✅ مهلت مقرر برای بجا آوردن قضای روزۀ ماه رمضان 📝 اگر کسی روزه‌اش در ماه مبارک #رمضان قضا شده باشد و توانایی داشته باشد تا ماه رمضان سال بعد روزه‌اش را قضا نماید، طبق نظر #امام_خمینی و آیت‌الله #خامنه_ای بنا بر احتیاط واجب تکلیفاً باید تا ماه رمضان سال آینده روزه‌اش را قضا نماید، (1) ولی به فتوای برخی دیگر چون آیت‌الله #سیستانی بر او واجب نیست که روزه‌اش را تا ماه رمضان بعد قضا نماید؛ اگرچه مستحب است. (2) اما به هر صورت اگر تا ماه رمضان سال بعد قضای روزه را بجا نیاورد، باید #کفاره_تأخیر بپردازد. (آیت‌الله سیستانی در دو مورد احتیاط واجب دارند که در پاورقی ذکر می‌شود (3)) کفارۀ تأخیر برای هر روز، دادن ۷۵۰ گرم غذا به فقیر است. (4) ⚠ منطور از اینکه کاری «تکلیفاً واجب است»، یعنی اگر آن کار انجام نشود، فرد مرتکب حرام و مستحق عذاب الهی می‌شود. ــــــــــــــــــــــ 1- تحریر الوسیلة، کتاب الصوم، القول في قضاء صوم شهر رمضان‏، م 4؛ رسالۀ نماز و روزه مطابق با فتاوای آیت‌الله خامنه‌ای (ان‌شاءالله به زودی منتشر می‌شود)، م 919 2- منهاج الصالحین، ج 1، م 1047 3- آیت‌الله سیستانی مسئلۀ کفارۀ تاخیر را چهار حالت کرده‌اند و در دو مورد به پرداخت کفارۀ تأخیر فتوا نمی‌دهند، بلکه احتیاط واجب دارند: 1- اگر انسان در ماه رمضان بدون عذر روزه نگیرد و تا ماه رمضان آینده عمداً قضای روزه را هم به جا نیاورد، باید #روزه را قضاء كند و بنابر احتیاط واجب، برای هر روز یک مُدّ طعام هم به فقیر بدهد. شایان ذکر است چون عمداً فرد روزه ماه رمضان را نگرفته است باید در مواردی که در مسأله (2044) توضیح المسائل جامع ذکر شده کفارۀ افطار عمدی را نیز بپردازد. 2- اگر انسان در ماه رمضان به علّت عذری روزه نگیرد و بعد از ماه رمضان، عذر او بر طرف شود و بعد از بر طرف شدن آن عذر تصمیم داشته باشد كه روزه‏های خود را قضاء كند، ولی قبل از آنكه قضاء نماید، در تنگی وقت عذر دیگری پیدا كند، باید قضاء را بعد از بر طرف شدن عذر بگیرد و بنابر احتیاط واجب اگر عذر عرفی برای تأخیر در انجام قضای روزه تا زمان پدید آمدن عذر جدید داشته باشد - برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد. توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 2079 و 2082 4- تحریر الوسیلة، کتاب الصوم، القول فی قضاء صوم شهر رمضان، م 9؛ توضیح المسائل جامع سیستانی،م 2079- 2082؛ اجوبة الاستفتائات، س 803

✅ کفارۀ شکستن روزۀ قضای ماه رمضان/ شکستن روزۀ استیجاری روزۀ قضای ماه مبارک #رمضان، اگر قبل از اذان ظهر افطار شود، ایرادی ندارد و کفاره هم ندارد؛ اما بعد از اذان ظهر تا اذان مغرب، فرد حق ندارد #روزه را افطار کند و اگر افطار کند، کفاره‌اش اطعام 10 فقیر است (به هر فقیر حداقل 750 گرم نان یا گندم یا حبوبات بدهد) و اگر توانایی اطعام 10 فقیر را ندارد باید، سه روز روزه بگیرد و لازم نیست که این سه روز روزه پی‌درپی باشد. (1) اگر هم فردی قضای روزۀ میتی را گرفته باشد، طبق نظر امام‌خمینی، بنا بر احتیاط واجب و طبق نظر آیت‌‌الله سیستانی بنا بر احتیاط مستحب بعد از اذان ظهر روزه‌اش را باطل نکند. (2) ______ 1- تحریر الوسیلة، کتاب الصوم، القول فی قضاء صوم شهر رمضان، م 12؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 2043؛ منهاج الصالحین، ج 3، م 746 و 762؛ راهنمای فتاوا، ش125 2- العروة الوثقی، کتاب الصوم، فصل فی احکام القضاء، م 27، حاشیۀ امام‌خمینی بر آن؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 2042

