«ابونصر فارابی؛ فیلسوف تأویل‌گرا» فارابی (۲۵۹-ق) مهمّ‌ترین فیلسوفی‌ست که با مقایسه آثار او با فلاسفهٔ ماتقدّم یونانی می‌توان پیْ به این مهمّ برد؛ که فلسفهٔ اسلامی، غیر از فلسفهٔ یونانی است. و با این قیاس، پاسخِ برخی نظرات اتین ژیلسون (۱۹۷۸-میلادی) را داد. او به دلیل رؤیت تغایر و تنافی برهان عقلی با ظواهر قرآن، جز اوّلین پایه‌گزاران تحلیل فلسفی و تأویل ظواهر قرآن به بواطن حِکَمی-فلسفی است. او تمام ظواهری مثل؛ لوح و قلم و.. را که فِرَقی مانند؛ نص‌گرایان و مجسّمیه، حمل بر حقیقت می‌کردند، به تأویل بُرده است. ایشان در فصّ ۵۳ از کتاب فصوص الحکم می‌نویسد: «لا تظنّ أنّ القلم آلة جمادیة؛ واللّوح بسیط، و الکتاب نقش مرقوم؛ بل القلم مَلَک روحانی، والکتابة تصویر الحقائق. فالقلم یتلقّی ما فی عالَم الأمر من المعانی، و یستودعه اللّوح بالکتابه الروحانیة، فینبعث القضاء من القلم، والتقدیر من اللّوح. أما القضاء فیشتمل علی مضمون أمره الواحد، و التّقدیر یشتمل علی مضمون التنزیل بقدرٍ معلوم، و فیها تشبح الی الملائکة التی فی السّماوات، ثم یفیض الی الملائکة التی فی الأرضین، ثم یحصل المقدّر فی الوجود.» فصوص الحکم/ص‌۴۷/تصحیح:سید جلال آشتیانی #فلسفه #فارابی https://eitaa.com/joinchat/1458372640C19d19bdd5a