@emamhadi_qom

🔰در ادامه همایش های واکاوی اصالت میراث حدیثی شیعه، مؤسسه امام هادی «علیه السلام» برگزار می کند: ▫️ده شب در محضر بحارالأنوار 🎙  اساتید بزرگوار: آیت الله نجم الدین طبسی و حجج اسلام: محمد تقی سبحانی، عبدالهادی مسعودی، محسن مروارید ،محمد کاظم رحمان ستایش، حامد کاشانی، حسن طارمی،احسان سرخه ای،سید حسن موسوی بروجردی، جمال الدین حیدری فطرت 📌۱۰ جلسه ؛ از شنبه تا چهارشنبه از ۲۱ مهر ماه الی ۲ آبان ماه ۱۴۰۳    🕰 ساعت ۱۸:۳۰  مهلت ثبت نام تا سه شنبه ۱۷ مهر ماه ۱۴۰۳ 👇👇 لینک ثبت نام 👇👇 https://survey.porsline.ir/s/4BKleJg ❖ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ❖ 🔰مؤسسه علمی فرهنگی امام هادی علیه السلام 🔰 👇 راه های ارتباطی  👇 02537725225-7 @emamhadi_qom اینستاگرام| آپارات

#خلاصه_جلسه1️⃣ #استاد_طارمی بسم الله الرحمن الرحیم 🌹 وقت شما بخیر🌹 🙏از همراهی شما سپاسگزاریم🙏 📍حجت الاسلام طارمی راد در شب نخست از دوره ده شب در محضر بحار الانوار مطالبی پیرامون شخصیت علامه مجلسی رحمه الله علیه بیان کردند. 📍برای شناخت شخصیت علامه مجلسی سه روش وجود دارد: 🔹منابع ترجمه احوال 🔹مواجهه با آثار و دستاوردها 🔹اظهارنظرها و داوری‌های دیگران 📍استاد طارمی در ادامه به تفصیل برخی از این عناوین را معرفی کردند: 🔸امل الآمل شیخ حر عاملی 🔸ریاض العلماء مولی عبدالله افندی (او از دستیاران علامه مجلسی است و سهم بزرگی در پاکنویس کردن مجلداتی از بحار دارد) 🔸الانوار النعمانیه سید نعمت الله جزایری 🔸حدائق المقربين میرمحمد صالح خاتون آبادی (او داماد علامه مجلسی است و دوره‌ای شیخ الاسلام اصفهان نیز بوده است) 🔸تذكره الانساب حیدرعلی مجلسی 🔸رساله‌ای در بیان عدد تألیفات علامه مجلسی محمدحسین خاتون آبادی 🔸کتاب فیض قدسی محدث نوری (این متن برای اولین چاپ بحارالانوار نگاشته شده و در چاپ کمپانی هم منعکس شده است) 🔸زندگی نامه علامه مجلسی سید مصلح الدین مهدوی 🔸کتاب‌شناسی مجلسی تألیف آقایان حسین درگاهی و علی اکبر تلافی (در این دو کتاب فهرستی از مآخذ شرح حال مجلسی را نام بردند) 📍استاد طارمی در ادامه ویژگی‌های علامه مجلسی را برشمردند: 🌷از دانشمندان طراز اول شیعه بودن (علامه مجلسی مؤلف یکی از سه جامع حدیثی دوم، شارح توانمند حدیث در کتبی مانند مرآه العقول و ملاذ الاخیار است) 🌹واجد مقام شیخ الاسلامی در دوره صفویه (شیخ الاسلامی بالاترین مقام رسمی بود و افرادی مانند شیخ بهایی، محمد تقی مجلسی و آقا حسین خوانساری این مقام را دارا بودند) 🌺نگارش آثار فراوانی به زبان فارسی که نزد عموم مردم رواج یافت. ❗️متاسفانه تصویر نادرستی از علامه مجلسی وجود دارد که گویا بحارالانوار او یک متن ضعیف حاوی احادیث ناشناخته است. 👈برای ریشه یابی این تلقی لازم است که سخنان برخی از افرادی که درباره مجلسی سخن گفتند بازخوانی شود. 👈در ادامه تنها بخش حاوی اشکالات این افراد به علامه مجلسی را نقل خواهیم کرد: ▫️1) عبدالعزیز دهلوی می‌نویسد: بالفعل اگر مذهب ایشان را مذهب باقر مجلسی گفته شود راست تر باشد از آنکه به قدما و سابقین نسبت کرده آید. ▪️2) سرجان ملکم خان علامه مجلسی را ملای متعصبی میداند که شاه سلطان حسین به اغرای او حکم کرد جمیع شراب‌ها و گلاب‌هایی که متعلق به پدرش بود از بین ببرند. او مجلسی را عامل لطمه همه طوایف و فرق مذاهب اسلام دانسته و می‌گوید در حق متصوفه حکم شد که هر جا خانقاهی بود خراب کنند. 〰️ ملکم خان می‌نویسد علامه مجلسی سبب تبعید شیخ محمد علی حزین شده است. ▫️3) زین العابدین شیروانی مذمت صوفیان توسط علامه مجلسی را بر نمی‌تابد و آن را در تعارض با تعریف‌های ایشان از صفویه دیده و می‌نویسد: این تعارض و تناقض در کلام از روی غفلت و دنیاداری خواهد بود یا اینکه دیده و دانسته عناد و لجاج کرده است ▪️4) ادوارد براون علامه مجلسی را قاتل صوفیه و کفار دانسته که شخصی مهیب و هول انگیز بوده و بر صفویه ریاست داشت. ▫️5) لکهارت مفصل در قدح مجلسی سخن گفته است و به منع نوشیدن مسکرات، منع کبوتربازی و طرد صوفیان از شهر در تاجگذاری شاه سلطان حسین اشاره می‌کند. 〰️ او مجلسی را متعصب می‌خواند که با سنی ها دشمنی کرده و هفتاد هزار نفر را شیعه کرده است. 〰️ در نگاه او علامه مجلسی از صوفیان متنفر بود، از آن جهت که بسیاری از صوفیان معروف سنی بودند؛ نیز معتقدان به فلسفه ارسطو و افلاطون را "پیروان یک یونانی بی‌دین" قلمداد می‌کرد". 〰️ لکهارت معتقد است محمد باقر مجلسی و نوه اش و اطرافیان آنها با زرتشتی‌ها در ایران با خشونت رفتار می‌کردند. ▪️6) ذبیح الله صفا بعد از اینکه به اشتباه مجلسی را ملاباشی قلمداد می‌کند او را عامل خرابی‌های دولت شاه سلطان حسین معرفی کرده و می‌نویسد: علامه مجلسی در آزار اهل سنت و بر کسانی که متهم به بدعت الحاد می شدند و در کشتار صوفیان و نشر خرافات و اوهام مشهور است. 👌جالب است که صفا علت مخالفت سید محمد میرلوحی با علامه مجلسی را دشمنی ایشان با صوفیه میداند. ▫️7) سید جلال آشتیانی در مقدمه شواهد الربوبیه علامه مجلسی را سبب تبعید مولی محمد صادق اردستانی میداند و می‌نویسد: در هنگام تبعید مرحوم اردستانی و خانواده‌اش، طفل صغیر اردستانی از شدت سرما تلف می شود. ادامه در پیام بعد👇 🔰@emamhadi_qom