✅ فراموشی نیت روزۀ ماه رمضان 📝 اگر کسی فراموش کند ماه #رمضان است و از طلوع فجر نیت روزۀ ماه رمضان نکرد و در بین روز یادش آمد، اگر قبل از اذان ظهر نیت روزه کند، به فتوای #امام_خمینی و آیت‌الله #سیستانی روزه‌اش صحیح است؛ اما آیت‌الله #خامنه_ای می‌فرمایند که این فرد باید نیت روزه کند و آن روز را روزه بگیرد و بنا بر احتیاط واجب بعد از ماه رمضان هم روزۀ آن روز را قضا نماید. #روزه ___________ راهنمای فتاوا، ش 111؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 1936

✅ مضمضه کردن آب هنگام روزه طبق نظر #امام_خمینی اگر روزه‌دار آب را بدون قصد آشامیدن وارد دهان و #مضمضه کند و بعد بدون اختیار آب وارد حلق بشود و پایین برود، روزه‌اش باطل می‌شود. (1) البته باید ادامۀ روز را از انجام مبطلات #روزه اجتناب کند و پس از ماه #رمضان هم قضای آن را بجا آورد و کفاره هم لازم نیست. اما طبق نظر آیت‌الله #سیستانی فقط کسی که آب را برای رفع تشنگی مضمضه کند و آب بی‌اختیار فرو رود، باید روزه‌اش را قضا کند و اگر مضمضۀ او جهت دیگری داشته باشد، و آب بدون اختیار پایین برود، روزه صحیح است؛ (2) طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای در غیر مضمضه برای وضوی نماز واجب، اگر آب بی‌اختیار فرو رود، بنا بر احتیاط واجب مکلف روزۀ آن روز را قضا نماید. (3) ⚠ این مسئله اولاً فقط برای آب است نه برای غذا و چیزهای دیگر؛ (4) و ثانیاً مربوط به مضمضمه است نه استنشاق. (5) _____ 1- توضیح المسائل امام خمینی، م 1688 2- توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 2048، مورد نهم 3- استفتائات جدید، اردیبهشت 1399، قسمت « فرو رفتن بی اختیار آب در هنگام روزه» به لینک زیر: https://www.leader.ir/fa/content/24435 4- توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 2048، مورد نهم؛ استفتائات جدید، اردیبهشت 1399، قسمت«مراجعه به دندانپزشکی در حال روزه» به لینک زیر: https://www.leader.ir/fa/content/24435 5- توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 2048، مورد نهم؛ استفتائات جدید، اردیبهشت 1399، قسمت«استنشاق در حال روزه» به لینک زیر: https://www.leader.ir/fa/content/24435

✅ رسالۀ نماز و روزه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای منتشر شد در فرسته‌های قبلی به این کتاب اشاره کرده بودیم. air.ir/ZYmSr

✅ مسافرت پیش از ظهر ماه رمضان هرگاه روزه‌دار پیش از ظهر مسافرت نماید، طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای در صورتی که از شب قبل قصد سفر کرده باشد، روزه‌اش باطل است. ولی اگر قصد سفر در روز بوده بنابر احتیاط واجب روزه بگیرد و پس از ماه رمضان آن روز را قضا کند. اما بنا بر نظر #امام_خمینی و آیت‌الله #سیستانی اگر روزه‌دار پيش از ظهر مسافرت كند، وقتی به حد تَرَخُّص برسد، نمی‌تواند آن روز را روزه بگیرد؛ چه شب قبل قصد سفر داشته یا نداشته‌است. _______ توضیح المسائل امام‌خمینی، م 1721؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 2105/ رسالۀ نماز و روزه، م 938

