#تاریخ‌فقه‌شیعه #شیخ‌مفید_3 📝 حضرت‌آیت‌الله‌خامنه‌ای(مدظله العالی) موضوع: نقش شیخ مفید در «تثبیت هویت مستقل مکتب اهل بیت (علیهم‌السّلام)» 1⃣یکی از مهمترین وظایف رهبران امت در دوران #غیبت رخ مینماید، وظیفه‌یی که درست به انجام رسیدن آن میتوانسته است به معنای حفظ مذهب و معادل جهادی سرنوشت‌ساز باشد. و آن وظیفه عبارت است از این‌که تشیع به مثابه‌ی یک نظام فکری و عملی، #مرزبندی شود و برای آن از لحاظ عقیدتی و عملی با استفاده از میراث ارزشمند سخنان ائمه (علیهم‌السّلام) چهار چوبی ترسیم گردد. وجود گرایش قیاسی در فقه #ابن‌جنید و گرایشهای معتزلی در کلام خاندان #نوبخت، بهترین دلیل بر این مدعا است و این فقط دو نمونه از نتایج و تبعات مرزبندی‌نشدن مکتب تشیع در زمینه‌های اصول و فروع دین است. در عرصه‌ی فقه، بهره نگرفتن از مبانی عقلی و اصولی استنباط و تفریع فرع بر اصل که از تعالیم مسلم ائمه (علیهم‌السّلام) است، و یا در طرف مقابل، لغزیدن به وادی #قیاس، دو سوی انحراف غیر عمدی از مکتب و نتیجه‌ی مرزبندی نشدن و عدم ترسیم چهار چوب روشن برای آن محسوب میگردد. و در عرصه‌ی کلام، مظهر عمده‌ی انحرافی که ناشی از عدم تحدید حدود مذهب است، همانا #خلط کلام شیعی با کلام معتزلی است. در مورد اخیر، عوارض ناشی از مرزبندی نشدن مذهب بسی زیاد و خسارتبار بوده است. 2⃣با توجه به آنچه گفته شد، اهمیت کار شیخ مفید به عنوان کسی که مرزبندی مکتب اهل بیت را بر عهده گرفت. آشکار میشود. در فقه کتاب #مقنعه را که یک دوره‌ی تقریباً کامل فقه در آن گرد آمده تصنیف کرد و، در آن، صراط مستقیم و خط میانه‌ی استنباط فقهی را که ترکیبی از استخدام ادله‌ی لفظیه و قواعد اصولیه است، و با اجتناب از قیاس و استحسان و دیگر ادله‌ی غیر معتبر، پیمود. 3⃣در این عرصه یکی از کارهای اصلی مفید کتاب #النقض‌علی‌ابن‌الجنید است که عنوان آن نمایشگر همان منش مرزبانی قاطع او نسبت به حدود و ثغور فقهی مکتب اهل بیت (علیهم‌السّلام) است. 3⃣کار وسیعتر و مهمتر مفید در این زمینه - یعنی تثبیت هویت مستقل مکتب تشیع - در عرصه‌ی علم کلام انجام گرفته است. دراین‌باره مهمترین اثر شیخ عالیمقام، کتاب معروف #اوایل‌المقالات‌فی‌المذاهب‌والمختارات است که برای بیان فرق میان شیعه و معتزله نوشته شده است. ادامه دارد.... @alfigh_alosul

#اطلاعیه «کتاب #نهایة‌الدرایة کتابی است برخوردار از عمق در حل مسائل، استحکام در استدلال، انضباط در اصول، دقت در تحلیل» 🔅آغاز تدریس #نهایة‌الدرایة از اول مباحث الفاظ #اوامر. دوستانی که علاقمند به شرکت در بحث هستند، در خصوصی پیام بفرستند. بعد از گفتگوهای اولیه و آشنایی با عزیزان، جلسات بحث شروع خواهد شد. @alfigh_alosul

