعت میتواند بدون آنکه حالت نماز خود را به هم بزند از صف عقبی به صف جلویی تغییر مکان دهد؟
ج. اگر در حال حرکت، اذکار واجب نماز را نگوید، اشکال ندارد.
س. شنیدهام که نظر مبارک در مورد کسی که نمازش را به جماعت خوانده این است که اعادهی آن نماز با جماعت دیگر وجهی ندارد، خواهشمند است در این خصوص و اینکه اگر جماعت دوم از جهاتی رجحان داشته باشد، آیا حکم همین است یا خیر؟
ج. نمازی که فرادا خوانده است میتواند با اقتدا به امام جماعتی اعاده نماید و یا اینکه برای جماعتی امامت کند و نمازی را که برای جماعتی امامت کرده میتواند یک بار دیگر برای جماعت دیگر امامت کند، در غیر این دو صورت اعاده وجهی ندارد؛ هر چند جماعت دوم دارای رجحان باشد.
س: اگر فرد از خاطرش برود كه گوشى تلفن همراه خود را قبل از نماز جماعت خاموش نمايد و در بين نماز، گوشى زنگ بزند، آيا مىتواند گوشى را از جيب در آورده و خاموش نمايد؟
ج) خاموش كردن آن اگر صورت نماز را بهم نزند اشكال ندارد.
س. در صورتی که امام جماعت، علاوه بر خواندن نماز بهصورت تمام، یکبار دیگر نماز را احتیاطاً شکسته هم بخواند، آیا میتوان در نماز احتیاطی شکسته اقتدا کرد؟
ج. اقتدا به نمازی که احتیاطاً خوانده میشود، صحیح نیست مگر اینکه مأموم هم همان احتیاط را بخواهد رعایت کند.
س. اگر قبل از اتمام تسبیحات اربعه در نماز جماعت، امام به رکوع رفت، آیا باید تسبیحات را تمام کرده سپس به رکوع برویم یا برای متابعت از جماعت تسبیحات را ناتمام بگذاریم؟
ج. چنانچه خوف آن را دارید که اگر تسبیحات را تمام کنید، به رکوع امام نمیرسید، در صورتی که یک بار آن را خواندهاید، باید آن را رها کرده و به رکوع بروید.
س: اگر نماز جماعت ظهر به امامت فردى و نماز جماعت عصر به امامت فرد ديگرى برگزار گرديد و پس از نماز عصر، امام جماعت اول (نماز ظهر) بيان کرد که من براى نماز وضو نداشتهام، وظيفه مأمومين در اين باره چيست؟ آيا دوباره بايد نماز ظهر و عصر را بجا آورند؟ و يا اينکه فقط نماز ظهر کافى است؟ و يا نماز مأمومين صحيح است؟
ج) در فرض سؤال نماز مأمومين صحيح است.
س: اگر بعد از نماز متوجه شوند که از اول نماز جماعت، اتصال صفوف برقرار نبوده است، نماز نمازگزاران چه حکمی دارد؟
ج. اگر نمازگزاران رکنی را – مانند رکوع – اضافه نکرده باشند، نمازشان صحیح است.
س: امام جماعت در ركعت سوم و مأموم ركعت دوم نماز است. در صورتىكه مأموم بخواهد سوره حمد را تا آخر بخواند امام سر از ركوع برمىدارد و وارد سجده مىشود. در اين حال آيا مأموم مىتواند سوره حمد را رها نموده و همراه امام ركوع را بهجا آورد؟ يا اينكه بايد سوره حمد را تا آخر بخواند و اگر به ركوع امام نرسيد، بعد از حمد سوره را نيز بخواند و نمازش را فرادا نمايد؟
ج) بايد حمد را تا آخر بخواند و اگر در سجده دوم هم به امام برسد، نماز جماعتش صحيح است.
س: در آخر نماز، امام جماعت سلام نماز را سريع مىخواند و سلام مأموم به طول مىكشد آيا مأموم پس از پايان نماز امام بايد نيت فرادا نمايد و يا اينكه خودبهخود و بدون عدول از جماعت به فرادا، تبديل به فرادا مىگردد؟
ج2) لازم نيست نيت فرادا كند.
س: در نماز جماعت براى اينكه مأموم به سجد