جمهوریت و تکثرگرایی اجتماعی در اندیشه و فقه امام خمینی.mp3
7.89M
💠 جمهوریت و تکثر گرایی اجتماعی در اندیشه و فقه امام خمینی
ارائه در پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات وزارت ارشاد اسلامی/ ۲۳خرداد۱۴۰۲
#حجت_الاسلام_قنبریان
🔸 یک مدخل مهم:هستی شناسی ولایت
- ولایت یک "واقعیت" قبل از یک "اعتبار" و تقنین
- طول و عرض ولایت و آثار واقعی آن در جامعه
- نظام بخش مسائل مردم
• واقعیتِ ولاء طولی و عرضی تولید یک الهیات در کلام امام خمینی کرد:
- مردم مجرای اراده الهی
- مردم لسان خداوند
❓ پاسخ به ۴سؤال مهم از فقه امام خمینی:
1⃣ جایگاه اکثریت(جمهور) در نظام ولایت(حکومت اسلامی):
- در اصل تشکیل حکومت ولایت فقیه؟
- در مسائل حکمرانی؟
2⃣ نسبت اکثریت و احکام شرعی:
- در فرض تعارض "مصلحت" جمهور مردم (مسلمین، پابرهنگان زمین، محرومان و...) با احکام شرعیه فرعیه؟
- در فرض ناسازگاری "امیال" مردم با برخی احکام شرعی؟!
#ویژه_نخبگان
☑️ @m_ghanbarian
💠 جمهوریت و تکثرگرایی اجتماعی در اندیشه و فقه امام خمینی(ره)
چکیده ارائه در پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات وزارت ارشاد اسلامی/ ۲۳خرداد ۱۴۰۲
حجت الاسلام محسن قنبریان
#بخش_اول
🔸 یک مدخل مهم: هستی شناسی ولایت
• ولایت قبل از پیکره قانونی و تشریعی و اعتبار، یک واقعیت و هستی هم دارد. واقعیتی که "پیوستگی اجتماعی" است.
• این پیوستگی یکبار بین مردم باهم و یکبار بین مردم با ولیّ اتفاق می افتد(ر.ک: فصل ولایت کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن) اولی ولایت عرضی و دومی ولایت طولی را موجب می شود.
• نکته مهم این است که ولیّ حق و مشروع با دست گذاشتن بر نظام مسائل مردم، مصائب آنها و... در آنها "وحدت کلمه"(ولاء عرضی) می سازد و با خود همراه می کند(ولاء طولی).
لذا امام از ولایت فقیه -بخاطر همین "هستی"- قبل از "کتاب البیع" در کتاب "مصباح الهدایه" و بحث عرفانی سفر چهارم سخن گفت...
از "یکی شدنش با مردم" گفت(صحیفه امام ج۴ص۴۷۴)
• امام از همین حیث، الهیاتی قبل از قانون، تولید کرد که چنین مردمی با آن ولایت طولی و عرضی را:
- مجرای اراده خداوند می دانست (صحیفه امام ج۴ص۴۵۹تا۴۶۶/ ۲۱آبان۵۷)
- لسان خداوند می شمرد (صحیفه امام ج۵ص۳۲۲وص۳۲۳/ ۱۰دی۵۷)
⬅️ بدون درک این مدخل مهم پرسشهای آتی جوابهای دیگری دارد بلکه گاهی اصلا نامساله در این نظام است.(توجه کنید)
❓ ۴پرسش اساسی:
1⃣ جایگاه جمهور و اکثریت یادشده در تشکیل نظام سیاسی ولایت (حیثیت تقنینی ولایت طولی):
از مدخل، چنین واضح شد که "واقعیتِ ولایت" بدون همراهی اکثریت و جمهور اصلا محقق نمی شود. اعتبار و تقنین آن هم حتما بدان واقعیت رهسپار است.
• امام تصریح می کند: "(ولی فقیه) ولایت در جمیع صور دارد لکن تولی امور مسلمین و تشکیل حکومت بستگی دارد به آرای اکثریت ..." (صحیفه امام ج۲۰ص۴۵۹)
- برخی از صور این ولایت (مثل قیام مقابل جائر) محتاج اکثریت نیست چنانچه در قیام سیدالشهداء و در مرحله نهضت امام شاهدیم. وقتی تبعید و مرز کویت هم برش بسته شد فرمود اگر هیچ جا راهم ندهند در آبهای آزاد دنیا لنجی اجاره و با شاه مبارزه می کنم! مرحله قیام از خود امام و ولیّ شروع می شود (ان تقوموا لله مثنی و فرادی) گرچه همین قیام برای مصائب ملت و دین است که موجب پیوستن جمهور میشود...
• لکن "صورت حکومت بر مردم" در فقه امام نیاز به آراء اکثریت دارد. این نشستن جمهوریت کنار ولایت در فقه ایشان است.
در ادامه استفتاء قبل می فرماید: "(بستگی به آراء اکثریت مسلمین) که در قانون اساسی هم از آن یاد شده است و در صدر اسلام تعبیر می شده به بیعت با ولیّ مسلمین"(همان)
- اینجا به لحاظ اصولی، از وحدت ارتکاز آراء اکثریت با ارتکاز بیعت در گذشته و صرفا توسعه در مصداق (صندوق رأی بجای بیعت های سابق) می گویند. لذا امام انتخابات و رجوع به آراء عمومی را ارتکاز مستحدث از عصر شارع نمی دانست تا محتاج دلیل تصحیح باشد(دقت کنید)
- ولایت فقیه امام، مطلقه است. بر احکام فرعیه شرعیه و قوانین عادی و حتی قانون اساسی ولایت دارد لکن با این بیان در کنار "حقوق اساسی" از جمله "حق تعیین سرنوشت" است. یعنی مثلا آنجور که در رویه های قانون اساسی می تواند در صورت ضرورت تصرف کند، نمی تواند حق اساسی تعیین سرنوشت را از مردم سلب کند.(دقت کنید)
2⃣ جایگاه اکثریت و جمهور در مسائل حکمرانی:
امام در این بخش هم فتاوای روشنی دارد که موجب رجوع دائمی به آراء عمومی شده است:
• در نوشتن قانون اساسی به خبرگان قانون اساسی فرمود شما وکیل مردمید ولیّ آنها نیستید(ج۹ص۲۹۶تا۳۰۵)
لذا هم در انتخاب آنها رأی مردم را گرفت و هم در قانونی شدن مصوبه آنها (قانون اساسی)
بعد نهادهای قانونی (دولت، مجلس، خبرگان و...) مستقیم و غیر مستقیم متکی به انتخاب مردم شد.
• امام با نیابت کردن بجای حضور جمهور مخالفت کرد. اینکه سیاست حق مجتهدین(متخصصین) شود و ۵۰۰مجتهد جای مردم بنشینند را توطئه ای بدتر از جدایی مجتهدین از سیاست در دوره پهلوی خواند! (صحیفه امام ج۱۸ص۳۶۷و۳۶۸)
این منع از کمیسیون های تخصصی در تقنین و اجرا نمی کند؛ دست آخر تخصص ها باید رأی مردم یا نمایندگان و منتخبین آنها را بگیرد. (توجه شود)
• در مرحله دیگر، ارزش جناح های سیاسی و لیست بندهای انتخابات را برای رأی مردم، صرفا در حد "شهادت عدول" خواند.(صحیفه امام ج۱۸ ص۲۸۴)
مردم باید در رأی دادن به اطمینان خود عمل کنند حداکثر از شهادت برخی افراد و گروه ها آن اطمینان حاصل شود.