#بیانیه‌جامعه‌مدرسین‌حوزه‌علمیه‌قم درباره سیدکمال حیدری بسم الله الرحمن الرحیم وَ اتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ الَّذی آتَیْناهُ آیاتِنا فَانْسَلَخَ مِنْها فَأَتْبَعَهُ الشَّیْطانُ فَکانَ مِنَ الْغاوینَ (اعراف: ۱۷۵) بخوان بر آنان خبر کسی را که نشانه‌هایمان را به او دادیم؛ اما او خود را از آن تهی ساخت، پس شیطان او را پیروی کرد، او از گمراهانِ فرومایه بود. مدتی است فردی به نام سیدکمال حیدری که یکی از منتسبان حوزه‌های علمیه است؛ هر از گاهی درباره محکمات اسلام و تشیع سخنانی ناروا مطرح می‌کند. جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از چند سال پیش وی را زیر نظر دارد و در برابر تحلیل‌ها و مطالب نادرست و ناتمام وی طریق تصبّر و تحلّم را در پیش گرفته است. بررسی سوابق نام‌برده نشان می‌دهد وی انضباط و استقامت لازم را در تحصیل نداشته، فراگیری از استادان را به حد کفایت نرسانده است. نقش‌آفرینی‌های وی در یکی از برنامه‌های سیمای کوثر نیز به لحاظ توانایی علمی خود وی نبوده بلکه به واسطه اطلاعات و استناداتی بوده که گروهی متخصص در اختیار وی قرار می‌داده‌اند و او تنها آن را اجرا می‌کرده است. گروهی که اکنون از او فاصله گرفته و رفتار و گفتارهای او را منکر می‌شمارند. از دیرزمانی که آرای باطل وی رخ نموده، عالمان و متدینانی ناصح با وی گفت و گو کرده و او را نسبت به بطلان آرا و دیدگاه‌های ناتمامش آگاه ساخته‌اند. وی به رغم پذیرش اکثر ملاحظات و تذکرات و تعهد نسبت به تصحیح اشتباهات و جبران خطاها؛ همواره خلاف عهد عمل کرده و روش خود را تصحیح نکرده است. افزون بر این مراکز علمی نیز به طور رسمی از وی برای طرح دیدگاه‌های خود در کرسی‌های آزاداندیشی و نظریه‌پردازی دعوت کرده‌اند. این کرسی‌ها در حضور صاحب نظران و اهل فنّ ارائه می‌شود؛ ولی او از این طریق علمی و ناصحانه نیز سربرتافته و بر نشر خطاهای یادشده اصرار می‌ورزد. بدیهی است، جای بحث درباره تحلیل‌ها و برداشت‌هاـ هرچند در تضاد با محکمات اسلام و تشیع ـ محافل تخصصی و علمی است؛ که وی تن به آن نمی‌دهد. به نظر می‌رسد او اکنون خود را به غاری انباشته از شبهات تبدیل کرده و سخن امیر مؤمنان وضعیت کسانی مانند اوست که می‌فرماید: « ٍکُلُّ ذَلِکَ وَحْشَةً مِمَّا وَرَّثَ النَّبِیُّ الْأُمِّیُّ ص وَ نُفُوراً مِمَّا أَدَّی إِلَیْهِمْ مِنْ أَخْبَارِ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ أَهْلُ حَسَرَاتٍ وَ کُهُوفُ شُبُهَاتٍ وَ أَهْلُ عَشَوَاتٍ وَ ضَلَالَةٍ وَ رِیبَةٍ مَنْ وَکَلَهُ اللَّهُ إِلَی نَفْسِهِ وَ رَأْیِهِ فَهُوَ مَأْمُونٌ عِنْدَ مَنْ یَجْهَلُهُ غَیْرُ الْمُتَّهَمِ عِنْدَ مَنْ لَا یَعْرِفُهُ ...»؛ همه این‌ها به علت وحشت از چیزی است که پیامبر امی(ص) برجای گذاشته و به علت نفرت از آن چیزیست که از اخبار آفریدگار آسمان‌ها و زمین بر آنان عرضه کرد؛ [اینان] اهل واماندگی، غارهای شبهات، اهل کم‌بینی و گمراهی و بدگمانی‌اند؛ کسی که خدا او را به خود و رأیش واگذاشته است.