آرایه‌های ادبی
متناقض‌نمایی یا تناقض(پارادوکس)
متناقض‌نما در اصطلاح، به سخنی اطلاق می‌شود که به ظاهر، بی معنی و دارای مفهومی متناقض باشد؛ اما پس از دقت و تأویل آن، معلوم می‌شود که در معنای اصلی، یا دست‌کم در یک معنی، متناقض نیست و حقیقتی دارد.
در این آرایه، گوینده دو امر درست و نادرست را به گونه‌ای ظریف و هنرمندانه همنشین می‌سازد و با ایجاد تضادّی صوری و ناسازگاری ظاهری، حقیقتی را پنهان می‌کند.
متناقض‌نما، یا به صورت تناقض در مفهوم کلی عبارت و یا تناقض در ساختار ترکیبی به کار می‌رود:
الف - متناقض‌نمایی در مفهوم کلی عبارت:
هر کس صفتی دارد و رنگی و طریقی
تو ترکِ صفت کن که ازین بِه، صفتی نیست
(سعدی)
ب - تناقض در ساختار ترکیبی:
هرگز وجودِ حاضرِ غایب شنیده‌ای؟
من در میان جمع و دلم، جای دیگر است
(سعدی)
با تلخیص از بدیع در شعر فارسی، دکتر عَقدایی، ص ۹۲ - ۹۴.
#آرایه‌های‌ادبی
#متناقض‌نمایی
#تناقض
#پارادوکس
https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303
طرح تناقض
از دکتر شفیعی کدکنی
عشق، آن کبوتری‌ست که پرواز می‌کند
بالای خطّ مرز افق‌ها و آب‌ها
نه میل او به سوی بهشت است و جوی شیر
نه بیمش از جَحیم و هراس از عذاب‌ها
در لحظه‌ای یگانه
بهشت و جهنم است
طرح تناقض است و
همه پیچ و تاب‌ها.
نامه‌ای به آسمان، شش دفتر شعر، بارانی از درون، ص ۲۴۰.
#عشق
#تناقض
#شفیعی‌کدکنی
https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303