⚠ اصلاحیه آنچه از #امام_خمینی پیرامون #مضمضه ذکر شد، ناقص بود. ضمن عرض پوزش به جهت اشتباه صورت‌گرفته، نظر کامل ایشان پیرامون مضمضه تقدیم می‌گردد: اگر روزه‌دار آب را بدون قصد آشامیدن وارد دهان و مضمضه کند و بعد بدون اختیار آب وارد حلق بشود و پایین برود، روزه‌اش باطل می‌شود؛ مگر اینکه مضمضۀ او برای وضو یا غسل بوده باشد. فرقی هم ندارد هدف از وضو ادای نماز واجب بوده یا ادای نماز مستحب یا به قصد مطلق طهارت وضو گرفته شده‌ باشد. گرچه احتیاط مستحب است اگر شخص برای نماز واجب وضو گرفته و مضمضه کرده و آب بی‌اختیار فرورفته، روزه‌اش را قضا کند. البته اگر #روزه باطل شود (مضمضه برای غیر وضو)، باید ادامۀ روز را از انجام مبطلات روزه اجتناب کند؛ پس از ماه رمضان هم قضای آن را بجا آورد و کفاره هم لازم نیست. _________________ العروة الوثقی، کتاب الصوم، فصل فیما یوجب القضاء دون الکفارة، مورد نهم؛ تحریر الوسیلة، کتاب الصوم، القول فیما یترتب علی الافطار، مورد نهم

⚠ قابل توجه مقلدین محترم آیت‌الله سیستانی چاپ جدید کتاب شریف منهاج الصالحین که در سایت رسمی دفتر ایشان به نشانی https://www.sistani.org/arabic/ نیز بارگذاری شده‌است، در موارد متعدد، تفاوت‌هایی با چاپ قدیم این کتاب دارد؛ لذا لازم است مقلدین ایشان حتماً آخرین نظرات معظم‌له را که در چاپ جدید منعکس شده، مبنای عمل قرار دهند و به چاپ‌های قدیمی اکتفا نکنند.

✅ آیا در ماه مبارک رمضان می‌توان به دندان‌پزشکی رفت؟ 📝 اگر مطمئن باشیم که در صورت مراجعه به دندان‌پزشک حتماً آب (یا هر چیز دیگر) از حلق ما پایین می‌رود (حتی بدون اختیار)، در اینجا تا ضرورتی نباشد نباید در طول روز ماه #رمضان به دندان‌پزشکی رفت. اما اگر چنین اطمینانی نباشد، ایرادی ندارد که دندان‌پزشکی برود و اگر رفت باید مراقبت کند که چیزی از حلق پایین نرود، اما آب اگر پایین رفت، همان احکام #مضمضه را دارد که قبلاً ذکر شد. بنابراین طبق نظر #امام_خمینی و آیت‌الله #خامنه_ای باید باقی روز را امساک کند و بعد از ماه رمضان هم طبق نظر امام بنا بر فتوا و طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای بنا بر احتیاط قضای این روز را بجا بیاورد. البته طبق نظر آیت‌الله #سیستانی، اگر قبل از رفتن اطمینان نداشت چیزی پایین می‌رود، ولی بعداً بدون اختیار پایین رفت، اشکالی ندارد و روزه صحیح است. #روزه