ادامه در بخش دوم
☑️ @m_ghanbarian
💠 جمهوریت و تکثرگرایی اجتماعی در اندیشه و فقه امام خمینی(ره)
چکیده ارائه در پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات وزارت ارشاد اسلامی/ ۲۳خرداد ۱۴۰۲
حجت الاسلام محسن قنبریان
#بخش_دوم
3⃣ نسبت "مصلحت" اکثریت و جمهور با احکام شرعی:
توجه به مطلب ضروری است که گاهی تعارض بین "مصالح" جمهور و عموم مردم، با یکی از احکام فرعیه شرعیه می افتد و گاهی متصور است "امیال" مردم با حکم شرعی ای همراهی نکند! بین ایندو فرق است و دو نتیجه متفاوت دارد.
• امام خمینی مصالح واقعی اسلام و مسلمین -که در کلماتشان با تعابیر عموم مردم، پابرهنگان زمین و منافع محرومین و... بیان می شد- را مقدم بر یک
حکم شرعی فرعی می دانست و "ولایت مطلقه فقیه" را دقیقا برای اینجا به کار می برد که بخاطر آن مصلحت اسلام یا مسلمین، "موقتاً" حکم شرعی ای را تعطیل کند.
- در همان کتاب البیع(ج۲ص۴۷۲) قائل شد: "اسلام عبارت است از یک نظام حکومتی با همه شئون و ابعاد آن که در این فرض احکام اسلامی، قوانین آن نظام حکومتی به شمار می آیند و در واقع یکی از شئون آن است؛ بلکه می توان گفت: احکام، مطلوبیت ذاتی ندارند بلکه مطلوب بالعرض و ابزاری هستند که برای اجرای حکومت اسلامی و گسترانیدن قسط و عدالت در جامعه به کار می روند".
- در دوره نظام اسلامی هم با توجه به همین اصل به نفع مصالح عامه و محرومان برخی احکام فرعیه را تعطیل کردند. مثلا در دنیایی که کارگرِ مزد بگیر، یک طبقه اجتماعی و نیم خانوار یک کشور شده و صف بیکاران و متقاضیان کار هم وجود دارد؛ تراضی بین کارفرما و کارگر در عقد اجاره، به ضرر کارگران خواهد بود لذا به دولت اجازه ورود درون این عقد طرفینی شرعی داد چه در الزام به بیمه و چه در تعیین کف دستمزد و... (ر.ک: صحیفه نور ج۲۰ص۱۶۳تاص۱۷۱ )
ادامه در بخش سوم
☑️ @m_ghanbarian
💠 جمهوریت و تکثرگرایی اجتماعی در اندیشه و فقه امام خمینی(ره)
چکیده ارائه در پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات وزارت ارشاد اسلامی/ ۲۳خرداد ۱۴۰۲
حجت الاسلام محسن قنبریان
#بخش_سوم
4⃣ نسبت "میل" مردم با احکام شرعی:
اگر ناسازگاری نه بین "مصالح واقعی" مردم و احکام شرعی بلکه بین "امیال و خواست" آنها و احکام شرعی بود چه؟!
به تعبیر دیگر امام با "تکثرهای اجتماعی" جایی که تصادم با احکام شرعی دارد، چه می کرد؟!
• طبق آنچه در مدخل گذشت، عادتا قابل تصور نیست اکثریت و جمهوری که در ولاء اجتماعی و سیاسی یک جامعه اسلامی و نظام سیاسی را آزادانه موجب شده اند، اکثریتشان مغایر احکام صریح شرعی شوند.
لکن اگر قاطبه قابل توجهی آمادگی برای پذیرش حکم شرعی ای نداشتند، بجای "تغییر تشریع ولو موقت" (که در قسمت۳ گذشت)، "تدریج و مدارای در اجرا" می نشیند و بین ایندو فرق واضح است (دقت کنید)
- برخی شاگردان امام در توضیح این قسمت گفته اند: "فقیه نباید از مکتبی بودن حکومت به اندازه سرسوزنی بکاهد. نمی تواند مکتبی بودن حکومت را فدای پذیرایی مردم کند. بله گاهی مسأله به گونه ای است که فعلا مردم آمادگی پذیرش بخشی را ندارند در این صورت ممکن است فقیه آنرا عقب بیاندازد هم چنان که در زمان رسول گرامی اسلام تحریم خمر در ۴مرحله انجام شد تا اینکه فرمود: ان الخمر و المیسر و... رجس من عمل شیطان. البته فقیه هم باید مساله ای را که مردم پذیرا نیستند ابراز نکند چون امکان دارد اصل نظام در خطر بیافتد" (ر.ک:مصاحبه با آیت الله سبحانی/ مجموعه آثار کنگره امام خمینی و اندیشه حکومت اسلامی ج۱۰ ص۱۵۶ و هم ص۱۵۷)
چنین چیزی در سیره امیر المومنین(ع) هم وجود دارد که بدون امضای شرعی برخی بدعتها (مثل جماعت خواندن نافله و...) بخاطر حفظ نظام و سپاه آنها را در اجرا و تغییر به تاخیر انداخت (ر.ک:الروضه فی الکافی ترجمه رسول محلاتی ج۱ص۸۵)
• امام خمینی در مساله حجاب همان اول پیروزی اعلام وجوب شرعی کرد. ۱۵اسفند۵۷ از "کارمندان زن" خواست با حجاب سر کار بروند (تدریج در اجرا).
بعد تا یکسال و اندی (۱۰ تیر۵۹) صبر و تدبیر و تبیین گذاشتند. در این مدت تجمع مخالفان (۱۵هزار نفری) در ۱۷اسفند۵۷ تا چندین روز اتفاق افتاد و بحثهای موافق و مخالف حجابِ الزامی داغ شد. امام در این مدت تعرض به زنان بی حجاب و تجمعات آنان را از سوی موافقینِ الزام منع کرد و حتی دادستان را برای متعرضین فعال کرد.
بعد از بیش از یکسال دوباره در ۱۰تیر۵۹ موضع گرفتند. اینبار توده های میلیونی در تمام شهرها در حمایت آمدند. تشکل های مدنی و بازار حمایت اعلام کردند؛ حتی شورای خلیفه گری ارامنه بیانیه داد: "به پاس احترام فرمایشات امام از زنان ارمنی می خواهد در ادارات و مراکز کار از لباس آستین بلند و روسری استفاده کنند".
اینبار تجمع مخالفین با فراخوان رادیو صدای آمریکا به ۱۰۰۰زن آنهم از طبقه مرفه کاهش یافت!
شورای انقلاب و ریاست جمهوری دستور الزام داد(۱۶تیر۵۹).
ارزشهای دفاع مقدس، حجاب را نهادینه کرد و در سال۶۲ در قانون مجازات برای ناقض آن تعزیر معلوم شد.