📍استاد طارمی راد در بخش دوم از ارائه خود مهمترین شبهات را پاسخ دادند: 🔹به طور خلاصه تصویری که این افراد از علامه مجلسی ارائه کردند ایشان را عالمی متعصب جلوه می‌دهد که دخالت بی‌جا در امر حکمرانی دارد. 🔸صوفیان را قتل عام کرده است و زرتشیان و اهل سنت را مجبور به تغییر دین و مذهب نموده است. 🔹باورهای خرافی را ترویج کرده و در مجموع می‌توان مذهب شیعه را به او نسبت داد. 📍درباره ورود علامه مجلسی به حکومت و دخالت نامطلوب در امر حکمرانی: 🔸 اولا باید دانست علامه مجلسی رحمة الله علیه تمایلی به پذیرش مناصب حکومتی نداشتند. 👈ایشان در سال 1090 منصب قضا را پذیرفتند و پس از آن وقتی به منبر رفتند گریسته و ابراز ناراحتی کردند که قرار بود به حدیث شیعه خدمت کنند و اکنون مجبور به پذیرفتن منصب قضا شدند. 🔹 ثانیا ایشان در این مناصب دخالت‌هایی که موجب تضعیف حکومت باشند نداشتند. 👈برخی اقدامات ایشان مانند منع شرب خمر، منع کبوتر بازی، از بین بردن بتکده هندی ها، پایان دادن به نزاع‌های نعمتی و حیدری و ... که بر ایشان اشکال شده است بیشتر شایسته تقدیر است. 🔸 ثالثا بسیاری از نسبت‌ها به مجلسی از اساس نادرست بوده و منشاء آن خلط میان میرمحمدباقر خاتون آبادی معلم شاه سلطان حسین و علامه مجلسی است. 👈 ماجرا این است که شاه سلطان حسین به این شخص ارادت ویژه داشت و با وجود اینکه منصب شیخ الاسلامی را علمای طراز اول می‌پذیرفتند، در برهه‌ای قصد داشت او را شیخ الاسلام قرار دهد و بعدا او را به عنوان ملاباشی منصوب کرد، فارغ از اینکه چقدر اتهامات به این شخص مبنی بر دخالت در امور صحیح است، تشابه اسمی میان او و مجلسی سبب شد که علامه را به دخالت‌های بی‌جا در حکومت متهم کنند. ✔️ درباره قتل صوفیان گزارش تاریخی وجود ندارد تنها چیزی که نقل شده است آن است که صوفیان ولگرد را از اصفهان اخراج کرد. 👈جالب است که صفا مخالفت مرحوم میرلوحی سبزواری با علامه مجلسی را به سبب دشمنی مجلسی با صوفیان می‌داند در حالی‌که میرلوحی از متعصب ترین مخالفان صوفیه است و اساس علت اختلافش با علامه مجلسی صوفی بودن پدر مجلسی بوده است. 👈نکته دیگر این است که علت مخالفت مجلسی با صوفیان اعتقادی است و ارتباطی با سنی بودن آنها ندارد. 🔹در عین الحیات میتوان نقدهای ایشان بر تصوف را دنبال کرد. 🔸آنچه محرز است این است که نشانه‌ای از قلع و قمع صوفیان وجود ندارد. 🔹درباره ماجرای محمد علی حزین صوفی که ملک خان اخراج او را به مجلسی نسبت می‌دهد باید دانست که او متولد 1103 است یعنی هفت ساله بوده که علامه رحلت کرده است. ❗️در ماجرای تبعید اردستانی که مرحوم آشتیانی نقل کرده است باید گفت که هرچند علت اخراج اردستانی روشن نیست اما زمان آن برای سال 1135 است که بیست و پنج سال بعد از فوت مجلسی است! 🔸احتمال دارد منشاء اشتباه آشتیانی عبدالکریم گزی در تذکره القبور باشد که به اشتباه این داستان را به مجلسی نسبت داده است. ✔️ قضیه زردشتی ها هم به کل اشتباه است زیرا علامه مجلسی زردشتی ها را اهل کتاب می‌داند. 🔹اخراج زردشتی های اصفهان داستانی دارد که بنده شفاها پیگیری کردم لکن در منابع مکتوب اثری از آن نیست. 📍در پایان لازم است تذکر داده شود علامه مجلسی جز از والد بزرگوارشان از هیچکدام از اساتیدشان نام نمی‌برند با این حال با تحقیق روشن می‌شود که ایشان در فلسفه شاگرد آقا حسین خوانساری بوده است. 📍علامه مجلسی به فلسفه تسلط دارد و این امر را می‌توان از خلال مطالعه آثار ایشان به دست آورد اما آنچه اشتباه است نسبت شاگردی ملاصدرا است. 👈علت این نسبت نادرست شاید ایهام در عبارت خاتمه مستدرک مرحوم محدث نوری است. 👈ایشان هنگام شمارش اساتید علامه مجلسی از فیض کاشانی نام می‌برد و پس از آن با عبارت و هو یروی عن جماعه ... ملاصدرا را از اساتید فیض نام می‌برد که متاسفانه مرحوم شیخ عباس قمی به اشتباه گویا مرجع ضمیر را علامه مجلسی دانسته است. #خلاصه_جلسه1️⃣ #ده_شب_در_محضر_بحارالانوار #استاد_طارمی #موسسه_امام_هادی_علیه_السلام 🔸معاونت آموزش🔸 🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

#خلاصه #جلسه_دوم #استاد_مسعودی بسم الله الرحمن الرحیم 📍استاد مسعودی در ابتدای جلسه خود با موضوع احادیث تفسیری بحارالانوار، به بحث تفصیل آیات قرآن در ابتدای هر باب پرداختند. 📍کتاب بحار الانوار با اینکه یک موسوعه حدیثی است در ابتدای هر باب ابتدا به آیات قرآن می‌پردازد و همه آیات پیرامون آن مطلب را گردآوری می‌کند. 📍جامعیت و احصای کامل آیات با توجه به این نکته که در زمان ایشان حتی معجم المفهرس‌ها نیز نگاشته نشده بود نشان‌دهنده تسلط ایشان بر قرآن کریم است. 📍علامه مجلسی پس از آیات قرآن به تفسیر آیات مطرح شده پرداخته و بیش از همه از مجمع البیان استفاده می‌کند. 👌در میان تفاسیر اهل سنت نیز از انوارالتنزیل، تفسیر بیضاوی و تفسیر فخر رازی بهره برده است. 🔅برای نمونه ایشان در باب احتجاج الله تعالى على أرباب الملل المختلفة في القرآن الكريم بیش از 60 صفحه آیات قرآن را آورده و پس از آن حدود 100 صفحه به تفسیر آیات پرداخته است. 🔅نمونه دیگر باب مواعظ الله عزوجل في القرآن المجيد، از کتاب روضه بحارالانوار است و در این باب نیز علامه مجلسی با احاطه کامل بر قرآن به جمع‌ آوری مواعظ خداوند متعال در قرآن پرداخته است. 📍گاهی علامه مجلسی برخی روایات را در ضمن بحث تفسیری خود نقل می‌کند. 