♦️درس خارجی که سالها منتظرش بودم...(۴)
یادداشت اول
یادداشت دوم
یادداشت سوم
خلط دو معنا از وجوب (باید) و لازمه آن در جبرگرایی اسپینوزا
🔰سید مجتبی امین جواهری
امروز در درس خارج اصول #استادفرحانی مطلب بسیار مهمی در تمایز دو معنا از باید و وجوب ارائه شد (رک:جلسه ۱۱۶ ) که بسیاری از مناقشات امروز رو تصحیح و تدقیق می کند. این مطلب ذیل بحث جایگاه دلالت تصوری در استنباط و زبانشناسی فقه معاصر و در بحث دلالت تابع اراده متکلم طرح شد.
نکته استاد مرا یاد مغالطه عمیق اسپینوزا در اثبات جبر از ضرورت هستی شناختی انداخت. در متن زیر این مطلب را بصورت کوتاه تقریر کردم:
وجوب یا #بایدها را می توان در دو حوزه معنا کرد:
۱. «باید» در حوزه هستیشناسی یا حکمت نظری
در مباحث فلسفی، «باید» به عنوان بیانگر ضرورتهای هستیشناختی مطرح میشود. این مفهوم به رابطهای ضروری بین پدیدهها اشاره دارد که از طریق روابط علیتی قابل استنتاج است. این نوع «باید» بیانگر یک ضرورت منطقی و وجودی است که در فلسفه به آن «ضرورت بالقیاس الی الغیر» می گویند، یعنی ضرورتهایی که از روابط علی معلولی بین پدیدهها ناشی میشوند. در منطق ذیل بحث از کیفیت نسب قضایا و موجهات از آن سخن میگویند.
۲. «باید» در حوزه اعتباری یا حکمت عملی
در مقابل، در حوزه حکمت عملی و اخلاقی، «باید» به عنوان یک گزاره اعتباری به کار میرود. این نوع «باید» به مجموعهای از الزامات ارزشی اشاره دارد که افراد برای تحقق معیارهای حقوقی و عملی از آن تبعیت میکنند. در این زمینه، اختلاف نظرهایی میان متفکرین وجود دارد. برخی مانند مرحوم آیتالله مصباح یزدی معتقدند که این «بایدها» حقیقی هستند، در حالی که برخی دیگر مانند آیتالله جوادی آملی آنها را اعتباری میدانند. این تمایز برای تحلیل دقیق مباحث فلسفی و دینی از اهمیت ویژهای برخوردار است.
۳. اهمیت تمایز و جلوگیری از مغالطات
تمایز دقیق بین این دو نوع «باید» از بروز مغالطات فلسفی جلوگیری میکند. به عنوان مثال، #اسپینوزا در نظام فلسفی خود با ادغام نادرست بین ضرورتهای هستیشناسی و الزامات اعتباری، به جبرگرایی مطلق رسید. اسپینوزا در تفکر خود، با یکپارچگی هستی و وحدت مطلق آن، به تفسیری یگانه از خدا و وجود دست یافت. او تمامی پدیدهها، از جمله طبیعت و بدن انسان، را به عنوان امتداد هستی خدا تلقی کرد و بر وجود اتحاد میان خدا و مخلوقات تأکید نمود. این رویکرد منجر به نتیجهای مبنی بر جبرگرایی مطلق در افعال انسانی شد؛ به گونهای که تنها تفاوت بین فرد مجبور و مختار در آگاهی و تسلیم فرد است. در این چارچوب، افعال انسانی به عنوان پدیدههایی تبیین میشوند که ناشی از یک ضرورت علیتی در حوزه هستیشناسی هستند و لذا آزادی واقعی در تصمیمگیری و عمل به چنان سطحی محدود میشود که تنها در سطح آگاهی فردی میتوان تفاوت قائل شد. به همین دلیل اسپینوزا تمایلات رواقی گری و عرفانی دارد.
این نتیجهگیری با مخالفتهای شدیدی از سوی پیروان یهودی و مسیحی در عصر روشنگری، مواجه گردید؛ چرا که بر اساس باورهای دینی، مفاهیمی همچون بهشت، جهنم، هدایت و شریعت، مستلزم آزادی اراده و استقلال فردی هستند. از این رو می توان گفت جبرگرایی مطلق اسپینوزا که از ادغام نادرست بین ضرورتهای هستیشناسی و الزامهای اعتباری ناشی میشود، زائیده یک مغالطه بنیادین است.
۴. نتیجهگیری
تحلیل دقیق دو معنای «باید» نه تنها تفاوتهای اساسی بین ضرورتهای وجودی و الزامات ارزشی را روشن میسازد، بلکه زمینهای برای دقت در طرح بحث علوم انسانی اسلامی فراهم میآورد. تبیین صحیح این دو معنا میتواند از اشتباهات معرفتی و روشی ناظر بر تولید علم جلوگیری کرده و به توسعه نظریات نوین در حوزههای علوم انسانی و اسلامی کمک نماید.
#المرسلات #استاد_علی_فرحانی
🌐المرسلات، از مقدمات تا اجتهاد
https://eitaa.com/joinchat/912326691Cd7b7696c9b
امام حسین و دستگیری.mp3
1.13M
🎙#سیدالشهداء| امام حسین (ع)، واقعا عجیب است!