این نمونه ای عینی از سیره امام در تحقق یک حکم شرعی بود.
• اما امام در مقابل گردن کلفتی برخی گروه های خاص مقابل احکام شرعی که قانون شده بود موضع جدی می گرفت و می فرمود: "یک چیزی قانونی شد دیگر نق زدن در آن، اگر بخواهد مردم را تحریک بکند، مفسد فی الارض است؛ و باید با او دادگاهها عمل مفسد فی الارض بکنند. و اگر نه، رأی می دهد آرام. با رأی آرام هیچ کس مخالف نیست. شما می گویید نخیر، اینکه گفتند اینها اشتباه کردند؛ ولی ما در مقام عمل قبول داریم، رأیمان این است که این جوری نیست؛ اما در عمل ملتزم هستیم این هیچ مانعی ندارد.
البته مسائل اگر مسائل اسلامی باشد، اگر در رأی هم مخالف باشید، باید تو سرتان زد! اما اگر یک مسائل سیاسی هست، مسائل [دیگر] هست، میگویید اینها اشتباه کردهاند، بسیار خوب، ممکن است یک میلیون جمعیت هم اشتباه بکنند؛ این اشکال ندارد؛ اما در عین حالی که اعتقادتان این است که اینها اشتباه کردهاند، در عین حال باید بپذیرید. چاره ندارید." (صحیفه امام ج۱۴ص۳۷۷و۳۷۸)
- در نمونه فراخوان ملی مذهبی ها علیه لایحه قصاص هم موضع صریح و محکم گرفت.
بین "تحقق عملی" حکم شرعی در عموم مردم و همراه کردن قاطبه با "مخالفت با قانون" توسط گروه های وابسته و فاصله دار با اسلام باید این فرق مهم را دقت کرد.
☑️ @m_ghanbarian
💠 پشت و پناه اجتماعی
قرآن با صراحت مى گويد، مردم باايمـان، مـردان و زنــان باايمــان، پشــت و پنــاه اجتمــاعى يكديگرنــد.
«والمؤمنون والمؤمنات بعضـهم اوليـاء بعـض»
(توبه/۷۱)
بـراى اينكه خصلت انسان اين است كه در جامعه نمى توانـد تنهـا زنـدگى كنـد. همكـارى و تعـاون در راه تـأمين نيازهاى گوناگون اجتماعى، از نيازهاى جارى متعارف گرفته تا ايجاد جامعه اى كه سياست و اقتصـاد و نظـام ادارى سالم داشته باشد، همه داخـل در دايـره بعضـهم اولياء بعض است؛ نه تنها براى مردان، بلكه حتى بـراى خانمها؛ نه تنهـا بـراى آقايـان و خانمهـا، بلكـه بـراى بچه ها. بايد براى پسران و دختران برنامه هايى تهيه كرد تا حس نكنند به حكم ايمان و به حكم پايبندى به دين از مواهب زندگی کلا محروم می مانند.
(شهید بهشتی/ موسیقی و تفریح در اسلام ص۳۲)
✍ پ.ن:
روی دیگر این پشت و پناه اجتماعی، امر به معروف و نهی از منکر متقابل همگانی است.
#ولاء_اجتماعی
#ولاء_طرفینی
محسن قنبریان
☑️ @m_ghanbarian
۲۱-شرح عهدنامه مالک اشتر.mp3
19.99M
📚 درسهایی از نهج البلاغه
شرح نامه۵۳/ جلسه بیست و یکم/ ۲۶خرداد۱۴۰۲
▫️ فراز مربوط به قضات
• کارکرد دستگاه قضایی، آزاد کردن دین از دست اشرار مذهبی است!
- اسارت دین یعنی چه؟!
- چه ربطی به قاضی و دستگاه قضایی دارد؟!
• با این تعلیل شرایط ۱۴گانه قاضی به نظر حضرت امیر(ع)
- هم شرایط پیشینی و هم بررسی پسینی
#آیین_حکمرانی
#شرح_عهدنامه_مالک_اشتر
حجت الاسلام محسن قنبریان
☑️ @m_ghanbarian
📚 درسهایی از نهج البلاغه
شرح نامه۵۳/ جلسه بیست و یکم/۲۶خرداد۱۴۰۲
حجت الاسلام محسن قنبریان
▫️ فراز مربوط به قضات
این فراز سه نکته اساسی دارد:
- شرایط ۱۴گانه قاضی
- ارتزاق و میزان پرداخت و جایگاه اجتماعی قاضی (در جلسه بعد بررسی می شود)
- کارکرد اصلی دستگاه قضایی
• برای درک شرایط سخت گیرانه قاضی باید اول تعلیلی که ذیل فراز آمده خوب بررسی شود:
فَانْظُرْ فِي ذَلِکَ نَظَراً بَلِيغاً، فَإِنَّ هَذَا الدِّينَ قَدْ کَانَ أَسِيراً فِي أَيْدِي الاَْشْرَارِ، يُعْمَلُ فِيهِ بِالْهَوَى، وَتُطْلَبُ بِهِ الدُّنْيَا:
در اين كار [انتخاب و بررسی کار قضات]، نيكو نظر كن كه اين دين در دست بدكاران اسير است. از روى هوا و هوس در آن عمل مى كنند و آن را وسيله طلب دنيا قرار داده اند.!
❓نظر بلیغ در انتخاب قاضی، تعاهد و بررسی مدام کار او، چه ربطی به "اسارت دین به دست اشرار" دارد؟!
❓اصلا "اسارت دین" یعنی چه؟! مگر دین اسیر می شود؟!
• اسارت دین
دین مراتب چندگانه ای دارد:
- وجود نفس الامری و عنداللهی (که مصون از گزند است)
- وجود کتبی و شفاهی دین (قرآن و سنت)
این مرتبه، ممکن است احادیث دچار جعل شوند.
- وجود ذهنی دین:
همان ذهنیت و برداشت ها از دین. مثلا ممکن است از بعض اخبار و آیات، جبرگرایی یا تفویض برداشت شود یا برداشت های صحیح صورت گیرد
- وجود فرهنگی و تمدنی دین:
آن برداشت ها، در سبک زندگی و آثار زندگی و تمدنی بروز می یابد. برداشتی موجب مساجد ساده صدر اسلام و برداشت دیگر موجب مساجد اشرافی می شود...
⬅️ وجود ذهنی دین دچار مرگ، اسارت و شهادت می شود!
اقبال لاهوری و شهید مطهری از "احیای تفکر دینی" گفتند چون ذهنیت و تفکر دینی گاهی می میرد. دینی که حیات بخش است (استجیبوا لله و للرسول اذا دعاکم لما یحییکم) گاهی با برداشت ایستا و مرده موجب بی تحرکی و نردگی و عقب ماندگی جامعه اسلامی می شود (ر.ک: بحث احیای تفکر دینی شهید مطهری)
- در زیارت ناحیه درباره سید مظلومان می خوانیم: قد قتل بقتلک الاسلام! با کشتن تو اسلام کشته شد! ذهنیتی از دین، حسین(ع) را به مذبح و یزید را بر امارت می نشاند. قبل از حسین(ع) اسلام اصیل کشته شده که چنین اتفاقی می افتد.
