📖 #آشنایی_با_نویسنده #عثمان_بن_جنی
👨🏫ابو الفتح عثمان بن جنى موصلى
📅 زمان حیات یا وفات: ( 392 - 321 ق)
✳️ « ابن جنى، ابوالفتح عثمان بن جنى موصلى»، عالم به صرف و نحو، لغت و ادب عرب مىباشد. پدر او برده اى رومى از آن سليمان بن فهد ازدى موصلى بود كه« جنى» نام داشت و جنى خود به گفته سيوطى معرب گنى است.
🔹 ابن جنى در موصل زاده شد. از دوران كودكى و نوجوانى او اطلاعى در دست نيست. جز اينكه در آغاز جوانى، در جامع موصل، به تدريس صرف مشغول بوده است. در آن هنگام، ابو على فارسى بر آن ديار گذشت و مدرس جوان را در مسأله اى صرفى آزمود. چون ابن جنى از دادن پاسخ عاجز ماند، در سلك شاگردان ابوعلى درآمد و تا درگذشت استاد، يعنى چهل سال تمام، در سفر و حضر، ملازم او شد. به اعتبار اين چهل سال، آغاز آشنايى او و ابوعلى را در 337 ق مى توان پنداشت.
🔸 از ديگر استادان او مى توان از: محمد بن حسن ابوالعطار مقرى، ابى حاتم، و قطرب نام برد. نيز چنين استنباط مىشود كه آغاز زندگى و تحصيلات وى در موصل بوده و در خدمت احمد بن محمد ابوالعباس موصلى( اخفش دوم) علم نحو آموخته است. ابن جنى گر چه دست پرورده ابوعلى و برجسته ترين شاگرد او به شمار مى آيد، اما استادان ديگرى نيز در عراق، موصل و شام داشته و خود در اجازه نامه هاى كه به نام حسين بن احمد بن نصر، نوشته به اين امر تصريح كرده است. از جمله استادان او، متنبى است.
🔹 مصاحبت هاى اين دو بيشتر در حلب و در خلال سال هاى 337 تا 346 ق بوده است، چه متنبى در آن هنگام در دربار امير سيف الدوله به سر مى برده است. ابن جنى با آنكه تا پايان عمر ابوعلى عنوان شاگردى او را داشته، قبل از درگذشت او، خود استادى بزرگ به شمار مى آمده و شمارى از كتابهاى خود را در حيات استاد، تأليف كرده و مورد تحسين او واقع شده است و پس از درگذشت استاد به جانشينى او بر مسند تدريس در بغداد تكيه زده و در عالم ادب، رياست به وى منتهى شده است.
🔸 ابن جنى شاگردان بسيارى تربيت كرده كه بعدها خود از دانشمندان بنام در ادب عرب شدهاند؛ از جمله معروف ترين آنهاست: ابوالقاسم عمر بن ثابت ثمانينى، ابوالحسن على بن عبيدالله سمسمى، ابواحمد عبدالسلام بصرى، على بن زيد قاشانى( كاشانى)، ثابت بن محمد جرجانى، ابوعبدالله حسن بن احمد بن نصر، محمد بن عبدالله بن شاهويه.
🔹 وى با امرا، سلاطين و برخى از بزرگان عصر خود ارتباط و مراوده داشته است و به نقل ابن قفطى، در خاندان ديلميان: عضدالدوله و فرزندانش را خدمت كرد و كتاب« البشرى و الظفر» را نيز در تفسير بيتى از اشعار عضدالدوله براى همو نوشت. ابن قفطى نوع خدمت ابن جنى را نزد اين شهرياران معلوم نكرده است. برخى به استناد نوشته ياقوت، ابن جنى را كاتب انشاء دربار عضد الدوله و صمصام الدوله دانسته اند.
🔸 بى شك ابن جنى مانند استاد خود ابوعلى فارسى به مذهب اعتزال مى گراييد. او در بحث از برخى مسائل نحوى مطالبى آورده است كه بر مذهب او دلالت تمام دارد. مؤلفان شيعى او را شيعى مذهب مىدانند و ظاهراً چند عامل باعث چنين تصورى شده است: از جمله آنكه وى با شريف رضى و سيد مرتضى بسيار نزديك بود و نيز بر امام على و اهل بيت( ع) به روش شيعيان درود مى فرستاد.
