۱
عروض به زبان ساده ؛
#عروض
#عروض۱
#رکن
#هجا
#صامت
#مصوت
رکن ؛
اساس و ستون هر چیز،
در عبادات، جزئی است که کم و زیاد کردن عمدی یا سهوی آن موجب بُطلان عبادت میشود.
رکن در شعر ؛
به هر یک از میزانها یا افاعیل؛
پایه یا رُکن میگویند.
مانند؛
فَعولُن، مَفاعیلُن، فاعِلاتُن، مُستَفعِلُن، مَفاعِلَتُن و ...
جمع رکن ؛ #ارکان
&
هجا ؛
هجا یا بخش، یک واحد گفتار است که با هر ضربه هوا از ریه خارج میشود. مثلا کلمه دفتر به دو هجا تقسیم میشود که عبارتند از؛ دف _ تر
در واقع هر هجا یک بخش از یک کلمه است.
هجا در شعر ؛
هر بخش رکن را یک هجا می گویند ؛
رکن مفاعیلن ؛ مَ / فا / عی / لُن
شامل ۴ هجا
رکن فعولن ؛ فَ / عو / لُن
شامل ۳ هجا
تکرار و تمرین روزانه باعث می شود ارکان ملکه ی ذهن شده و خودبخود ذهن آماده ی کلاسیک گویی می شود
برای مثال کلمات و جملاتی که روزانه می شنویم یا می گوییم ممکن است هم آوا با برخی ارکان باشد در حالیکه تعمدا به آن آگاه نیستیم؛
می نشستم ؛ فاعلاتن
می / نِ / شس / تم
فا / عِ / لا / تن
در را ببند ؛ مُستَفعِلُن
در / را / بِ / بند
مس / تف / عِ / لُن
و ...
انواع هجا؛
ابتدا خیلی مختصر به معرفی صامت و مصوت می پردازیم ؛
صامت؛
به معنی ساکت و بیصداست.
در زبان فارسی ۲۳ صامت وجود دارد؛
ء ب پ ت ث ج چ ح خ د ز ژ س ش ف ق ک گ ل م ن و هـ ی
در واقع هر حرف بدون صدا, صامت نامیده می شود که البته خواندن آن بدون صدا امکان پذیر نیست
مصوت؛
مصوِّت آوایی که با لرزش تارهای صوتی از گلو خارج میشود و در هنگام ادای آن، دهان باز میماند.
در زبان فارسی شش مصوت داریم؛
ــَـ ــِـ ــُـ آ او ای
مصوت کوتاه ؛ سه مصوت «ــَـ ــِـ ــُـ»
مصوت بلند ؛ سه مصوت «آ، او، ای»
یک. هجای کوتاه ؛
۱. مصوت کوتاه ؛
اَ اِ اُ
۲.صامت +مصوت کوتاه ؛
نُ تُ رِ و....
خوانش حرکات فتحه، کسره و ضمه بر روی یک حرف هجای کوتاه را بوجود می آورد؛
بَ
بِ
بُ
در کلمه ی « برادر »
اولین هجا، « بَ » هجای کوتاه است
دو . هجای بلند؛
۱. صامت+مصوت کوتاه+صامت ؛
مَن زَد شُد و...
۲. صامت + مصوت بلند ؛
با بو سو مو و...
۳. مصوت بلند به تنهایی ؛
آ او ایی
خوانش صداهای « آ - ای - او » بر روی یک حرف هجای بلند را بوجود می آورد ؛
با
بی
بو
خوانش دو حرف کنار هم به صورتی که حرف دوم ساکن باشد هجای بلند را بوجود می آورد ؛
دَرْ
بر
سر
تن
من
آن
و...
در کلمه ی « برادر » دومین و سومین هجا، هجای بلند است؛
۱. بَ هجای کوتاه
۲. را هجای بلند
۳. در هجای بلند
برادر ؛ فعولن
ب / را / در
فَ / عو / لُن
سه . هجای کشیده ؛
۱. مصوت بلند+صامت ؛
آش آب و...
۲. صامت +مصوت کوتاه +صامت+صامت؛ رَفت بَست بُرد و....
۳. صامت +مصوت بلند+یک یا چند صامت؛
زور دور مار کار پیش کیش دید بید و...
نکته؛
۱. هجای کشیده دو هجاء محسوب می شود.
ادامه دارد
✍️ ؛ #علیرضا_قربان_خان
https://eitaa.com/eshare
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
🎙️؛ #محسن_چاووشی
لطفاً به بند اول سبّابه ات بگو!
یک ذرّه صبر و حوصله اش بیشتر شود
از بُخل ، زنگ خانه ی من سکته می کند
دستت اگر کمی متمایل به در شود
در می زنی که وارد تنهاییم شوی
اما بعید نیست زمانی که می روی
در از خودش جلای وطن گفته ، مثل من
در جست و جوی در زدنت در به در شود
گفتی بیا و سر بکش از استکان من
لاجرعه سرکشیدم و گس شد زبان من
گفتم بیا و دست بکش از دهان من
این زهرمار عرضه ندارد شکر شود
این بچه لاکپشت نگون بخت سال هاست
از تخم در می آید و سوی تو می دود
اما مقدّر است که در آخرین قدم
یعنی در آستانه ی دریا دَمَر شود
نُه ماه غلت خوردم و اصرار داشتم
در آن رَحِم لباس شوم تا بپوشی ام
یا کاسه ای شراب شوم تا بنوشی ام
هر نطفه ای که دوست ندارد پسر شود!
هر نطفه ای که دوست ندارد وَرَم شود
گفتم وَرَم شوم–وَرَمی در درون تو-
تا هی بزرگ تر بشوم ، تا جنون تو
همراه قد کشیدن من بیشتر شود
اما پسر شدم که تو را آرزو کنم
هی جان به سر شدم که تو را آرزو کنم
پیوسته آرزو کنمت بلکه آرزو
از شرم ناتوانی خود جان به سر شود
دستت مبارک است که چک می زند به گوش
دستت مبارک است که می آورد به هوش
عیسای دست های مبارک! بزن مرا...
تا مُرده ای به زنده شدن مُفتَخَر شود!
#حسین_صفا
#وزن_دوری ؛
در اوزان دوری هر بیت دو برابر بیت معمولی در همان وزن است.
وزن غزل؛
مستفعلن/مفاعل/مستفعلن/فَعَل
است که در وزن معمولی هر بیت ۸ رکن دارد یعنی هر مصراع ۴ رکن
اما در وزن دوری هر بیت آن ۱۶ رکن دارد و هر مصراع ۸ رکن
با رعایت این مسئله در همه ی وزن ها می شود غزل دوری گفت
#علیرضا_قربان_خان
#عروض
https://eitaa.com/eshare