(کافی، ج۸؛ ص۶۳) مع الاسف چندیست او با برداشت‌های باطل خود، نسبت‌های ناروا به عالمان سلف رضوان الله تعالی علیهم را نیز افزوده و آن را به مراجع عظام موجود دامت برکاتهم نیز تعمیم می‌دهد؛ تا آن‌جا که برخی مراجع معظم دامت برکاتهم صریحا به تنزیه فتاوی خود از نسبت‌های ناروای وی پرداختند. نکته تأمل برانگیزتر، اینکه فارغ از برداشت های باطل او نسبت به محکمات اسلام و تشیع نشر این گفتار ها ونسبت‌های ناروا و فتنه‌انگیز وی در آستانه میلاد خجسته پیامبر اعظم(ص) که محور وحدت امت اسلامی است تمام تفرقه افکنان را به هیجان آورده و شبکه های معاند و فتنه گر را به استقبال از سخنان بی پایه وی و باز نشر آن کشانده است ولذا بر این اساس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم آحاد جامعه اسلامی را از فتنه ی امثال وی برحذر می دارد که هرگز نباید سخنان نادرست ایشان را به پای دین و مذهب روحانیت و عالمان دینی به حساب آورند زیرا راهی را که این شخص پیش گرفته سرانجامی جز انحراف و گمراهی نیست هر چند مطمئنیم مسلمانان آگاه به ویژه پیروان اهل بیت علیهم السلام ، اسلام ،تشیع، عالمان و مراجع عظام را منزه از آرا و نسبت های بی مبنا و ناروای او می دانند. اللهم اصلح کل فاسد من امور المسلمین والسلام علیکم و رحمةالله و برکاته محمد یزدی رئیس شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم @alfigh_alosul

#نکات‌فقهی_13 کتاب المضاربة ✳ آیة الله شبیری زنجانی(دام‌ظله‌العالی) موضوع: مضاربه با درهم و دینار مغشوش 1⃣ بسیاری از فقها فرموده اند مضاربه با درهم و دینار مغشوش صحیح نیست و فرقی بین قلت و کثرت غش در این حکم نیست. عده ای نیز به نحو کلی گفته اند مضاربه با مغشوش صحیح نیست. اولین بار علامه و تنها در تذکره تفصیلی را ذکر کرده که محقق کرکی در جامع المقاصد و شهید ثانی در مسالک ، حاشیه شرائع و حاشیه ارشاد پذیرفته اند. ایشان بر خلاف بسیاری از فقها بین قرارداد با مغشوشی که با آن در خارج معامله صورت می پذیرد و غیر آن تفصیل داده و در فرض اول حکم به صحت کرده است. 2⃣راوی می گوید از حضرت علیه السلام پرسیدم آیا معامله با درهم¬هایی که خالص نیستند و چیزی با آنها مخلوط شده است صحیح است؟ حضرت علیه السلام در پاسخ فرمودند: اگر مردم با آن معامله می¬کنند اشکال ندارد. بنابراین با توجه به این روایت مغشوش بودن ضرری به صحت قرارداد وارد نمی¬کند. 🔹جلسه سیزدهم درس خارج مضاربه،۹۴/۱۰/۱۶ @alfigh_alosul

#تاریخ‌فقه‌شیعه #شیخ‌مفید_4 📝 حضرت‌آیت‌الله‌خامنه‌ای(مدظله العالی) موضوع: نقش مفید در «بنیانگذاری شکل و قالب علمی صحیح فقه شیعه‌» 1⃣پیش از شیخ‌مفید دو جریان متفاوت در فقه شیعه وجود داشته است؛ یکی جریانی است که فرد شاخص آن #علی‌ابن‌بابویه (متوفی ۳۲۹) است و شاید بشود آن را جریان #قمیین نامید و به گمان زیاد استاد مفید در فقه یعنی #جعفربن‌قولویه (متوفی ۳۶۸) نیز از آن زمره است. فقاهت در این جریان به معنای افتاء بر طبق متون روایات است. بطوری که هر فتوا در کتب فقهی این گروه از فقهاء، حاکی از وجود روایتی در مضمون آن بوده و لذا هر گاه صاحب آن فتوا از وثاقت و ضبط لازم برخوردار باشد آن فتوا می‌تواند جایگزین یک حدیث باشد. بدین جهت است که #شهید (ره) در ذکری فرموده است که: قد کان الاصحاب یتمسکون بما یجدونه فی شرائع الشیخ ابی الحسن بن بابویه رحمة الله عند اعواز النصوص لحسن ظنهم به وان فتواه کروایته. بدیهی است که فقاهت با این کیفیت، بسی ابتدایی و عاری از اسلوب فنی و پیچیده است و فروع مذکور در کتب