🎙استاد علی فرحانی
#میلاد_سیدالشهداء
#المرسلات #استاد_علی_فرحانی
🌐المرسلات، از مقدمات تا اجتهاد
https://eitaa.com/joinchat/912326691Cd7b7696c9b
📌اباالفضل العباس ع كعبة أولياء
❇️عنایت حضرت عباس ع، به آیت الله قاضی (ره)
◽️حضرت أباالفضل العباس عليه السلام را شاگردان ايشان، كعبة أولياء ميگفتند. توضيح آنكه: مرحوم قاضي پس از سير مدارج و معارج و التزام به سلوك و مجاهدة نفس و واردات قلبيه و كشف بعضي از حجابهاي نوراني، چندين سال گذشته بود و هنوز وحدت حضرت حقّ تعالي تجلّي ننموده و يگانگي و توحيد وي در همة عوالم در پس پردة خفا باقي بود، و مرحوم قاضي به هر عملي كه متوسل ميشد اين حجاب گشوده نميشد. تا هنگامي كه ايشان از نجف به كربلا براي زيارت تشرّف پيدا كرده و پس از عبور از خيابان عباسيه (خيابان شمالي صحن مطهر) و عبور از در صحن، در آن دالاني كه ميان درِ صحن و خود صحن است و نسبةً قدري طويل است شخص ديوانه اي با ايشان ميگويد: أبوالفضل كعبة أولياء است .
◽️مرحوم قاضي همين كه وارد رواق مطهر ميشود در وقت دخول در حرم، حال توحيد به او دست ميدهد و تا ده دقيقه باقي ميماند؛ و سپس كه به حرم حضرت سيدالشّهداء عليه السلام مشرّف ميگردد در حاليكه دستهاي خود را به ضريح مقدس گذاشته بود، آن حال قدري قويتر دست ميدهد و مدت يك ساعت باقي ميماند؛ ديگر از آن به بعد مرتّباً و متناوباً و سپس متوالياً حالت توحيد براي ايشان بوده است.
📚علامه طهرانی (ره)، مطلع انوار ج2ص64
#المرسلات #استاد_علی_فرحانی
🌐المرسلات، از مقدمات تا اجتهاد
https://eitaa.com/joinchat/912326691Cd7b7696c9b
0117-KharejOsul-14031115.mp3
32.89M
🔊#درس_خارج_اصول| مروری بر مبحث وضع الفاظ لذوات المعانی/ بررسی عنوان این مبحث/ مساله دلالت از این منظر و بیان نظر مختار/ دأب بیان مخصص منفصل در بیان مقنن و محیط تقنین/ تفکیک استعمال از جد در این محیط/ منشأ های مختلف دلالت و عنوان بحث از این جهت
🎙استاد علی فرحانی
📚درس خارج اصول. دوشنبه 15/11/1403
#درس_خارج #جلسه_صد_و_هفدهم
#المرسلات #استاد_علی_فرحانی
🌐المرسلات، از مقدمات تا اجتهاد
https://eitaa.com/joinchat/912326691Cd7b7696c9b
0108-KharejFeq-14031115.mp3
23.45M
🔊#درس_خارج_فقه| علت تطهیر و نجاست ماء قلیل در نگاه امام(ره)/ تفصیل اخیری که در جلسه سابق بیان شد/ روایات مساله در بیان صاحب جواهر/ تاثیر فهم مشهور و شهرت در فهم از ادله و مثال آن در فقه معاملات / روایات باب استنجاء و باب غساله در مبحث فعلی
🎙استاد علی فرحانی
📚درس خارج فقه. دوشنبه. 15/11/1403
#درس_خارج #جلسه_صد_و_هشتم
#المرسلات #استاد_علی_فرحانی
🌐المرسلات، از مقدمات تا اجتهاد
https://eitaa.com/joinchat/912326691Cd7b7696c9b
#امام_سجاد
📌خواهش میکنم جوانان با صحیفه سجادیه انس بگیرند
🎙مقام معظم رهبری
💠من به شما جوانان توصیه میکنم که بروید «صحیفه سجادیه» را بخوانید و در آن تدبّر کنید. خواندنِ بیتوجّه و بیتدبّر کافی نیست. با تدبّر خواهید دید که هر یک از دعاهای صحیفه سجادیه یک کتاب درس زندگی و درس اخلاق است. (بیانات ۷۲/۴/۲۳)
💠دعاهای صحیفه سجادیه درس زندگی است. در همین دعاهایی که به حسب ظاهر، حضرت با گردن کج نشسته اند، گریه کرده اند و خوانده اند، منش سیاسی یک آدم سیاستمدار در دنیای امروز فهمیده میشود. این دعاها، همان هویَّت قوی فعال پیشرو را، که چنین لازم یک انسان والا با شخصی آدمی در همه زمینه ها میـتواند پیش برود؛ در علم، در سیاست، در صنعت، در جنگ، در همه چیز، را به انسان میبخشد. ( بیانات ۷۹/۱۰/۲۷)
💠خواهش میکنم عزیزان من، بخصوص جوانان، با صحیفه سجّادیه اُنس بگیرند؛ زیرا همه چیز در این کتابِ ظاهراً دعا و باطناً همه چیز، وجود دارد. امام سجّاد در این دعا هم مثل بقیه دعاهای صحیفه سجادیه، با اینکه در مقام دعا و تضرّع است و با خدای متعال حرف میزند، اما سخن گفتنش، کأنّهُ از یک روال استدلالی و ترتیب مطلب بر دلیل و معلول بر علّت، پیروی میکند. مثل این است که یک نفر، در مقابل مستمعی نشسته و با او به صورت استدلالی و منطقی حرف میزند. (بیانات ۷۳/۱۱/۱۴)
#المرسلات #استاد_علی_فرحانی
🌐المرسلات، از مقدمات تا اجتهاد
https://eitaa.com/joinchat/912326691Cd7b7696c9b