🔅 برای نمونه می‌توان به باب أحوال‏ المتقين‏ و المجرمين في القيامة مراجعه کرد. 📍تفاصیل آیات در بحارالانوار از نقاط عطف کار علامه مجلسی است که پس از ایشان مورد توجه و استفاده اندیشمندان قرار گرفته است. 📍علامه مجلسی بخشی از بحار را با عنوان كتاب القرآن‏ به قرآن‌کریم اختصاص داده است که بنده در کتاب قرآن در روایات فراوان از تبویب و احادیث آن استفاده کردم. 🔹در این کتب مباحثی چون: فضل قرآن، کاتبان وحی، ترتیب نزول قرآن، کیفیت جمع قرآن کریم، ظهر و بطن قرآن، تدبر در قرآن، تفسیر به رای، کیفیت توسل به قرآن، مخلوق بودن قرآن، اعجاز قرآن، تعلیم قرآن و... مطرح شده است. 📍استاد مسعودی در ادامه جلسه به بحث مآخذ گردآوری احادیث تفسیری علامه مجلسی پرداختند. ❗️در مورد روایات تفسیری امروز ما می‌توانیم با مراجعه به تفاسیر الصافی، البرهان و نورالثقلین روایات ذیل آیات قرآن کریم را بیابیم لکن علامه مجلسی به این کتب دسترسی نداشته است. 📍علامه مجلسی در مقدمه، مآخذ خود را نام برده است که مطابق آن می‌توان مهمترین منابع روایات تفسیری او را این کتب دانست: 🟧 تفسیر عیاشی که مجموعه 2700 روایت دارد، 🟨 تفسیر منسوب به امام حسن عسکری که تنها تا آخر سوره بقره را دارد، 🟩 فقه القرآن قطب الدین راوندی، 🟦 تاویل الآیات الظاهره که تنها دو جلد کوچک است، 🟪 کنز جامع الفوائد که کتاب مختصری است و بخش قابل توجهی از آن روایت نیست، ⬜️ کتاب تفسیر فرات کوفی 🟫 و کتاب شواهد التنزیل که بیشتر تطبیق بر فضایل ائمه اطهار (علیهم السلام) است. 📍بررسی این منابع نشان می‌دهد که در مجموع همه این کتب نهایتا بلحاظ حجمی سه مجلد روایات تفسیری دارند و علامه مجلسی برای دستیابی به روایات تفسیری با احاطه و تسلط فراوان خود بر روایات، به منابع روایی به طور مستقیم مراجعه کرده است. 📍استاد مسعودی در ادامه به مساله مواجهه با انواع روایات تفسیری، تطبیقی و تأویلی پرداختند. 🔹تاویل در حالت مصدری، در روایت‏هایی انگشت‏شمار به معنای تفسیر آمده است امّا بیش‏تر از آن، معنای «بطن»، در برابر «ظهر» به کار می‏رود و مقصود از آن، «تبیین غرض نهاییِ پدید آورندۀ متن و ارائۀ مقصود نهفتۀ او» است. 👈 تأویل در روایات، معنای اسم مفعولی نیز دارد که برای اشاره به «فرد تحقّق یافته از مفهوم» و تطبیق آیه بر «مصداق خارجی» به کار می‏رود. 👈 شماری از روایات تأویلی، ناظر به این معنای تأویل‏اند. 👌 ارتباط این دو معنا و نیز کاربرد گاه به گاه تأویل به جای تفسیر و تطبیق، پیچیدگی‏هایی را در فهم این اصطلاح قرآنی پدید آورده است. 👈 توجّه به این امر و دقّت در جداسازی هر یک از این کاربردها، می‏تواند از خلط آن‏ها پیش‏گیری کند. 📍علامه مجلسی مفسران و مؤولان حقیقی، کامل و راسخ در علم را اهل بیت علیهم السلام می داند. 🔹مراد از این مدعا یا استثنای از برخی آیات است بدین معنا که همه آیات قرآن را نمی‌توان تفسیر کرد و یا مراد استثنای از فهم عمیق قرآن باشد یعنی لایه‌ای از قرآن برای همه ما قابل فهم است و فهم لایه‌های زیرین تنها برای اهل بیت علیهم السلام مقدور است. 🔸 خود علامه مجلسی بابی در بحار با عنوان: أن للقرآن ظهرا و بطنا و أن علم كل شي‏ء في القرآن و أن علم ذلك كله عند الأئمة عليهم السلام و لا يعلمه غيرهم إلا بتعليمهم‏ قرارداده است. ادامه در پیام بعد👇 🔰@emamhadi_qom

📍 اصطلاح «جری»، برگرفته از روایات اهل بیت (علیهم السلام): و شیوۀ تفسیری ایشان و به معنای جاری کردن و سرایت دادن حکم یک مصداقِ تصریح شده در قرآن، به مصداق‏های کم پیدا، ناپیدا و نوپدید است. 🔹 نیاز به جری، در جایی است که معنای ظاهری آیه، عام نیست و یا تطبیقش بر مصادیق نوپدید آن، آسان نیست. 📍علامه مجلسی در این مباحث افزون بر گزینش و تبویب ارزشمند احادیث، در کنار عناوین باب، بیانهای متعددی نگاشتند که رویکرد و تسلط ایشان را هویدا می‌سازد. 🔅 برای نمونه در بحث جری و تطبیق در ذیل روایتی از بصائرالدرجات بیان قابل توجهی دارند: عَنِ ابْنِ أُذَيْنَةَ عَنِ الْفُضَيْلِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ هَذِهِ الرِّوَايَةِ مَا مِنْ آيَةٍ إِلَّا وَ لَهَا ظَهْرٌ وَ بَطْنٌ وَ مَا فِيهِ حَرْفٌ إِلَّا وَ لَهُ حَدٌّ وَ مَطْلَعٌ مَا يَعْنِي بِقَوْلِهِ لَهَا ظَهْرٌ وَ بَطْنٌ قَالَ ظَهْرٌ وَ بَطْنٌ هُوَ تَأْوِيلُهَا مِنْهُ مَا قَدْ مَضَى وَ مِنْهُ مَا لَمْ يَجِئْ يَجْرِي كَمَا تَجْرِي الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ كُلَّمَا جَاءَ تَأْوِيلُ‏ شَيْ‏ءٍ مِنْهُ يَكُونُ عَلَى الْأَمْوَاتِ كَمَا يَكُونُ عَلَى الْأَحْيَاءِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى‏ وَ ما يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ‏ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ‏ وَ نَحْنُ نَعْلَمُهُ‏ . ✅ بيان علامه مجلسی: .... قوله ع يكون على الأموات أي كلما يظهر و يفيض على إمام العصر من الأمور البدائية من القرآن في الوقت الذي أراد الله إفاضته عليه يفيض أولا على الأئمة الذين مضوا ثم على إمام العصر ع لئلا يكون آخرهم أعلم من أولهم كما سيأتي. 📍 استاد مسعودی در این جلسه پس از تبیین مباحث جری و تطبیق، توسعه در تطبیق و جری تاویلی ابواب و احادیث پیرامون این مباحث را معرفی و غرر احادیث آن ابواب را همراه بیان‌های علامه مجلسی رحمه الله توضیح دادند. #خلاصه #جلسه_دوم #ده_شب_در_محضر_بحارالانوار #استاد_مسعودی #موسسه_امام_هادی علیه السلام 🔸معاونت آموزش🔸 🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

