#یادداشت #محمد_باقر_ملکیان امام صادق عليه السلام و کتابهای ساختگی در مصادری که پيرامون تاريخ حديث نگاشته شده، نگاشته های حديثی ای به ائمه (عليهم السلام) نسبت داده شده است. در اين ميان برخی در حد يک رساله کوچک هستند مثل رساله ای که در کافي به امام صادق عليه السلام نسبت داده شده است. (کافی، ج8، ص397)؛ و برخی ديگر در حد واندازه يک کتاب اند، مثل تفسير منسوب به امام حسن عسکری (عليه السلام). اما در اين ميان امام صادق عليه السلام چهره ای متمايز دارند و کتاب های متعددی به ايشان نسبت داده شده که ـ بر اساس معيارهای ارزش يابی شکی در ساختگی بودن آنها نيست. در اين ميان تنها به سه کتاب اشاره می کنم: 1. #مصباح_الشريعة 2. کتابی در تعبير خواب با نام کتاب #التقسيم که #خليل_بن_شاهين ظاهری در کتاب الإشارات في علم العبارات از آن بسيار بهره برده وآن را يکی از کتب معتبر در علم تعبير خواب می داند. (الإشارات في علم العبارات، ج1، ص8) و نزديک به سيصد بار از آن در تعبير رؤيا ها مطالبی نقل می نمايد. 3. تفسير قرآن، که سلمی در حقائق التفسير آن را نقل می کند. در مورد #مصباح_الشريعة مطالب زيادی نوشته شده است، اما نگارنده تا کنون در مورد دو کتاب ديگر به مقاله مفيد و جامعی بر نخورده است. (در مورد تفسير در دانشنامه جهان اسلام در مدخلی به همين نام مطالبی آمده است. در تذکرة الألياء، ص10ـ16 هم مطالبی از آن آمده) نکته جالب توجه اين که هر سه کتاب دارای مضامين صوفيانه و تأويل گرايانه است. به هر حال سؤالی که هنوز برای آن پاسخی نيافته ام علت انتساب اين کتاب ها به امام صادق عليه السلام است. آنچه ـ و البته تنها به صورت احتمال به نظرم می رسد جايگاه امام صادق (عليه السلام) نزد #صوفيان باعث انتساب اين کتاب ها به ايشان است. از اين رو شايد بعيد نباشد صادقی که مؤلف اين کتاب ها است اصلا يک شخص حقيقی نباشد بلکه يک شخصيت نمادين است و حتی ممکن است اصلا مؤلف اين کتاب ها چند نفر باشند، مثل آنچه در مورد مجموعه #رسائل_اخوان_الصفاء اتفاق افتاده است. درباره صوفیه و نقش آنها در جعل حدیث پس از این هم خواهم نوشت، ان شاءالله.