⬅️ اینجا حضرت امیر(ع) از اسارت دین می گوید!
دین آمده هوی را اسیر کند و انسان را آزاد کند و دنیایی نو بسازد. اگر هوی، امیر شد و براساس هوی و هوس، دین را معنا کرد، دین اسیر شده است. دین ابزاری می شود برای طلب همین دنیای مادی و تکالب برآن.
از همین رو قرآن از "دین بازی" در کنار "دینداری" سخن می گوید! (۵۷/مائده، ۷۰/انعام، ۵۱/اعراف)
❓ این اسارت دین چه ربطی به قضات و دستگاه قضایی دارد که حضرت ذیل فراز مربوط به آنها هشدارش را می دهد؟!
در جامعه دینی و حکومتی که به نام دین است، دنیا طلبان با دین (دین بازی) طلب دنیا می کنند.
چون دین و مقدسات نرخ رایج است در پناه مقدسات و دین، فسادها شکل می گیرد. با خیریه پولشویی می شود. بنام مذهب اشرافیت رسمیت می گیرد! و...
چنانچه در دوره اموی چنین شد و حضرت هشدار آن را به قضات حکومت خود می دهد
⬅️ لذا کارکرد اصلی دستگاه قضایی علوی، آزاد کردن دین از اسارت دنیا طلبان و دین بازان است!
معلوم می شود در خطبه ۱۸ هم که در مذمت احتلاف نظر قضات قبل از حکومت خویش است، اختلاف براساس دستگاه استنباطی متفاوت نیست بلکه بیشتر اختلاف بخاطر همین مطامع مادی است.
• شرایط ۱۴ گانه قاضی
با این تعلیل در ذیل شرایط بهتر تعابیر شرایط قاضی معنا می شود:
《براى داورى در ميان مردم، يكى از افراد رعيت را بگزين كه:
- در نزد تو برتر از ديگران بود.
- از آن كسان، كه كارها بر او دشوار نمى آيد و از عهده كار قضا برمى آيد.
- مردى كه مدعيان با ستيزه و لجاج، رأى خود را بر او تحميل نتوانند كرد
- و اگر مرتكب خطايى شد، بر آن اصرار نورزد
- و چون حقيقت را شناخت در گرايش به آن درنگ ننمايد
- و نفسش به آزمندى متمايل نگردد
- و به اندك فهم، بى آنكه به عمق حقيقت رسد، بسنده نكند.
- قاضى تو بايد، از هر كس ديگر موارد شبهه را بهتر بشناسد
- و بيش از همه به دليل متكى باشد
- و از مراجعه صاحبان دعوا كمتر از ديگران ملول شود
- و در كشف حقيقت، شكيباتر از همه باشد
- و چون حكم آشكار شد، قاطع رأى دهد.
- چرب زبانى و ستايش به خودپسنديش نكشاند.
- از تشويق و ترغيب ديگران به يكى از دو طرف دعوا متمايل نشود.
چنين كسان اندك به دست آيند. پس قضاوت او را زیاد جستجو و بررسی کن!》
* نکات و تفاصیل زیادی مطرح شد که در فایل صوتی می شنوید!
☑️ @m_ghanbarian
هدایت شده از مدرسهتـ؋ــکرونوآوری نگاه
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
🔰«بهشتی» با چه طـرحی میخواهد ایـــران را از ایدههای اقتصـادی چپ و سرمـــایهداری خلاص کند؟
📽 برشی از کارگاه یک روزه آشنایی با اصل ۴۳ و ۴۴ و سیاستهای کلّی اصل ۴۴ قانون اساسی
#اقتصاد_تعاونی
#دبیرخانههماندیشیپیشرفتاسلامی
#مرکزعلومنویناسلامی(معنا)
✨آگـاهـے بـــراے سامـــانے دیگــر✨
مدرســـه تـ؋ــــکر و نــوآوری نگــــــاهـ
🆔 @sch_negah
💢 مجاوره-محاوره های جواد الائمه(ع)
چکیده سخنرانی حجت الاسلام #قنبریان/ شب شهادت/ هیات اصحاب الحسین(ع) دانشگاه تهران/ ۲۸خرداد۱۴۰۲
• گاهی میگویی فلانی در دنیای دیگری است! یا مثلا دنیای دهه هشتادی ها...!
این دنیای دیگر، کجاست؟! دنیای فیزیکال ما و آنها که مشترک است!
آن دنیای دیگر، "جهان اجتماعی" متفاوت آنهاست. مجموعه افکار و امیال مشترک که بالتبع کنش مشترکی می آورد.
کسی جسمش پیش ماست اما ذهنیت و امیالش پاریسی یا کابلی است!
⬅️ از همین جا یک "حضور و غیاب برتر" لازم میشود که امام جواد(ع) شناساند!
▫️ توطئه مامونی!
• سیاست هارونی نشان داد ائمه اطهار(ع) وقتی از جهان فیزیکال هم حذف شوند از جهان اجتماعی حذف نمی شوند! بیش از یک دهه تبعید و زندان امام کاظم(ع) در سیاهچالها و مطوره ها، پیروی از او را در اقصی نقاط جهان اسلام بیشتر کرد!
• مامون -که حدیث لوح او را "عفریت مستکبر" می خواند- بدین فکر افتاد که جای حذف فیزیکی، آنها را از دنیای اذهان و امیال پاک کند!
بجای حذف "امام"، "امامت" را منحل کند. امامت، جوهره ای اصلی داشت: علم و عصمت!
بنظرش با کاخ نشین کردن و شریک سلطنت جور شدن، عصمت امام، منحل و با حمله علوم عالَم بر او، علم امام منحل میشود!
ولایتعهدیِ تحمیلی امام رضا(ع) بدین خاطر بود. بیت الحکمه ها و آوردن عالمان همه ادیان و علوم و مناظرات مرو(کلامی) و نیشابور(پزشکی) بدین خاطر بود.
لکن نتیجه بعکس شد! امام رضا(ع)، عالم آل محمد لقب گرفت سرآمدی اش در همه علوم عالمگیر شد و با شرط عدم مداخله در مسائل حکمرانی، با سلطنت قاطی نشد و تداعی کرد اینبار در کاخ اسیر است!
• طرح شکست خورده مامون، با امام کم سن و سال بعد، امید احیاء داشت!
چند چیز او را امیدوار می کرد:
- سن کم امام جواد(ع) (اولین امامی که کودک بود)! بخصوص که خود شیعیان و عالمانشان هم در مقام "امتحان و اختبار" او بودند. حتی در اقتدا کردن به او در جماعت، برخی شبهه داشتند (که به بلوغ نرسیده)!
برخی (علی بن حسان واسطی) برایش اسباب بازی برده بودند! و...
- ماجرای "افک" عجیبی که "طیب مولد" امام را نشانه گرفته بود و او را پسر امام رضا(ع) نمی دانستند! آنقدر که امامزادگان هم باور یا به شک افتادند و امام رضا(ع) را وادار کردند قیافه شناس بیاورد!
قرآن برای "خَلق افک" (ساخت تهمت و افترا) یک اتاق فکر و عملیات می شمارد (الذی تولّی کِبرَه) که علی القاعده دستگاه طاغوت و ائمه جور است!