#خلاصه #جلسه_سوم #استاد_سبحانی بسم الله الرحمن الرحیم 📍موضوع این جلسه معرفی ابواب کلامی کتاب شریف بحار الانوار است. 📍کتاب بحارالانوار حقیفتا دریای معارف اهل بیت علیهم السلام است که هرچقدر بیشتر انسان در آن غور کند معارف بیشتری کسب خواهد کرد لذا آنچه در این جلسه بیان خواهد شد تنها تصویری کلی از این کتاب است. 📍اولین نکته این است که نباید به بحار به عنوان یک کتاب حدیثی که تنها روایات را تبویب کرده است نگاه کرد بلکه مانند دیگر کتب اصیل روایی چون بصائر الدرجات و کافی، معرفی کننده دیدگاه‌های مولف نیز هستند. 👈 در حقیقت در مواجهه با این کتب باید چنین تلقی کرد که با یک منظومه فکری برگرفته از احادیث مواجهه هستیم. 📍مرحوم علامه مجلسی از همه میراث روایی که در اختیارشان بوده استفاده کردند اما اینطور نبوده که علامه مجلسی تنها عنوانی برای باب مشخص کرده و هر روایتی را ذیل آن قرار داده باشد. 📍در حوزه مباحث کلامی که ما کار کردیم علامه مجلسی همه روایات را نقل نکرده است و در نتیجه ما را از مراجعه به کتب دیگر بی نیاز نمی‌کند. 📍منابع علامه مجلسی امروزه در اختیار ما است و می‌توان مصادر بحار را پیش رو نهاد و چگونگی کار علامه مجلسی را تحلیل کرد. 📍در حیطه روایات کلامی تنها کتاب جامع بحارالانوار است و در نتیجه می‌بایست حتما به این کتاب مراجعه شود. ❗️ می‌توان ادعا کرد دو سوم بحار روایات کلامی است. 📍مرحوم مجلسی برخلاف صاحب وسایل اصراری بر تکثیر طرق ندارد. 🔹 بله علامه مجلسی نیز در موارد فراوانی با تعبیر «مثله» طریق دیگر را بیان می‌کند اما همواره چنین نیست و شیوه ایشان نبوده است. 🔸 گاهی علامه مجلسی اتفاقا اضعف طرق را نقل می‌کند. 🔅 برای نمونه ایشان به شیخ صدوق عنایت ویژه داشته و گاهی با وجود این‌که روایتی در محاسن و کافی وجود دارد آن‌را از کتاب خصال شیخ صدوق نقل می‌کند. ❇️محتوای کتاب شریف بحار الانوار 📍 علامه مجلسی در فروع بحار همان ابواب رایج را آوردند و در روضه بحار هم کاملا متاثر از کافی هستند اما در ابواب کلامی هم چینش خاص به خود را دارد و هم با ابتکار کتاب السماء و العالم را به ابواب رایج اضافه کردند. 🔸 ساختار، نظام بندی، چینش و افزوده‌های ایشان بر ابواب اعتقادی افزون بر تازگی بسیاری از ابهامات را از میان می‌برد. ❓ سوال نخست این است که مرحوم علامه مجلسی چه بخش هایی را به مباحث اعتقادی اختصاص داده است؟ 🔸 اگر کسی به کافی مراجعه کند می‌تواند مرز میان مباحث اعتقادی با مباحث دیگر را بیابد که با کتاب ایمان و کفر تمام میشود. 🔹 در حقیقت ایمان و کفر عنوانی است که در میان شیعه و اهل سنت به عنوان مرز میان نظر و عمل شناخته می‌شود و در کافی پس از ایمان و کفر کتاب العشره آغاز می‌شود. 🔸اگر قرار باشد به وزان کافی جلو برویم و از عقل و جهل تا ایمان و کفر را مباحث کلامی بدانیم آنگاه 74 جلد از 104 جلد بحار پیرامون مباحث کلامی است. ❓ سوالی که به‌وجود می‌آید این است که علامه مجلسی چه ابوابی و چه احادیثی در این بخش ها قرار دادند که این مقدار حجیم شده است؟ ✅ پاسخ این است که علامه مجلسی با گسترده سازی ساختار کتاب‌ها و استفاده از ابواب دیگر ضمن مباحث اعتقادی سبب مفصل شدن مباحث کلامی بحار شده است. 🔅 برای نمونه مرحوم کلینی ابتدای کتاب الحجه، الاضطرار الی الحجه را قرار داده است که شامل پیامبر و امام صلی الله علیهم اجمعین است اما علامه مجلسی ابتدا نبوت و امامت را جدا می‌کند و پس از آن در مباحث نبوت، مباحثی چون: بعثت، ضرورت بعثت، فلسفه بعثت و عصمت و .... را قرار می‌دهد. 📍وارد کردن بحث تاریخ انبیا در کتاب النبوه و تاریخ اهل بیت علیهم السلام در کتاب الامامه خود قابل توجه است. 🔹 در تاریخ شواهد امامت، فضایل امامت و ... مطرح میشود و برای نفی خلافت دیگران کتاب فتن را قرار می‌دهد. 📍خدمت علامه مجلسی در کتاب النبوه است. 🔸 ایشان نبوت عامه را با نبوت خاصه گره می‌زند و اینطور نیست که با نبوت عامه شروع کند. 🔹 مرحوم مجلسی تمام روایاتی که در قصص انبیا گفته می‌شود را در نبوت خاصه فصل بندی می‌کند. 🔸 امروزه در کتب کلامی ما در نبوت خاصه چیز زیادی نداریم اما در بحار مفصل آمده است. 🔹 یک بحث مهم بحث فترت میان رسل و نسبت آن با روایات الاضطرار است که مجلسی سعی کرده است این سوال و مانند آن را در روایات قصص انبیا پاسخ دهند حال گاهی عنوان دارند و گاهی با استفاده از ظرفیت بیان‌ها مطلب را روشن کردند. ادامه در پیام بعد👇 🔰@emamhadi_qom