🔹 ابن جنى دانشمندى بنام و مبتكر در صرف و نحو، لغت، قرائت، ادب، بلاغت، شعر و عروض و قافيه به شمار آمده است و گواه اين مطلب، آثار و تأليفات او در اين موارد و اظهار نظر دانشمندان و محققان درباره اوست. ثعالبى او را محور و قطب زبان عربى معرفى كرده است. ياقوت او را از حاذقترين و عالمترين مردان ادب، لغت، صرف و نحو برشمرده و معتقد است احدى در علم تصريف و اصول و فروع آن، عالم تر و استوارتر از او وجود ندارد. فيروز آبادى از وى به عنوان امام يگانه و صاحب تأليفات مهم و ابتكارات عجيب نام برده است.
🔸 وى در هيچ رشته اى، در حد علم تصريف، تبحر نداشته است. كتابهاى او در تصريف، مبين روش و اسلوب زيبا و محكم او در بحث، بررسى و تنظيم مباحث صرفى است. او در اشتقاق لغت، مبحث جديدى به نام اشتقاق اكبر مطرح كرده است كه به گفته آدام متز، نتايج آن تا امروز ادامه دارد و هيچ يك از علماى لغت، توفيقى بزرگتر از اين بدست نياورده اند. غالباً او را مؤسس و مبدع اين مبحث مى دانند.
🔹 وى نخستين كسى است كه به مبدأ و ريشه زبان نيز توجه كرده است. او به پديدآمدن لغات و اسامى اشيا مى پردازد و منشأ اجتماعى و قراردادى و نحوه پيدايى و گسترش آن را در جامعه نشان مى دهد.
🔗 ادامه دارد ....
🏫«قرارگاه زبان و ادبیات عربی حوزه علمیه خراسان»
🆔 @arabicliteraturehozehkh
📖 #آشنایی_با_کتاب #الخصائص
📔الخصائص
✍️ابوالفتح #عثمان_بن_جنی
🗒 معرفى اجمالى:
« الخصائص » تاليف ابوالفتح عثمان معروف به ابن جنى( متوفى 392 ق) كه در آن اصول علم نحو بر پايه اصول فقه و كلام، اصل و منشأ زبان و آواشناسى مورد بررسى قرار گرفته است.
📊 ساختار:
كتاب مشتمل بر مقدمه اى به قلم مولف و 162 باب است. مولف در نگارش كتاب روش حنفيه در اصول فقه را پيش گرفته است. بيشتر ابتكارات و نوآورى هاى او بر پايه قياس استوار است و به همين جهت مدعى است كه بسيارى از مسائل نحوى را بر اساس موازين اصول و كلام بنا نهاده است و خود او مى گويد كه هيچ يك از علماى بصره و كوفه پيش از او به اين امر توجه نكرده اند.
🔖 گزارش محتوا:
بى گمان ابن جنى آخرين فرد از سلسله قياس گرايان مكتب بصره است. آن آيين منطقى را كه سيببويه پى ريخته بود، نخست مبرّد و سپس نحويان بزرگى چون زجاج و ابن درستويه و سيرافى در قالبهاى معقول ريختند و سپس ابوعلى فارسى و ابن جنى به آن كمال بخشيدند. پس از ابن جنى ديگر كسى نتوانست چيزى بر ساختمان قياس در نحو بيفزايد. او كتاب الخصائص را بر اساس قياس تأليف كرده است و در ابواب مختلف آن: ادله نحو، سماع و روايت و شرايط و موارد اعتماد به آن، قياس و موارد و شرايط اعتماد به آن، تعارض قياس و سماع، تعارض بين روايات، اجماع و شرايط حجيت آن، استحسان و... را با روش هاى معمول در اصول فقه و كلام، مورد بررسى و تحقيق قرار داده و نظريات خود را در هر مورد بيان كرده است.
🔹 ابن جنى در اشتقاق لغت، مبحث جديدى به نام اشتقاق اكبر مطرح كرده است كه نتايج آن تا امروز ادامه دارد و هيچ يك از علماى لغت، توفيقى بزرگتر از اين بدست نياورده اند و غالباً او را مؤسس و مبدع اين مبحث مى دانند.