✅ روزه گرفتن کسانی که به مشقت می‌افتند؛ مانند خردسالان یا کارکنان برخی مشاغل سخت 📝 دختران و پسرانی که تازه به سنّ بلوغ رسیده‌اند، مانند بزرگسالان مکلّف هستند و باید وظایف شرعی چون نماز و روزه و حجاب را انجام دهند؛ و ترک آن به صرف دشواری، ضعف جسمانی و مانند آن جایز نیست؛ اما ممکن است روزه برای آن‌ها عسر و حرج (زحمت و مشقت زیاد) داشته باشد. همچنین افرادی نیز هستند که به مشاغل سخت اشتغال دارند و امرار معاش آن‌ها وابسته به کارشان است و روزه برای آن‌ها مشقت غیرقابل تحمل دارد. وظیفۀ اولیۀ این افراد این است که سحری بخورند و نیت روزه کنند (طبق نظر آیت‌الله #سیستانی خردسالان قصد قربت مطلقه کنند؛ یعنی خصوص روزۀ واجب را نیّت نکنند؛ بلکه از مبطلات روزه پرهیز کنند و قصدشان از این کار به طور کلّی قربةً الی اللّه باشد.)؛ اما اگر در میان روز تحمل گرسنگی و تشنگی برای آنان غیر قابل تحمل شد، بنا بر نظر آیت‌الله سیستانی می‌توانند تنها بقدر ضرورت (بنا بر احتیاط واجب) بخورند و بیاشامند و باقی روز را باید از انجام مبطلات روزه اجتناب کنند، ولی بنا بر نظر #امام_خمینی می‌توانند روزۀ خود را افطار کنند و لازم نیست حتماً بقدر ضرورت باشد و لازم نیست باقی روز را از انجام مبطلات روزه اجتناب کنند. البته به هر حال روزۀ آن‌ها باطل می‌شود و باید بعداً قضای آن را بجا آورند. ضمناً اگر می‌توانند با کاهش فعالیت بدنی و خوردن سحری مقوی، بدون سختی غیرقابل تحمل روزه بگیرند، باید این کار را بکنند. ⚠ البته اگر روزه برای آنان ضرر داشته باشد یا بعداً موجب مریض شدنشان بشود یا بترسند که مریض شوند، احکام مریض بر آنان جاری است و روزه گرفتن بر آن‌ها واجب نیست. نظر ایت‌الله #خامنه_ای نیز مشابه همین است که عرض شد، با این تفاوت که ایشان قائل به یک تفصیل هستند: «اگر وضعیت مکلف به گونه‌ای است که به خاطر ضعف جسمانی یا طولانی بودن روز، روزه گرفتن به خودی خود ـ حتی با ترک فعالیت و مراعات تغذیه ـ سختی فوق العاده داشته باشد، در این صورت بنا بر احتیاط واجب روزه بگیرد و وقتی به سختی فوق العاده افتاد، افطار کند و قضای آن را بگیرد؛ اما اگر سختی فوق العاده داشتن ادامۀ روزه به دلیل فعالیت مانند اشتغال به کار یا تحصیل و مطالعه باشد، در این صورت بنابر فتوا باید روزه بگیرد و هر گاه به سختی فوق العاده افتاد، افطار کند و قضای آن را بگیرد.» #روزه

✅ وظیفۀ نمازگزار هنگام استماع آیۀ سجده اگر نمازگزار آیاتی را که سجدۀ واجب دارند، بشنود طبق نظر #امام_خمینی و آیت‌الله #سیستانی بنا بر احتیاط واجب و طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای بنا بر فتوا در هنگام #نماز با اشاره #سجده را انجام دهد و پس از نماز طبق نظر آیت‌الله سیستانی بنا بر احتیاط واجب بطور معمول سجده کند. (امام سجدۀ بعد از نماز را بنا بر احتیاط مستحب می‌دانند و آیت‌الله خامنه‌ای لازم نمی‌دانند.) (1) به طور کلی طبق نظر آیت‌الله سیستانی اگر هر زمانی آیۀ سجده‌دار بطور زنده – نه به صورت ضبط شده- شنیده شود و سجده کردن میسر نباشد، باید ایماء کرد و بعداً هر وقت میسر شد، سجده انجام داد. (2) ⚠ ذکر این نکته هم لازم است که اگر انسان موقعی كه آیۀ سجده‌‌دار را گوش می‌‌دهد، خودش نیز آن را بخواند، باید دو سجدۀ تلاوت به جا آورد. (3) _______ 1- تحریر الوسیلة، کتاب الصلاة، القول فی قراءة و الذکر، م 4؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 1298؛ رسالۀ نماز و روزه، م 178 2- بخش پرسش و پاسخ پایگاه رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی؛ موضوع ایات سجده؛ پرسش شمارۀ 7 3- العروة الوثقی، کتاب الصلاة، سائر اقسام السجود، م 8؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 1291

✅ کارت به کارت کردن فطریه برای فقیر 📝 انسان می‌تواند از فقیر وکالت بگیرد و فطریه‌ای را که کنار گذاشته به وکالت از فقیر دریافت کند و سپس به همان مقدار، با اجازۀ فقیر، از حساب خود به حساب فقیر پول واریز کند. آنچه گفته شد مربوط به کسی است که #فطریه را کنار گذاشته و در این مطلب اختلافی بین فقها نیست. ⚠ اما اگر فطریه را کنار نگذاشته طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای می‌تواند به نیت پراخت فطریه، پول را به حساب فقیر واریز کند؛ اما آیت‌الله #سیستانی چنین کاری را کافی نمی‌دانند؛ بنابراین طبق نظر ایشان مکلف باید به همان صورت قبل (اخذ وکالت از فقیر و ...) عمل نماید.