فقهی این جریان منحصر به فروع منصوص و بسی کم و محدود است و این همان است که طعن مخالفین به قلت فروع را متوجه فقه شیعه میکرده و #شیخ‌طوسی رحمةالله بعدها به خاطر دفع این طعن کتاب «المبسوط» را تالیف فرموده است. 2⃣جریان دوم نقطه‌ی مقابل این جریان و متکی به استدلال و به ظن غالب، متخذ و سرمشق گرفته از فقه سنی است و دو چهره‌ی معروف این جریان #حسن‌ابن‌ابی‌عقیل‌العمانی (متوفی ؟) و #ابن‌جنید‌الاسکافی (متوفی احتمالاً ۳۸۱) می‌باشند. اگر چه درباره‌ی این جریان و حتی همین دو فقیه معروف اطلاعات کافی وجود ندارد که نشان دهد دقیقاً چه مایه از اجتهاد و نظر در استنباطات فقهای آنان وجود داشته است ولی از آنچه مفید و دیگران درباره‌ی ابن‌جنید گفته‌اند مسلم مینماید که وی گرایش به #قیاس و رأی داشته و از طریقه‌ی معروف و مقبول شیعه برکنار بوده است. و اما عمانی اگر چه به این گرایش انتساب نیافته بلکه بنابه گفته‌ی نجاشی که میگوید «وسمعت شیخنا ابا عبدالله یکثر الثناء علی هذا الرجل رحمةالله» و از آنچه او و شیخ در دو فهرست درباره‌ی کتاب او گفته‌اند، می‌توان چنین فهمید که وی فقیهی مستقیم و شاید نزدیک به همان طریقه‌یی بوده است که مفید اتخاذ کرده و مشی نموده و در آن، تألیف و تحقیق کرده و بر آن، شاگردان خود را پرورش داده است. لیکن، با این حال از آن‌جا که آراء وی غالباً در شمار شذوذات فقهی و متروک است و شاید به همین جهت هم از کتاب او جز نامی برای اعصار بعد از علامه و محقق(ره) باقی نمانده است، میتوان حدس زد که وی نمیتواند سلف جریان فقهی بعد از خود باشد و فقاهت او دارای عیبی بوده است. البته شک نباید کرد که آن عالم اقدم که #بحرالعلوم درباره‌ی او گفته است که: هو اول من هذب الفقه و استعمل النظر و فتق البحث عن الاصول و الفروع فی ابتداء الغیبة الکبری (فتاوی العلمین ص ۱۳) در دستیابی شیخ مفید به قاعده و پایه‌ی صحیح فقاهت که باید گام اول در باب خود شمرده شود، تأثیر داشته و چون مقدمه‌یی برای آن محسوب میشده است. 3⃣#فقه‌مفید از این هر دو عیب، پاک و دارای هر دو مزیت است: هم تکیه بر روشهای معتبر نزد امامیه و هم استفاده از اجتهاد مصطلح و دخالت دادن عنصر استدلال و استنباط نظری در فقه. بنابر این او همان کسی است که قالب علمی مقبول و معتبر نزد شیعه را به دست آورد و مواد مأثور و اصول متلقاة را نظم علمی بخشید و آن را در حوزه‌ی فقاهت شیعه باقی گذارد، و این همان است که بعد از او تا قرنها و تا امروز، جریان قانونمند فقاهت، آن را دنبال کرده و به شکوفایی و رشدی که امروز از آن برخوردار است رسانده است. ادامه دارد.... @alfigh_alosul

#نکات‌فقهی_14 کتاب المضاربة ✳ آیة الله شبیری زنجانی(دام‌ظله‌العالی) موضوع: اشتراط معلومیت مال در مضاربه 1⃣ یکی از شرایط صحت که در عروة ذکر شده این است که مقدار مال مضاربه و سرمایه معلوم باشد. لذا در مواردی که طرفین یا یک طرف، مقدار مال مضاربه را نمی دانند مضاربه صحیح نیست و لو اینکه عامل بعد از اجرای عقد مضاربه، از جانب مالک وکیل باشد تا مقدار آن را تعیین کند. بنابراین اگر مالک به عامل بگوید آنچه