⬅️ اینها ابزار مناسبی برای مامون و عباسیان بود که امامت را از اذهان و امیال هم پاک کنند.
با عین حال مامون احتیاط کرد و دیگر مناظرات بین المللی و بین الادیانی و عمومی برای امام جواد(ع) نگذاشت. اما بعدا قاضی القضات معتصم افشا کرد دنبال پرونده سازی بودند که امام را آلوده دامن و دهن در جامعه جار بزنند!
مراسم عروسی امام با دختر مامون در تالار شاهانه و صد کنیز زیبا و مطرب در مراسم قسمی از این برنامه بود!
❓راه حل امام در چنین تنگنایی -که تصویر اجتماعی ایشان را هم مامون مدیریت می کند- چیست؟ او حتی ظرفیت حضورهای مناظرات مرو و نیشابور را هم ندارد! اخبار اورا (در این موقعیت) کاخ منعکس می کند و در احاطه رسانه های عباسی است!
▫️ ابتکار مجاوره-محاوره های امام جواد(ع)
• حتی موقعی که امام مدینه بود، موالیان (دفتر و بیت ایشان) او را از درب کوچک رفت و آمد می دادند تا ارتباط عمومی اش کم شود و فقط به ملاقاتهای تعیین شده برسد!
امام رضا(ع) از خراسان به فرزندش در اینباره نامه نوشت و از این کار موالیان گله کرد و فرمود:
"به حقی که گردنت دارم از تو می خواهم رفت و آمدت را فقط از درب بزرگ قرار دهی و با خودت درهم و دینار داشته باشی تا هیچ مسئلت کننده ای نباشد الا اینکه از تو عطاء بگیرد..."(الکافی ج۴ص۴۳)
همین نامه الهام بخش برای امام شد هم "جواد" (زیاد عطا کننده) اش کرد و هم در آن توطئه مامونی به ابتکار مجاوره-محاوره رساند!
مجاوره یعنی همسایگی، بستر سازی برای مراودات کوچک؛ بدون این ظرفها و بستره ها نمی توان به گفتگو و محاوره رسید. این تنها چاره در مدیریت شدن رسانه ای توسط دستگاه عباسی بود!
• از این منظر یکبار مناقب جواد الائمه را بخوانید ببینید چه پر تعداد این ابتکار وجود دارد. برای نمونه:
- ملاقات با مامون در کوچه و کنار بچه ها (بجای آن مناظرات بزرگ پدر) و احتجاج عالی با خود مامون...
- مناظره درون خاندان عباسی سر سفره عقد با ام الفضل با قاضی یحیی بن اکثم و به رخ کشیدن علم لدنی و عجیب خود...
- ماجرای زندانی ای که به اتهام ادعای نبوت دستگیر بود ولی در واقع امام جواد(ع) او را طی الارض داده و تمام عتبات را زیارت کرده بود! حالا در این بمب خبری ادعای نبوت دوباره او را از زندان در بسته نجات داد تا مقام امامت را ثابت کند!
- و...
📎مطلب مرتبط:
https://eitaa.com/m_ghanbarian/2219
☑️ @m_ghanbarian
هدایت شده از مستضعفین تیوی
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
⭕️ با آقازادهها چه کنیم؟!
▶️#ویژه_خواری، #گردنکشی، و #بی_انصافی در معامله، سه ویژگی است که نزدیکان و #خواص یک والی در معرض آنهایند. این را #امام_علی(ع) میگوید و نسبت به آنها اعلام خطر میکند! این هشدارش هم نه به معاویه یا یک والی خلافکار، که به #مالک_اشتر است!
💬«ريشه ستمكاریشان را با بريدن اسباب آن بخشكان، و به هيچ كدام از اطرافيان و خويشاوندانت زمين واگذار مكن، و به گونهاى با آنان رفتار كن كه قراردادى به سودشان منعقد نگردد كه به مردم زيان رساند... در آن صورت سودش براى آنان، و عيب و ننگش در دنيا و آخرت براى تو خواهد ماند.»
🔹وقتی امیرالمومنین، اینچنین مالک اشتر را از مصائب نزدیکانش بیم میدهد؛ تکلیف بقیه روشن است!
🔸اما متاسفانه هر چند وقت یک بار خبر و شایعهای میپیچد که #آقازاده فلان سردار و داماد فلان مسئول و #عروس_فلان_حاج_آقا، به مناصبی رسیدند یا صاحب ملک آنچنانی و #زمین چند هکتاری و... شدند!
🔹خیلی از اینها شاید غیرقانونی هم نباشد! همین صورت قانونی، باعث شده تا برخی به قصد صیانت از #چهرهی_انقلاب، به توجیه این رفتارها روی بیاورند! غافل از اینکه همین رفتارهای مثلاً قانونی ولی آلوده به رانت و تبعیض است که همچون موریانه به جان #سیرت_انقلاب_اسلامی افتاده است!
🔺حجت الاسلام #محسن_قنبریان، فرازی از نامه۵۳ نهج البلاغه را برایمان میخواند و میگوید تکلیفمان این است که باید این کلام مولا فرهنگ عمومی و قانون شود، نه اینکه بیاییم عدهای را بسیج کنیم برای توجیه و ماستمالی رفتار آقایان و آقازادهها!
🎬 @Mostazafin_TV
محسن قنبریان
💢 مجاوره-محاوره های جواد الائمه(ع) چکیده سخنرانی حجت الاسلام #قنبریان/ شب شهادت/ هیات اصحاب الحسین(ع
مجاوره-محاوره های جوادالائمه.mp3
27.16M
💢 مجاوره-محاوره های جوادالائمه
حجت الاسلام قنبریان/ هیات اصحاب الحسین دانشگاه تهران/ ۲۸خرداد۱۴۰۲
• معنای اینکه می گویی فلان گروه یا صنف در "دنیای دیگر"یست؟!
• توطئه مأمونی علیه امام جواد(ع):
- از خَلق افک تا مدیریت تصویر اجتماعی امام در جامعه
- وضعیت ما در محاصره تبلیغاتی رسانه ها بدتر از جوادالائمه نیست!
• ابتکار جوادالائمه(ع) وقتی برای او زمینه مناظرات بین المللی و بین الادیانی هم نیست:
- مجاوره-محاوره ها!
• دفتر و بیت امام هم می خواستند روابط عمومی او را محدود کنند!
- نامه الهام بخش امام رضا(ع)
- ماجرای نمایشگاه کتاب رهبر انقلاب یک "مجاوره-محاوره" بود و باید تکرار شود!
• نگاهی از این منظر به مناقب جواد الائمه(ع)
* چکیده بحث را اینجا بخوانید!
☑️ @m_ghanbarian
🌐 جنبش میامینِ اهل معروف!