❇️ویژگی‌های ساختاری کتاب شریف بحارالانوار 📍 مرحوم مجلسی از کتب اربعه استفاده نکرده است لکن مشخص است که ایشان در ساختار کلی بحار الانوار کاملا تحت تاثیر کافی کلینی است. 🔸 مرحوم مجلسی مانند شیخ کلینی از کتاب عقل و جهل آغاز کرده است؛ با این حال مجلسی در نوسازی ساختار کلامی روایات ابتکاراتی داشتند که شایسته تقدیر است و اینطور نیست که او را تابع محض مرحوم کلینی بدانیم. 🔹 به نظر می‌رسد می‌توان بحارالانوار را تکمیل کتاب‌هایی چون کافی شریف است. 🔅 برای مثال در تقسیم بندی ها (باب بندی‌ها) ی جزیی مثلا در کتاب العقل کافی اصلا ما ریز عنوان نداریم اما در بحار عنوان های جزیی فراوان وجود دارد. 🔅 در کتاب العلم نیز شیخ کلینی چند عنوان کلی دارد اما علامه مجلسی در کتاب العلم دسته بندی‌های مهمی دارد. 🔅 در کتاب الامامه بحار نیز اگر کسی با عناوین کتاب الحجه کافی مقایسه کند ابواب جدید فراوانی خواهد دید که مجلسی افزوده است. 📍 در کافی بحث معاد وجود ندارد که البته وجه آن روشن نیست زیرا در مقدمه تصریح دارد در پاسخ به تقاضای معرفت دین این کتاب نوشته شده است اما درباره معاد بحثی مطرح نکردند اما مرحوم مجلسی در مقابل در بحار مفصل به بحث معاد پرداختند. 📍کتاب العدل برای نخستین بار توسط علامه مجلسی مطرح شد. 📍شیخ کلینی از مباحث اثبات الصانع شروع می‌کند و بعد مباحث عامه اسماء و صفات و بعد جزییات مسایل توحیدی و در نهایت به افعال الهی پرداخته و همه آنها را در قالب کتاب التوحید قرار داده است اما علامه مجلسی در کنار کتاب التوحید از کتاب العدل استفاده می‌کند و مباحث فعل را در این بخش می‌آورد. 👈 ایجاد ارتباط میان کتاب العدل و کتاب المعاد از ویژگی های دیگر بحارالانوار است. 📍در برخی موارد علامه مجلسی عناوین ابواب را ترکیب کرده است و این در مواردی است که علامه مجلسی معتقد است این روایات باید با یکدیگر خوانده شود. 🔅 برای مثال در کافی شریف بابی داریم درباره مشیت و اراده و بابی برای قضا و قدر اما مجلسی همه را در یک باب می‌آورد. 👌 اگر کسی اهل فن نباشد نمی‌تواند ربط این ابواب را بفهمد اما مجلسی همه را در یک باب می‌آورد تا مشکل رفع شود. 🔅 مثال دیگر امر بین الامرین است که دو لبه دارد یکی در استطاعت و یکی در قضا و قدر که در کتاب کافی در سه کتاب مطرح شده است اما علامه مجلسی در یک باب می‌آورد تا به خواننده کمک کنند مطالب را بهتر بفهمد. 📍نکته دیگر مرحوم مجلسی این است که به مسائل روز توجه دارد و در مواردی عنوان باب را همان سوال مطرح در جامعه قرار داده است. 🔸 بحث شیئیت معدوم که از قرن چهارم در جهان اسلام مطرح شد که همان بحث ثابتات ازلیه است را مرحوم مجلسی عنوان بابی قرار داده که تنها یک باب در ذیل آن مطرح شده است و به طور صریح نظر خود را مبنی بر نفی ثابتات ازلیه مطرح کرده است. 📍 در برخی مباحث ایشان گوید برای اولین بار من کتابی آوردم که نه شیعه و نه سنی آن را مطرح نکردند. 👈 یکی از آنها کتاب السماء و العالم است. 🔹 این بحث جهانشناسی و انسان شناسی در این ابواب ابتکار ایشان است. 📍 مرحوم شیخ کلینی مباحث فطرت را ابتدای کتاب ایمان و کفر قرار دادند و بحث عوالم پیشین را مطرح ساختند درحالیکه علامه مجلسی آن را داخل کتاب التوحید قرار داده و پس از توحید و نفی تفکر از ذات خدا وارد بحث فطرت و دین حنیف شدند. 🔸 اینکه چرا علامه مجلسی بحث را از استدلال بر وجود خداوند شروع کرده و در ادامه فطرت را مطرح ساختند را خودشان در بحار و مرآه العقول تبیین کردند. 📍مجموعه روایاتی که اهل سنت درباره پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله دارند با روایاتی که شیعیان درباره پیامبر صلی الله علیه و آله دارند را می‌توان مقایسه نمود. 👈 یکی از منابع بسیار ارزشمند برای این کار ج 18 تا 23 بحار است که تاریخ پیامبر صلی الله علیه و آله را مورد بحث قرار میدهد و نظیری ندارد. #خلاصه #جلسه_سوم #ده_شب_در_محضر_بحارالانوار #استاد_سبحانی #موسسه_امام_هادی_علیه_السلام 🔸معاونت آموزش🔸 🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

#خلاصه #جلسه_چهارم #استاد_سبحانی بسم الله الرحمن الرحیم 📍بحث این جلسه درباره کتاب السماء و العالم است. 🔹 در شب گذشته گفته شد این کتاب یکی از بخش‌های مهم بحار الانوار است که بنابر نظر خودشان نخستین اثر در جهان اسلام و سابقه ندارد: « و هذا مما لم يسبقني إليه أحد من علمائنا و المخالفين» 🔸 علت تسمیه این کتاب‌را مرحوم مجلسی اشتمال آن بر برخی مباحث می‌داند: « لاشتماله على كشف الغطاء عن غوامض أسرار الآيات و الروايات المتعلقة بخلق اللوح و القلم و العرش و الكرسي و الحجب و السرادقات و السماوات و أصناف الملائكة و الكواكب و النجوم و ....» 🔹 به نظر می‌رسد علت انتخاب این نام این باشد که فلاسفه یونان در آثارشان که به عربی ترجمه شد مباحث جهان شناسی را تحت عنوان کتاب السماء قرار می‌دادند و این امر هرچند به صورت ارتکازی، سبب شده است که ایشان نام این کتاب را السماء و العالم بگذارند. 🔸 کتاب السماء و العالم ده مجلد از بحار را به خود اختصاص داده و بعد از کتاب الامامه و قبل از ایمان و کفر قرار گرفته است. 🔹 تقریبا کمتر موضوع اساسی را در حوزه معرفتی می‌توان یافت که با جهان شناسی مرتبط نباشد. 🔅 برای مثال وقتی از همان ابتدا سراغ کتاب العقل می‌رویم سوال از چیستی عقل که سوالی جهان‌شناسانه است پیش می‌آید. 🔸 روشن است که اگر مباحث جهانشناسی را از علوم دیگر اخذ کنیم آنگاه درک درستی از بخش قابل توجهی از روایات نخواهیم داشت در نتیجه مرحوم علامه مجلسی با ابتکار خود در طرح کتاب السماء و العالم پازل معرفتی میراث روایی تکمیل کرده است. 🔹 این نظام موضوعات پیش از علامه مجلسی هیچ پیشینه‌ای ندارد در نتیجه این کتاب هم از جهت نظام موضوعات و هم از جهت گردآوری روایات آن کار ارزشمند و بزرگی است. 🔸 وجود شبهات و نظریات مخالف در این مباحث بر دشواری کار علامه مجلسی می‌افزاید. 