🔸 ابن جنى نخستين كسى است كه به مبدأ و ريشه زبان نيز توجه كرده است. او مى گويد: گروهى منشأ آن را وحى مى دانند و به رأى استاد خود ابوعلى اشاره مى كند كه با استناد به آيه 31 سوره بقره(وَعَلَّم آدَمَ الاْسْماءَ كُلَّها)،خداوند را منشأ زبان دانسته است. او نظر استاد را توجيه كرده و مى گويد آن رأى، با نظر اكثر اهل فن كه زبان را وضعى و قراردادى مى دانند، منافى نيست، چه در تأويل آيه مى توان گفت كه خداوند آدم را به وضع لغات قادر ساخته است.
🔹 وى آنگاه به پديد آمدن لغات و اسامى اشيا مى پردازد و منشأ اجتماعى و قراردادى و نحوه پيدايى و گسترش آن را در جامعه نشان مى دهد. او پديد آمدن لغات را ناشى از اصوات موجود در طبيعت و محيط، مانند آواى باد و آب و رعد و برق و حيوانات مى داند و معتقد است كه وضع لغات تدريجى بوده است و نه در يك زمان، و گرچه گاهى دقت و زيبايى هاى زبان، او را بر آن مى دارد كه منشأ آن را وحى بداند، ولى بلافاصله برخلاف آن استدلال مى كند و در هر حال و در هر دو صورت، منشأ اجتماعى آن را مى پذيرد.
🔸 او در زمينه آواشناسى و علم اصوات نيز بهتر و گسترده تر از پيشينيان خود بحث كرده است و آنچه را خليل بن احمد در نگارش العين و سيبويه در الكتاب آورده اند در سرالصناعه خود گسترش داده و با توضيحات فراوان بيان كرده است.
🔹 ابن جنى در الخصائص، درباره مسائل مختلفى بحث مى كند؛ از جمله منشأ زبان، معيار درستى سخن، قاعده و قياس در زبان، اصول فرانظرى زبانشناسى، لهجه هاى قبل از اسلام، پديده هاى عروضى، ريشه شناسى و اشتقاق كلمه، رابطه صورت و معنا، قواعد واجى، فرايندهاى آوايى، حذف، مجاز، خطاهاى زبانى.
🔸 او مانند استادش ابوعلى پيرو مكتب معتزله بود و در نظريه هاى فلسفى اش پيرامون منشأ زبان، تحت تأثير آموزههاى اين مكتب قرار داشت. او مى گويد قائل شدن اوصاف ظاهرى و فيزيكى براى خداوند( چنانكه اهل تشبيه بدان معتقدند)، بر خلاف وحدانيت است.
🔗 ادامه دارد ....
🏫«قرارگاه زبان و ادبیات عربی حوزه علمیه خراسان»
🆔 @arabicliteraturehozehkh
#لیست_هشتگ_کانال_های_ادبی_حوزه_علمیه_خراسان
📊لیست مشترک شماره 4️⃣ «هشتگ ها» در دو کانال ادبی «حوزه علمیه خراسان»
💎ادباء و نام آوران
📅ویراست یکم/ 1399/05/05
♨️با توجه به بارگذاری تدریجی مطالب و منابع، این لیست به روز رسانی خواهد شد!♨️
#ابن_حاجب
#ابن_شجری
#ابن_عاشور
#ابن_مالک
#ابن_مضاء_قرطبی
#ابن_ناظم
#ابن_هشام_انصاری
#ابن_یعیش
#ابو_علی_قالی
#ادیب_اول
#ادیب_ثانی
#استاد_احمد_پاکتچی
#استاد_احمد_عابدی
#استاد_حجت_هاشمی_خراسانی
#استاد_خدیجة_الحدیثی
#استاد_سید_حمید_جزایری
#استاد_فاضل_صالح_السامرایی
#استاد_قادر_حیدری_فسایی
#استاد_محمد_حسن_ربانی_بیرجندی
#استاد_محمد_عشایری_منفرد
#استاد_محمد_علی_مدرس_افغانی
#استاد_مهدی_رضایی
#اشمونی
#تفتازانی
#ثعلب
#دسوقی
#دمامینی
#رضی_الدین_استر_آبادی
#زجاجی
#زمخشری
#سراج_الدین_بلقینی
#سکاکی
#سهیلی
#سیبویه
#سید_شریف_جرجانی
#سید_علی_خان_مدنی
#سید_مرتضی
#سیوطی
#شمنی
#شیخ_بهایی
#صبان
#عبد_القادر_بن_عمر_البغدادی
#عبد_القاهر_جرجانی
#عثمان_بن_جنی
#علامه_طباطبایی
#فاضل_هندی
#فراء
#کسایی
#کمال_الدین_بن_محمد_الانباری
#کولماس
#مرزوقی
#میبدی
#نصر_حامد_ابو_زید
#هلیدی
#یاکوبسن
📌🔎جستجو از طریق هشتگ، علاوه بر اینکه، منابع مشابه در هر موضوع را به شما معرفی می کند،
♨️⚙️ موتور جستجوگری است که می تواند شما را از آخرین مقالات، پایان نامه ها و کتاب ها، ذیل یک عنوان یا موضوع مطلع ساخته و به مرور شما را با مجموعه منابع تخصصی ذیل هر موضوع آشنا سازد!