چکیده ای از سخنرانی حجت الاسلام قنبریان در جمع مدیران هیاتهای مذهبی کشور/ زنجان ۱تیر۱۴۰۲
#شهادت_امام_باقر(ع)
✔️ به این دو روایت از امام باقر(ع) توجه ویژه کنید:
1⃣ "خداوند -متعال- را بندگاني پربركت و آسانساز است كه زندگي ميكنند و مردم هم در پناه آنان زندگی می کنند. آنان در ميان بندگان او، همچون باراناند. نيز خدا را بندگاني لعنت شده و ناپسند و شوم است كه نه خود زندگي ميكنند و نه مردم، در پناه آنان زندگي دارند. آنان در ميان بندگان او، همچون ملخاند كه برهرچه بنشينند، تباهش ميكنند." (الکافی ج۸ص۲۴۷)
2⃣ "همانا خداوند براي معروف، گروهي از بندگانش را برگزيده است، آنان را دوستدار معروف قرار داده و انجامش را برایشان دوست داشتنی کرده و جويندگان معروف را به آنان متوجه کرده و انجامش را برای آنان آسان کرده همان گونه كه زنده كردن زمين خشک و بی حاصل و زنده کردن اهلش را براي باران آسان نموده است.
و به راستي كه خداوند براي معروف، دشمناني از بندگانش قرار داده كه معروف و انجامش را بر ايشان ناپسند و مبغوض ساخته و جويندگان معروف را از رو نمودن و توجه به آنان منع كرده و دشمنان معروف را نيز منع نموده است همان گونه كه باران را از زمين خشك و بی حاصل دور ساخته تا آن زمين و اهلش را نابود كند و آنچه خداوند مي بخشد بيشتر است." (الکافی ج۴ص۲۵)
⬅️ "میامین و میاسیر" (با برکت های آسان گیر) در زندگی سازی دیگران فعال اند/ همین ها "اهل معروف اند" و "جویندگان معروف" به آنها متوجه می شوند و معروفها آسان در جامعه انجام میشود.
هردو به باران تشبیه شدند.
- در مقابل "ملاعین مناکید" (لعنت شده های شوم) که زندگی ای پیرامون آنان شکل نمی گیرد، "دشمنان معروف" هم هستند که "جویندگان معروف" برای معروف بدانها توجه نمی یابد!
• راه آسان تحقق معروف ها در جامعه، جنبش میامین است. روابط طبیعی زندگی مردم را تسهیل می کنند و همزمان ارزشها و معروفها را رایج می کنند.
- این همان دو سویه ی #ولاء_اجتماعی است که بارها بدان پرداخته ام: مأوا و نصرت دادن(۷۲انفال) / امر و نهی کردن و تصحیح عیوب کردن(۷۱توبه)
- جوانهای شهری، زنان و دختران فروشنده شهر را از حیث معیشت و حجاب مورد مصاحبه قرار دادند. بیش از ۳۰۰فروشنده عمدتا زیر حداقل حقوق کارگری بودند و عده ای شل حجاب بودند. مطالعه خود را به کمک امام جمعه به شورای فرهنگ عمومی بردند و دو مصوبه گرفتند:
برای اعطای حداقل دستمزد به این زنان اقدام شود / لباس فرم فروشندگی مناسب با همفکری خودشان طراحی شود!
⬅️ این نمونه ای از توأمان کردن زندگی سازی با آسان کردن تحقق معروف هاست. جنبش میامینی که جویندگان فطری معروف را به آنها متوجه می کند.
• "دشمن معروف ها" (للمعروف اعدائاً) حسابش جداست. مرحوم آیت الله بافقی در قهوه خانه ای با لهو چند جوان، فقط کناره گیری کرد؛ اما نوروز۱۳۰۶ وقتی همسر و زنان دربار رضاخان بدون حجاب وارد حرم حضرت معصومه شدند به جدیت وارد شد! اینجا دشمن حجاب دنبال پروژه استعماری رواج کشف حجاب بود. رضاخان خودش با گارد به جنگ آمد او را با لگد در حرم روی زمین کشید و به زندان برد و بعد به شهرری تبعید کرد.
• امام باقر(ع) نه فقط در مقیاس همسایه و همشهری بلکه برای کل مسلمین، زندگی ساز شد! در ماجرای تحریم دینار رومی توسط امپراطوری روم که موجب گرانی درهم و بالتبع گرانی اجناس می شد، به حکومت مروانی کمک داد و طراحی نظام پولی واحد را به آنان آموزش داد. تهدید را تبدیل به فرصت کرد و پول واحد اسلامی را اولین بار در کل مملکت اسلام رایج کرد(ر.ک: حیاة الحیوان الکبری ج۱ص۹۷)
- همان امام مکرر حتی ائمه جور را نهی از منکر کرد. نصایحش درباره عمربن عبدالعزیز کارگر شد و او را بهترین خلیفه اموی کرد. مبارزه با تبعیض و اشرافیت و کاهش مالیاتها و جزیه ها و گمرکی ها از جمله اقدامات او شد...
* تفصیل را در فایل صوتی بشنوید
☑️ @m_ghanbarian
31.05M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
🪙 امام باقر(ع) و نجات نظام پولی جهان اسلام!
#باز_نشر
• نظام مالی، دو پولی بود: درهم ساسانی و دینار رومی/ تصرفات جزیی در ضرب سکه، نظام پولی را عوض نمی کرد.
• نظام مالی بین دو پول متفاوت، مشکلات خود را داشت از جمله: نسبت بین دو پول! گاهی یک دینار ۷درهم ارزش داشت و گاه به ۲۵و ۳۵درهم می رسید!
- از علل این تولرانس، "میزان حجم پول" بود. اگر درهم در غنائم از ایران زیاد می شد بر ارزش دینار اثر موضعی داشت. گاهی هم بخاطر فرار از زکات یا واکنش به حجم پول، دینارها ذوب و شمش طلا می شد و تبعا ارزش دینار آن افزون می شد!
• امپراطوری روم در تهدید خود مسلمین را مخیّر کرد یا با #دینار_موهن به پیامبرشان معامله کنند! و یا دینار را کنار بگذارند! ⬅️ دومی موجب کاهش حجم دینار شده و بر ارزش درهم هم اثر میکرد! مثلا ارزش یک دینار به۲۵ و ۳۵درهم می رسید! ⬅️ تجارت و تولید و خدمات با کاهش نقدینگی مواجه و قیمت ها بالا می رفت!
• ابتکار امام باقر(ع) در این بستره شکل گرفت: یک نظام پولی مستقل و حذف کامل دینار رومی و درهم ساسانی! (ر.ک: حیاة الحیوان الکبری ج۱ص۹۷)
• ماهم اگر #دیپلماسی_اقتصادی دو دهه قبل را به سمت ایجاد "بازار مشترک اسلامی" و "پول واحد اسلامی" می بردیم تحریم های دلار، کشورهای اسلامی و ایران را دچار این همه مخاطره نمی کرد!
#اقتصاد #تحریم_ارزی
محسن قنبریان
☑️ @m_ghanbarian
❇️ بهشتی تکرار نخواهد شد
«با توصیه پزشکان، حادثه انفجار حزب را به آقا نگفته بودیم تا اینکه وقتی کمی بهتر شدند متوجه شهادت آقای بهشتی شدند. از آن روز هروقت شعار "ایران پر از بهشتیه" از تلویزیون پخش میشد؛ آقا از فرط ناراحتی می گفت: خاموش کنید آن را، ایران هیچ وقت فردی چون بهشتی را نخواهد دید.»