🔹 علامه مجلسی گویا وظیفه خود می‌داند حال که این بخش از میراث روایی را احیا کرده است می‌بایست نظریات رقیب را نیز در بوته نقد بگذارد و در نتیجه کتاب السماء و العالم اقداماتی انجام داده که در دیگر بخش‌های بحار نظیر ندارد. ▪️1) در کتاب السماء و العالم مرحوم علامه مجلسی برخلاف رویه خود فراوان از کتب اربعه حدیث نقل کرده است و به نظر می‌رسد بیشترین نقل از کتاب کافی در بحارالانوار در همین بخش است. 👈 به نظر می‌رسد علامه مجلسی هر آنچه به فهم این کتاب کمک می‌کند را نقل کرده است و به همین جهت تنوع منابع بحار در کتاب السماء و العالم بی‌نظیر است. 👌راز کتب اربعه تا کتب متهمان به غلو و منابع عامه در دامنه منابع کتاب السماء و العالم حضور دارد. ▫️2) مرحوم علامه مجلسی از تفاسیر عامه در این بخش فراوان استفاده کردند. 👈 درست است که ایشان در ابتدای هر باب آیات قرآن و مباحث تفسیری را آورده و در آن از کتب عامه هم استفاده می‌کند اما در کتاب السماء و العالم به طور فراوان نقل شده است. ▪️3) مرحوم علامه مجلسی در بحارالانوار بنای بر نقل اقوال ندارند اما در این بخش مفصل به اقوال پرداخته و آن‌ها را مورد نقد و بررسی قرار دادند. 👌به نظر می‌رسد در میان ده جلد کتاب السماء و العالم شاید سه جلد آن مباحث تحلیلی است. ▫️4) مرحوم علامه مجلسی در سراسر بحار قلمی توام با حیا و احتیاط دارد حتی در نقد اقوال تنها دیدگاه خود را بیان کرده و آن را اظهر می‌داند اما در کتاب السماء و العالم بی پرده و جدی به نقد اقوال می‌پردازد. ❓با این توضیح سوال می‌شود که طبعا اختلاف علامه مجلسی با برخی اندیشه های رقیب در کتاب التوحید بیش از کتاب السماء و العالم است اما در تمام کتاب التوحید انگشت شمار ایشان به نقدهای جدی می‌پردازد درحالی‌که در کتاب السماء و العالم چه در بحث‌های مهم مانند حدوث و قدم عالم و چه در بحث‌های جزیی‌تر مانند مباحث هیات ایشان به نحوی جدی تر وارد نقد دیدگاه رقیب شده است؟ ✅ پاسخ این است که ارتباط زیاد مباحث جهان‌شناسی با مباحث اعتقادی سبب شده است که ایشان با جدیت به این بحث بپردازند. 👈 گویا در ذهن ایشان این مساله بوده که اگر جهان‌شناسی درست شود مباحث کلامی فراوانی که با آن گره خورده است نیز اصلاح خواهد شد. 👌از بحث قضا و قدر که یک اندیشه پویا است و نیز از نظریه امر بین الامرین و نیز از مساله بداء مفاهیمی سطحی و بی خاصیت به‌وجود آمده است زیرا مباحث جهان شناسی برگرفته از آیات و روایت منقح نشده است. ▪️5) در بحار الانوار شیوه اختصار رعایت شده است اما در کتاب السماء و العالم از شیوه اختصار پیروی نشده است و ابواب پر روایتی در آن دیده میَ‌شود. ▫️ 6) مرحوم علامه مجلسی هرچند در نگارش بحار الانوار به مسایل جامعه نظر داشته و در انتخاب عنوان باب به این سوالات می‌پردازند اما در کتاب السماء و العالم به طور مفصل و در بیان‌ها فراوان به شبهات می‌پردازد. ادامه در پیام بعد👇 🔰@emamhadi_qom

📍درباره جایگاه کتاب السماء و العالم که پس از امامت و پیش از ایمان و کفر است به نظرمی‌رسد علامه مجلسی در پایان مباحث معرفتی و توصیفی، این باب را آورده که با همه آن ابواب ارتباط دارد و ارجاع به همه آن‌ها دارد. 🔹 در حقیقت یا می‌بایست پس از کتاب عقل و جهل و در ابتدا ذکر شود و یا در انتها که به سبب تازگی این باب و نیز جایگاه توحید کتاب در انتهای مباحث و پیش از ایمان و کفر قرار گرفته است. 📍برخی در مواجهه با کتاب السماء و العالم با دیدن غرائب روایات گمان می‌کنند ضعیف ترین بخش بحار است که این نسبت به نظر ما حتما نادرست است. 🔸 ایشان در این کتاب زحمت فراوانی کشیده و هم در ساختار آن و هم در تجمیع روایات موفق عمل کرده است. 🔹 بله در این بخش از منابع متنوعی استفاده کردند اما خود نگاه اجتهادی داشته و در موارد فراوانی به ضعف برخی مطالب اشاره کردند. 📍آنچه برای علامه مجلسی در درجه نخست اهمیت دارد احیای جهان شناسی موجود در آیات و روایات است که پیکره‌ای منسجم دارد و با آنچه در فلسفه و عرفان گفته شده متفاوت است. 📍اولین بخش از کتاب السماء و العالم: أبواب كليات أحوال العالم و ما يتعلق بالسماويات‏ است که اولین باب آن نیز: باب حدوث العالم و بدء خلقه و كيفيته و بعض كليات الأمور، است. 🔸 مرحوم علامه مجلسی در ابتدای این بخش بحث حدوث و قدم را با تفصیل فراوانی می‌آورد و بیش از 160 روایت نقل کرده است. 📍در پایان علامه مجلسی بابی را با عنوان: تفهيم و تتميم نفعه عميم بعون الله الواهب الكريم، قرار داده است. 🔹ایشان مقدمه‌ای بیان می‌کند که چقدر مساله حدوث و قدم با اهمیت است: «اعلم أن المقصود الأصلي من هذا الباب أعني حدوث العالم لما كان من أعظم الأصول الإسلامية لا سيما الفرقة الناجية الإمامية و كان في قديم الزمان لا ينسب القول بالقدم إلا إلى الدهرية و الملاحدة و الفلاسفة المنكرين لجميع الأديان.....» 🔸 در ادامه ایشان از به‌وجود آمدن انحراف و شبهات به سبب دوری از آیات و روایات در این مساله خبر داده و آن را سبب تفصیل مباحث می‌داند: « و في قريب من عصرنا لما ولع الناس بمطالعة كتب المتفلسفين و رغبوا عن الخوض في الكتاب و السنة و أخبار أئمة الدين و صار بعد العهد عن أعصارهم ع سببا لهجر آثارهم و طمس أنوارهم و اختلطت الحقائق الشرعية بالمصطلحات الفلسفية صارت هذه المسألة معترك الآراء و مصطدم الأهواء فمال كثير من المتسمين بالعلم المنتحلين للدين إلى شبهات المضلين و روجوها بين المسلمين فضلوا و أضلوا ....» 