🏫«قرارگاه زبان و ادبیات عربی حوزه علمیه خراسان»
🆔 @arabicliteraturehozehkh
🏢«سامانه پاسخگويي و نشر تحقیقات ادبی حوزه علمیه خراسان»
🆔 @sepentaLiterary
#لیست_هشتگ_کانال_های_ادبی_حوزه_علمیه_خراسان
📊لیست مشترک شماره 4️⃣ «هشتگ ها» در دو کانال ادبی «حوزه علمیه خراسان» (به ترتیب حروف الفبا)
💎ادباء و نام آوران = 67 هشتگ (از 485 هشتگ)
📅ویراست دوم/ 1399/05/25
♨️با توجه به بارگذاری تدریجی مطالب و منابع، این لیست به روز رسانی خواهد شد!♨️
#امام_علی_علیه_السلام
#امام_رضا_علیه_السلام
#حضرت_سلیمان_علیه_السلام
#ابن_اثیر
#ابن_حاجب
#ابن_شجری
#ابن_عاشور
#ابن_مالک
#ابن_مضاء_قرطبی
#ابن_ناظم
#ابن_هشام_انصاری
#ابن_یعیش
#ابو_علی_قالی
#ادیب_اول
#ادیب_ثانی
#استاد_احمد_پاکتچی
#استاد_احمد_عابدی
#استاد_حجت_هاشمی_خراسانی
#استاد_حسن_عبدالهی
#استاد_حسین_ناظری
#استاد_خدیجة_الحدیثی
#استاد_سید_حمید_جزایری
#استاد_عبدالحمید_واسطی
#استاد_فاضل_صالح_السامرایی
#استاد_قادر_حیدری_فسایی
#استاد_محمد_حسن_ربانی_بیرجندی
#استاد_محمد_عشایری_منفرد
#استاد_محمد_علی_مدرس_افغانی
#استاد_مهدی_رضایی
#اشمونی
#بدر_الدین_دمامینی
#تفتازانی
#ثعلب
#حافظ
#خنساء
#دسوقی
#دمامینی
#رضی_الدین_استر_آبادی
#زجاجی
#زمخشری
#سراج_الدین_بلقینی
#سکاکی
#سهیلی
#سیبویه
#سید_رضی
#سید_شریف_جرجانی
#سید_مرتضی
#شمنی
#شیخ_بهایی
#شیخ_قیس_بهجت_العطار
#صبان
#عبد_القادر_بن_عمر_البغدادی
#عبد_القاهر_جرجانی
#عثمان_بن_جنی
#علامه_طباطبایی
#فراء
#کسایی
#کمال_الدین_بن_محمد_الانباری
#کولماس
#مبرد
#متنبی
#مرزوقی
#میبدی
#نصر_حامد_ابو_زید
#هاشم_الکعبی
#هلیدی
#یاکوبسن
📌🔎جستجو از طریق هشتگ، علاوه بر اینکه، منابع مشابه در هر موضوع را به شما معرفی می کند،
♨️⚙️ موتور جستجوگری است که می تواند شما را از آخرین مقالات، پایان نامه ها و کتاب ها، ذیل یک عنوان یا موضوع مطلع ساخته و به مرور شما را با مجموعه منابع تخصصی ذیل هر موضوع آشنا سازد!
🏫«قرارگاه زبان و ادبیات عربی حوزه علمیه خراسان»
🆔 @arabicliteraturehozehkh
🏢«سامانه پاسخگويي و نشر تحقیقات ادبی حوزه علمیه خراسان»
🆔 @sepentaLiterary