در کیسه یا صندوق هست را به عنوان مال مضاربه به تو می دهم تا با آن کار کنی و در مقابل در حصه ای از سود شریک باشی، مضاربه باطل است. بله اگر مالک به عامل وکالت دهد تا ابتدا مقدار آن را مشخص و سپس صیغه مضاربه را اجرا نماید، و عامل نیز بعد از تشخیص مقدار، عقد را جاری کند مضاربه صحیح خواهد بود. 2⃣ در صورتی که مال مضاربه در هنگام عقد مجهول است اما عامل از جانب مالک وکالت در تعیین مقدار آن را دارد، طبق قاعده، مضاربه صحیح است زیرا اگر چه در هنگام عقد قرادارد جهالت وجود دارد اما عامل طبق وکالت اقدام به تعیین و اخبار از مقدار آن می کند و مطابق قرارداد امین نیز می باشد؛ لذا از حیث قاعده دلیلی بر بطلان این عقد نیست. 🔹 جلسه چهاردهم درس خارج مضاربه، ٩٤/١٠/١٩ @alfigh_alosul

🔹 عرض سلام و ادب محضر دوستان گرامی؛ بنای اولیه بر برگزاری جلسات حضوری درس #نهایة‌الدرایة بود اما به دلیل شرایط موجود و اصرار برخی از عزیزان، تدریس مجازی این کتاب نیز با بارگذاری صوت جلسات در کانال نهایة الدرایة انجام می‌شود: https://eitaa.com/joinchat/2496790604Cab8a1ec92f امیدوارم که این قلیل از این حقیر مقبول بیافتد. @alfigh_alosul

#تاریخ‌فقه‌شیعه #شیخ‌مفید_۵ 📝 حضرت‌آیت‌الله‌خامنه‌ای(مدظله العالی) موضوع: نقش شیخ مفید در «آفرینش شیوه‌ی جمع منطقی میان عقل و نقل در فقه و کلام‌» 1⃣ #معتزله در روزگار رواج اعتزال یعنی در اواخر دوره‌ی اول خلافت عباسی (منتهی به اواسط قرن سوم هجری) از جریان افکار فلسفی بیگانه (یونانی، پهلوی، هندی و غیره) به عالم اسلام و ترجمه‌ی آثار آنان به شدت متأثر بودند و در آن هنگام، هم آن جریان بیگانه و هم این گرایش معتزله بشدت مورد تشویق خلفاء بخصوص مأمون قرار میگرفت. عکس‌العمل این #عقل‌گرایی افراطی، حرکت اصحاب حدیث در اهل سنت و محدثین شیعه مانند صدوق رحمةالله در شیعه بود که میخواستند یکسره معارف کلامی و اعتقادی را از راه حدیث بفهمند. 2⃣ کار بزرگ مفید اثبات این مطلب است که #عقل مستقلاً از فهم همه‌ی مباحثی که در علم کلام مطرح میشود، ناتوان است، مثلاً در باب صفات باری مانند اراده و سمع و بصر و امثال آن، عقل به مدد وحی است که میتوان در وادی معرفت درست گام نهد و به تنهایی وارد شدنش در این وادی که مربوط به حضرت حق (جلّ‌وعلا) است، ورود در تیه ضلالت است، و این در واقع مضمون همان روایاتی است که آدمی را از تکلم در باب خدای متعال نهی میکند. پس کار مفید، محروم کردن عقل از قلمرو متعلق به او - که در آن سمع و وحی را راه نیست - یعنی وادی اثبات صانع و استدلال بر وجود باری یا توحید یا نبوت عامه نیست، بل #محدود‌کردن عقل به همان حدودی است که خالق عقل برای او معین کرده است تا به گمراهی نیفتد. 3⃣ وارد شدن عنصر #سمع در بنای مکتب کلامی شیخ مفید موجب آن شده است که به مدد بیانات ائمه (علیهم‌السّلام) بسیاری از مباحث دشوار که دست یافتن به سخن حق در آن، مسیری طولانی را میطلبد، به آسانی در مجموعه‌ی کلامی آن بزرگوار جای گیرد و خط سیر کلامی شیعه پس از مفید را از انحرافها و اضطرابهای فکری نجات بخشد. @alfigh_alosul