📍مرحوم مجلسی در پنج باب بحث را ادامه می‌دهد: ✔️ 1) في بيان معاني الحدوث و القدم‏ ✔️ 2) في تحقيق الأقوال في ذلك‏ (که در این بخش مفصل اقوال را نقل می‌کند) ✔️ 3) في كيفية الاستدلال بما تقدم من النصوص (که در این بخش می‌توان خلاصه بیش از 160 روایت پیشین را پیگیری کرد) ✔️ 4) في ذكر نبذ من الدلائل العقلية على هذا المقصد و إن كان خارجا عن مقصود الكتاب تشييدا لهذا المقصد من كل باب و إن أفضى إلى بعض الإطناب ‏(این بخش در بحارالانوار ویژه است که برای تایید روایات از برهان عقلی استفاده شده و مرحوم علامه مجلسی از شیوه اختصار نیز دست کشیده است ) ✔️ 5) في دفع بعض شبه الفلاسفة الدائرة على ألسنة المنافقين و المشككين القاطعين لطريق الطالبين للحق و اليقين‏ (در این بخش به استدلال‌های فلاسفه می‌پردازد. برای نمونه استدلال اول ایشان همان استدلال معروف فلاسفه است که اگر خداوند علت جهان هستی است که می‌بایست قدم مخلوقات صحیح باشد و اگر علت نیست که از اساس جهان نباید به‌وجود آید. علامه مجلسی به این استدلال شش پاسخ داده و به تفصیل به آن پرداخته است. در این بخش فواید فراوانی وجود دارد. در همین باب به مساله اولین مخلوق پرداخته است که آیا عقل است و یا آب؟ ایشان در روایت اول ما خلق الله العقل به قید من الروحانیین توجه کرده و احتمال می‌دهد اولین مخلوق آب باشد و یا عقل را با پیامبر اکرم تطبیق می‌دهد) ادامه در پیام بعد👇 🔰@emamhadi_qom

📍شیوه علامه مجلسی کاملا اجتهادی است و به هیچ فکر و جریانی گرایش مکتبی ندارد لذا در مواردی دیدگاه متکلمان و محدثان را نقد می‌کند. 📍علامه مجلسی را نمی‌توان عالمی اخباری دانست و در این باره کتاب آقای ملکی میانجی قابل استفاده است. 📍خلاصه یک جلد از ده جلد السماء و العالم درباره حدوث و قدم است. 👈باب دوم که به طور گسترده ارائه شده است درباره عوالم است. 📍در ادامه استاد سبحانی عناوین ابواب کتاب السماء و العالم را بیان و به طور مختصر توضیح دادند. 📍علامه مجلسی مباحث مربوط به انسان شناسی را به طور مفصل بحث نکردند. 👌شاید یک وجه آن نقل روایات این بخش در کتاب المعاد باشد. 📍همه‌ی ابواب کتاب السماء و العالم از درجه یکسانی از اهمیت برخوردار نیست. برخی از ابواب مانند مباحث مربوط به طب که برای علامه مجلسی اهمیت کمتری دارد به صورت مختصر تر و با بیان‌هایی کمتری از جانب ایشان مدون شده است. 👈 در مقابل در برخی از ابواب مانند حقيقة النفس و الروح و أحوالهما، علامه مجلسی به سبب اهمیت آن گویا رساله‌ای مستقل و مشحون از روایات تدوین کرده است. #خلاصه #جلسه_چهارم #ده_شب_در_محضر_بحارالانوار #استاد_سبحانی #موسسه_امام_هادی_علیه_السلام 🔸معاونت آموزش🔸 🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom

#خلاصه #جلسه_پنجم #استاد_حیدری‌فطرت بسم الله الرحمن الرحیم 📍موضوع این جلسه بازخوانی مقدمه بحار الانوار است. 🔹مقدمه بحار حدود 80 صفحه است که اطلاعات فراوانی در اختیار خواننده قرار می‌دهد. 🔸 مراجعه به منابع حدیثی نشان می‌دهد برخی منابع مقدمه ندارند و آثار داری مقدمه نیز خود سه دسته دارند: ▪️1) برخی کتب مانند رجال کشی تنها روایت یا روایتی را به عنوان مقدمه کتاب نقل می‌کنند ▫️۲) برخی مانند مقدمه تفسیر علی بن ابراهیم ترکیبی از عبارت مولف و تعداد زیادی حدیث است ▪️3) برخی کتب مانند کتب اربعه، کتابهای رجال و فهرست قرن 5 و در کتابهای متاخر بحار الانوار مقدمه‌ای با عبارت‌پردازی مولف دارند. 📍کارکردهای تحلیل مقدمه: 🔺1) ترسیم فضای حاکم بر حوزه‌های علمیه عصر تدوین کتاب. 🔅برای نمونه مطالعه مقدمه من لا یحضره الفقیه سودمند است. 🔻2) استخراج داده‌های دانشی از مقدمه کتاب‌ها 👈مرحوم شیخ حرعاملی شاید نخستین کسی است که با این نگاه به مقدمه کتب حدیثی نگریسته و در خاتمه ششم کتاب وسایل الشیعه عبارات اطمینان آور محدثان شیعی در مقدمه کتبشان را جمع‌آوری کرد: في ذكر شهادة جمع كثير من علمائنا بصحة الكتب المذكورة، و أمثالها، و تواترها، و ثبوتها عن مؤلفيها، و ثبوت أحاديثها عن أهل العصمة عليهم السلام) .... 📍اقدامات لازم در مواجهه با مقدمه کتب 🔺1) اثبات اصالت یک مقدمه و صحت انتساب آن به مولف. 🔅برای مثال انتساب مقدمه تفسیر علی بن ابراهیم قمی به او روشن نیست. 👌درباره بحارالانوار هیچ تردیدی در صحت انتساب به علامه مجلسی وجود ندارد. 🔻2) تخمین زمان نگارش مقدمه. 👌اگر مقدمه پیش از نگارش کتاب باشد ممکن است در طول نگارش کتاب مولف نتوانسته باشد به آن عمل کند و یا از آن عدول کرده باشد بخلاف مقدمه‌ای که پس از اتمام کتاب نگارش شود. 👈قرائن متعددی وجود دارد که مقدمه بحار پس از نگارش کتاب نوشته شده است. 🔅برای مثال در مقدمه بحار می‌خوانیم: فجاء بحمد الله كما أردت على أحسن الوفاء و أتاني بفضل ربي فوق ما مهدت و قصدت على أفضل الرجاء . 🔺3) توجه به فضای حاکم و مبانی حدیثی آن زمان برای فهم درست مقدمه. 🔅برای نمونه اگر بخواهیم مراد از احادیث صحیحه عن الصادقین را در مقدمه کتاب کافی بفهمیم باید معنای واژه صحت در آن زمان را بدانیم نه اینکه بر اصطلاح متاخر آن حمل کنیم. 🔅نمونه دیگر عبارت: لكن ما وقع لنا من جهة الثقات من أصحابنا، در مقدمه کامل الزیارات است که باید با توجه به آن عصر فهمیده شود. 