روایت محافظ رهبر انقلاب از روزهای پس از ترور ایشان
🔺پ.ن:
شهید بهشتی متفکر صاحب مبنایی بود که غیر از تولید #اندیشه از #دانش های اصیل اسلامی، آنرا با #برنامه و تحقق هم تعقیب می کرد. نه صرفاً کتابخانه ای بود و نه عمل زده و بی مبنا!
محسن قنبریان
☑️ @m_ghanbarian
هدایت شده از مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع)
💠 نگرش مردم نسبت به تبعیض در جامعه چیست؟
🔸 بر اساس آخرین نظرسنجی مرکز تحلیل اجتماعی «متا» در اسفندماه ۱۴۰۱، نگرش مردم ایران نسبت به مساله تبعیض در جامعه با سه سوال میزان احقاق حق فردی از طرق قانونی، قائل شدن تفاوت میان مسئولین و مردم عادی توسط نهادهای قانونی و نگرش نسبت به اصلی ترین عوامل استخدام سنجیده شده است.
🔹 براساس این نظرسنجی از نگاه افکار عمومی برخی از سازوکارهای موجود درون نظام اجرایی، قضایی و قانون گذاری نیازمند ترمیم است. همچنین در صورت وجود خطای ادراکی نسبت به واقعیت موجود در بخشی از گروه های اجتماعی، تصحیح این ادراک باید مدنظر دستگاه های اجرایی و قضایی کشور باشد.
🔰 این پیمایش در اسفندماه ۱۴۰۱ و با حجم نمونه ۳۰۰۰ نفر و به روش تلفنی و ملی برگزار شده است.
#هسته_افکارعمومی_و_تغییرات_فرهنگی
#مرکز_رشد_دانشگاه_امام_صادق (ع)
➖➖➖➖➖
✅ مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع)
🌐 Rushd.ir
🆔 @rushdisu
هدایت شده از مدرسهتـ؋ــکرونوآوری نگاه
🔰«بهشتـی» و پیوند میان اقتصــاد و سیاست با جمهــوریت
استــاد محسن #قنبریان
🔻نظام اقتصادی اسلام دارای یک زیربنای حقــوقی است که «جهتِ حرکت» این نظام را مشخص میکند. در ادبیات شهید مطهری و شهید صدر، جهت همان «مکتب اسلام» است.
یکی از اساسیترین مبانی این نظام حقوقی از منظر شهید بهشتی، «اصالت کــار» در برایر «اصالت سرمــایه» و تبعی بودن انواع تملیکها مانند هبه و ارث و... نسبت به کار است.
کار به دو صورت مستقیـم و غیر مستقیم یعنی حیازت و صناعــــت متبلور میشود، لذا طبق این مبنا منابع طبیعی که به مثابهی مواد اولیه بسیاری از امور است، تحت مالکیت هیچکس قرار نمیگیرد، مگر به وسیله حیازت و یا صناعت.
🔻این مبنای مهم در نظام حقوقی مولد یک بنای اســاسی دیگر به نام مالکیت خصوصی است. در واقع کار مستقیم و یا غیر مستقیم منشا ارزش و مالکیت میگردد. حال سؤال مهم این جاست که «آیا این مالکیت خصوصـــی همان مالکیت آزاد سرمایهداری است که هیچ قیدی ندارد؟»
نگاه مرحوم شهید بهشتی این است که محدودهی «مالکیت خصوصی» افراد تا آنجایی است که ضرری برای دیگر آحــاد جامـعه نداشته باشد و اگر تعارض بین مالکیت فرد و مصالح جامعه پیدا شد، مصلحت جامعه نسبت مالکیت فرد ارجحیت دارد.
از این اصل حقوقی مهم اصل دیگری استفاده میشود که حکومتی که نمایندهی جامعه باشد، نسبت به تمام اموال شخصی در جهت مصالح ضروری جامعه، بر شخص مالـــک حق تقدم دارد.
💠 نوآوری شهید بهشتی در این اصول حقوقی ایجاد پیوند وثیق بین اقتصاد و سیاست با اجتماع و جمهوریت است. زیرا مالکیت خصوصــــی مقید به مصالح عمومی جامعه است و حق تقدم حکومت بر مالکیت خصوصی افراد مشــــروط بر این است که برآمده از جامعه باشد و در چارچوب مصـــــالح جامعه عمل کند.
برشی از #جلسهاول درسگفتار #نظام_اقتصادی_در_اسلام
✨آگـاهـے بـــراے سامـــانے دیگــر✨
مدرســـه تـ؋ــــکر و نــوآوری نگــــــاهـ
🆔️ @sch_negah
هدایت شده از مدرسهتـ؋ــکرونوآوری نگاه
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
#برایدیدن|
... من اینجــا به عنوان یک «طبیـــب» حرف میزنم، نه فقیــه
برشے از جلسهی #اول درسگفتــار نظــاماقتصــادیدراســلام
استاد #محسنقنبــریان
#هفتم_تیر
#شهید_بهشتی
#حذف_سود_سرمایه_در_گردش
✨آگـاهـے بـــراے سامـــانے دیگــر✨
مدرســـه تـ؋ــــکر و نــوآوری نگــــــاهـ
🆔️ @sch_negah
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
🎥 دعوا سر نظام ارزش بود نه دو شخص!
🎬 برشی از سخنرانی: نظام امت و امامت
حجت الاسلام #قنبریان
• بیت المال خصوصی بدعت معاویه است!
• علی(ع) یک بیت المال داشت که هفتگی هم تقسیم مساوی می شد؛ خودش آخر همه و کمتر همه می برد.۱
..............................
۱. حضرت امیر(ع) مقری بیت المال را در زمان خلفاء می گرفت اما در زمان حکومت خودش از بیت المال هیچ نمی گرفت! وابستگان باید منتظر تقسیم می شدند و بعد مردم به اندازه سهم شان می گرفتند نه بیشتر؛ که در این سخنرانی مواردی ذکر شد!
☑️ @m_ghanbarian
۲۲-شرح عهدنامه مالک اشتر.mp3
16.42M
📚 درسهایی از نهج البلاغه
شرح نامه۵۳/ جلسه بیست و دوم/ ۹تیر۱۴۰۲
▫️ تتمه فراز مربوط به قضات
❓به قاضی چقدر حقوق دهیم؟!
به اندازه نیازهای زندگی یا ممتنع شدن رشوه؟!
❓آنچه رشوه و تخلف قاضی را کم می کند چیست؟!
حقوق نجومی یا جایگاه و منزلت ؟
#آیین_حکمرانی
#شرح_عهدنامه_مالک_اشتر
حجت الاسلام محسن قنبریان
☑️ @m_ghanbarian
📚 درسهایی از نهج البلاغه
شرح نامه۵۳/ جلسه بیست و دوم/۹تیر۱۴۰۲
حجت الاسلام محسن قنبریان
#بخش_اول
▫️ تتمه فراز مربوط به قضات:
۱. میزان پرداخت مالی به قاضی؟
۲. جایگاه سیاسی او؟
1⃣ میزان پرداخت به قاضی
ذهنیتی شکل گرفته که پرداخت حقوق به قاضی باید واسع و زیاد باشد؛ چقدر نهج البلاغه و نامه۵۳ از این ذهنیت پشتیبانی می کند؟!
• عنوان پرداخت چیست؟
اول باید پرسید، جبران خدمت به قاضی با چه عنوانی صورت می گیرد؟ اجرت یا ارتزاق؟!
نگوییم چه فرقی می کند؟ پول دادن است دیگر به هر عنوان که باشد!
چون قاضی نمونه شاخص پرداخت از بیت المال است و اتخاذ مبنای درست در بقیه موارد حکمرانی و حتی موارد مختلف همین قاضی کمک می کند.
شهید اول در القواعد و الفوائد ج۲ص۱۲۶و۱۲۷ در قاعده۱۹۰ آورده: اصحاب (فقهای شیعه) "اجرت" بر قاضی را حرام و "ارتزاق از بیت المال" را جایز شمرده اند.
بعد فرق ایندو را توضیح داده است:
- رزق، احسان و اعانه از جانب امام به کسی است برای قیام به مصلحت عامه / نه اینکه معاوضه عمل او باشد.
(به تعبیر دیگر، کار او کیلو نمیشود و پول به ازاء آن باشد که کار بیشتر و پرونده سنگین تر، پول بیشتر باشد؛ بلکه خود او را فارغ می کنند تا آن مصلحت عمومی را تدارک کند. به تعبیر نراقی: گرفتن رزق از جانب قاضی بخاطر قاضی بودنش است نه برای قضاوتش و در ازاء آن/ مستند الشیعه ج۱۷ص۶۸)
- رزق عقد جایز و اجرت لازم
- زیاده و نقصان در رزق متصور اما در اجرت، عوض طبق قرار داد فیمابین، معلوم است.
- تغییر جنس در رزق متصور بخلاف اجرت
- اجرت به ارث می رسد اما رزق نه!
• نکته فنی اجتهادی
در اجتهاد اینکه یک فرع ذیل چه بابی قرار گیرد هم از فنون اجتهاد است.
پرداخت مالی به قاضی آیا ذیل باب "اخذ اجرت بر واجبات" قرار گیرد یا ذیل باب "ولایت و ارتزاق او"؟!
بسیاری از فقهاء ذیل اولی قرار داده اند و از این حیث که کار واجب را می شود اجرت گرفت یا نه؟ بدان پرداخته اند. بالتبع قضاوتهای مستحب و حتی همان قضاوت واجب(کفایی یا عینی) تابع آن مبنا در اخذ اجرت بر واجبات می شود.
صاحب جواهر از اساس قضاوت را شعبه ولایت شمرده و ذیل مباحث ولایت بدان پرداخته که از جمله مسائل آن "عدم اخذ اجرت" است. نیازهای زندگی او از طریق ارتزاق از بیت المال تامین می شود. (ر.ک: جواهر الکلام ج۲۲ص۱۲۲)
• میزان پرداخت چقدر باشد؟
- اول نیازمند تاسیس اصل و قاعده کلی هستیم.
اصل در پرداخت از بیت المال، عدم جواز است الا با وجود حاجت به گونه ای که بدون آن پرداخت آن مخارج زندگی فرد تامین نشود و آن مصلحت (مثلا قضاوت) تدارک نشود (ر.ک: المکاسب ج۲ص۱۵۴)
روایاتی هم همین را تایید می کند...
⬅️ حضرت در این فقره نامه۵۳ می فرماید: "وافسَح لَهُ فی البَذل ما یُزیلُ علَّتَهُ و تَقِلُّ معه حاجَتُهُ الی الناس: در بذل مال به قاضی، فسحت و فراخی داشته باش چندان که نیازش را از بین ببرد و حاجتش به مردم کم شود"
❓یعنی چقدر بدهد؟!
❗️برخی اینجور معنا می کنند آنقدر که رشوه نگیرد!
واضح است این منظور نیست. چون رشوه، "هل من مزید" است! وقتی پروند ۳هزار میلیاردی است ممکن است پیشنهاد رشوه چند میلیارد باشد وقتی ۴۰هزار میلیارد شد، چند ده برابر میشود؛ حقوق با رشوه مسابقه بگذارد؟!!
"یزیل علته" یعنی نیاز و کمبودش مرتفع شود نه همه امکانهای وسوسه اش بسته شود که چاه ویل است و پر نمیشود!
• سیره حضرت درباره این فراز
سیره عملی حضرت درباره شریح قاضی، مفسر و مبین این فراز است.
خلفای قبل به شریح ماهی ۱۰۰درهم (سالی ۱۲۰۰ درهم) بعلاوه مقداری گندم می دادند ؛ حضرت آنرا به سالی ۵۰۰ درهم کاست! (ر.ک: السرائر ج۲ص۱۷۸)
آیت الله سبحانی دلیل نامه۳ نهج البلاغه را چنین شرح می دهد که شریح از بیت المال رزق می گرفت و هر ماه چیز اندکی می گرفت وقتی به حضرت خبر رسید که خانه ۸۰ دیناری خریده برایش چنین گفت، چون مافوق میزان ارتزاق بود، پس مظان این بود که حلال و حرام قاطی کرده باشد. (ر.ک: القضاء و الشهاده ج۱ص۱۵۱و۱۵۲)
⬅️ پس میزان پرداخت، نجومی و بسیار زیاد نیست متعارف زندگی است.
درمان سلامت قاضی و مصونیت از رشوه و... در فراز بعد و همچنین سخت گیری در شرایط ۱۴ گانه سابق به شکل پیشینی و پسینی (نظارت و بارزسی) است.
ادامه در بخش دوم
☑️ @m_ghanbarian
📚 درسهایی از نهج البلاغه
شرح نامه۵۳/ جلسه بیست و دوم/۹تیر۱۴۰۲
حجت الاسلام محسن قنبریان
#بخش_دوم
2⃣ جایگاه سیاسی قاضی
مهمتر از میزان پرداخت مالی، جایگاه قاضی وارسته در نظام حکمرانی است.
حضرت در ادامه می فرماید: "واعطِهِ مِنَ المَنزِلهِ لدیک ما لا یَطمَعُ فیه غَیرُهُ مِن خاصَّتِک : منزلتی (سیاسی - اجتماعی) نزد خود به قاضی اعطا کن که هیچ یک از خواص و نزدیکان در او طمع نکند"
"لیامَنَ بذلک اغتیالَ الرجالِ له عندک: آن جایگاه قاضی را ایمن کند که رجال سیاسی نزد تو او را غافلگیر (ترور شخصیت) کنند"
⬅️ وقتی با ۱۴ شرط سخت و بازرسی صلاحیت او احراز شد، او باید واقعا تمام کننده و قاضی باشد و نزدیکترین جایگاه داشته باشد.
اگر خواص و نزدیکانی، منزلت بالاتر داشته باشند، قاضی در آنها طمع می کند و زمینه معامله و ساخت و پاخت فراهم می شود.
اگر حکم قاضی با منزلت های دیگر قابل تغییر باشد، چرا قاضی خود با آن صاحب منزلتها نبندد یا دستش به رشوه از مدعیان دراز نشود؟!
پس عامل باز داشتن قاضی از تخلف، پرداخت نجومی نیست، ارجمندی قضاوت او و تمام کنندگی او در پرونده هاست.
*تفصیل نکات را در فایل صوتی بشنوید!
☑️ @m_ghanbarian