🔻4) نمایه زنی و تحلیل مقدمه کتاب‌های حدیثی به منظور ترسیم واقعیات حاکم بر عصر تدوین حدیث ❇️ آشنایی با بحار الانوار 🔸 نگارش کتاب بحار در سال 1070 که سال وفات مجلسی پدر است آغاز شده و تا سال 1106 نزدیک به 36 سال به طول انجامید. 🔹 نگارش آخرین کتاب بحار، السماء و العالم در سال 1104 آغاز شد. 🔸در زمان نگارش بحار علامه مجلسی به منصب شیخ الاسلامی منصوب شد. 🔹کتاب بحار در اصل 25 جلد است که امروزه قالب 110 جلد چاپ می‌شود. 🔸علامه مجلسی در مقدمه فهرستی از مصادر خود را بیان کرده است. 🔹378 کتاب شیعی و 85 کتاب سنی است در این فهرست قرار گرفته است و در این میان اعتبار ۱۸ منبع با نقدهای ایشان همراه شده است. 🔸در متن کتاب اما به 600 منبع ارجاع داده شده است. ادامه در پیام بعد👇 🔰@emamhadi_qom

❇️ همکاران علامه مجلسی در نگارش بحارالانوار 📍بخش اصلی کار نگارش بحار( تبویب و بیان‌ها و ...) برعهده خود علامه مجلسی بود اما دستیارانی هم داشتند. 🔹سید نعمت الله جزایری و خواهرش آمنه خاتون، ملا ذوالفقار، میر محمد صالح خاتون آبادی، میرزا عبدالله افندی، عبدالله بن نورالدین بحرینی از افرادی هستند که به عنوان دستیاران علامه شمرده می‌شوند. 🔸در برخی منابع بالغ بر هزار نفر در نگارش بحار دخیل دانسته شدند. ❇️ ساختار کلی مقدمه بحارالانوار 📍 علامه مجلسی پس از حمد و ثناء خداوند پنج فصل در مقدمه قرار دادند. 🔹۱) في بيان الأصول و الكتب المأخوذ منها 🔸۲) في بيان الوثوق على الكتب المذكورة و اختلافها في ذلك‏ 🔹۳) في بيان الرموز التي وضعناها للكتب المذكورة 🔸۴) في بيان ما اصطلحنا عليه للاختصار في الأسناد. 👈 در این بخش علامه مجلسی المفردات المشتركة را مطرح کردند که مراد از آن راویان مشترک در اسناد روایات است. 🔹۵) في ذكر بعض ما لا بد من ذكره مما ذكره أصحاب الكتب المأخوذ منها في مفتتحها 👈 در این بخش علامه مجلسی مشابه خاتمه ششم کتاب وسائل عمل کرده است. ❇️ داوری پیراون اعتبار روایات کتاب بحارالانوار 🔸۱) گروهی معتقدند علامه مجلسی تنها گردآوری کننده احادیث بوده و نقش گزینشی نداشتند. 👈متاسفانه این دیدگاه غالب است و برخی بزرگان هم چنین می‌پندارند که ایشان در بحارالانوار فقط روایات را جمع آوری کرده است. 🔹۲) علامه مجلسی دست به گزینش زده است اما لزوما به اعتبار احادیث‌اش اعتقاد ندارد. 🔸۳) برخی گویند علامه مجلسی نه تنها دست به گزینش روایات زده بلکه جز در موارد اندکی که به عدم اعتبار روایت تصریح کرده و یا علمش را به اهل بیت علیهم السلام واگذار کرده روایات را معتبر میداند و جز در موارد اندکی که خود بیان کرده است اعتبار روایات را قبول دارد. ❇️ علت نامگذاری بحارالانوار به این نام؟ 📍 لاشتماله علی انواع العلوم و الحکم و الاسرار و اغنائه 👈 وعده نگارش شرح و مستدرک بر بحار در مقدمه: و في بالي إن أمهلني الأجل و ساعدني فضله عز و جل أن أكتب عليه شرحا كاملا يحتوي على كثير من المقاصد التي لم توجد في مصنفات الأصحاب و أشبع فيها الكلام لأولي الألباب‏. ❗️همچنین ایشان به نگارش مستدرکی بر بحار الانوار نیز وعده دادند که متاسفانه هیچکدام محقق نشد. ❇️ برخی از کتبی که علامه مجلسی پیرامون اعتبار آن سخن گفته است: 📍 توضیحاتی پیرامون مصادر بحارالانوار 👈 دو دسته کتاب را مجلسی درباره آن سخن گفته است: 🔹۱) کتبی که درباره نگارنده آن اختلاف وجود دارد مانند قرب الاسناد، روضه الواعظین، مکارم الاخلاق و احتجاج. 🔸۲) کتبی که علامه درباره صحت استناد آن بحث می‌کند: و كتاب مشارق الأنوار و كتاب الألفين للحافظ رجب البرسي و لا أعتمد على ما يتفرد بنقله لاشتمال كتابيه على ما يوهم الخبط و الخلط و الارتفاع و إنما أخرجنا منهما ما يوافق الأخبار المأخوذة من الأصول المعتبرة. و كتاب مصباح الشريعة فيه بعض ما يريب اللبيب الماهر و أسلوبه لا يشبه سائر كلمات الأئمة و آثارهم‏ و كتاب الديوان انتسابه إليه صلوات الله عليه مشهور و كثير من الأشعار المذكورة فيها مروية في سائر الكتب و يشكل الحكم بصحة جميعها و كذا رجال ابن الغضائري و هو إن كان الحسين فهو من أجلة الثقات و إن كان أحمد كما هو الظاهر فلا أعتمد عليه كثيرا و على أي حال فالاعتماد على هذا الكتاب يوجب رد أكثر أخبار الكتب المشهورة. و كتابا الملحمة مشهوران لكن لا أعتمد عليهما كثيرا. ❇️ چرایی استفاده علامه مجلسی از کتب عامه 📍 و أما كتب المخالفين فقد نرجع إليها لتصحيح ألفاظ الخبر و تعيين معانيه مثل كتب اللغة كصحاح الجوهري و قاموس الفيروزآبادي و شروح أخبارهم و قد نورد من كتب أخبارهم للرد عليهم أو لبيان مورد التقية أو لتأييدما روي من طريقنا ❇️ توثیق مصادر بحارالانوار 📍 اعلم أن أكثر الكتب التي اعتمدنا عليها في النقل مشهورة معلومة الانتساب إلى مؤلفيها ككتب الصدوق رحمه الله فإنها سوى الهداية و صفات الشيعة و فضائل الشيعة و مصادقة الإخوان و فضائل الأشهر لا تقصر في الاشتهار عن الكتب الأربعة التي عليها المدار في هذه الأعصار و هي داخلة في إجازاتنا و نقل منها من تأخر عن الصدوق‏ ❇️ علت نقل نکردن از کتب اربعه: 👌 روایات آن متواتر و مشهور است. 👈 نقل از آنها شاید سبب مهجور شدن آن کتب واقع شود #خلاصه #جلسه_پنجم #ده_شب_در_محضر_بحارالانوار #استاد_حیدری‌فطرت #موسسه_امام_هادی_علیه_السلام 🔸معاونت آموزش🔸 🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰 @emamhadi_qom