eitaa logo
استاد محمد بیابانی اسکوئی
332 دنبال‌کننده
96 عکس
41 ویدیو
170 فایل
کانال رسمی استاد محمد بیابانی اسکوئی از اساتید مکتب معارفی خراسان و از شارحین آثار مرحوم آیت الله العظمی میرزا مهدی اصفهانی رضوان الله علیه آدرس سایت: https://biabanioskouei.ir/ ارتباط با ما @alhojjat14
مشاهده در ایتا
دانلود
🔴رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرماید: العَقلُ نورٌ فِی القَلبِ، یُفَرِّقُ بِهِ بَینَ الحَقِّ وَالباطِلِ [۱] ؛ عقل نوریست در قلب که میان حق و باطل با آن تمیز داده می‌شود. از روایاتی که نقل شد استفاده می‌شود که علم و دانش و خرد امری جدا از حقیقت قلب و روح انسان است و خدای تعالی نور علم و عقل را بر قلب آدمی افاضه می‌کند. قلب محل و مسکن علم و عقل است و با رسیدن نور علم و خرد به آن، دل انسان روشنایی و نورانیت پیدا می‌کند و انسان با آن نور، توان تفکر و تدبر ودرک را در خود می‌یابد. روشن است که نور عقل خطاپذیر نیست، لذا خدای تعالی می‌فرماید: «وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ» [۲] ؛ و بدانید که خدا میان انسان و قلب او حایل می‌شود. صریح آیه شریفه آن است که خداوند سبحان میان انسان و قلب او حایل می‌شود. بدیهی است که نسبت حایل شدن خدا بین انسان و قلبش نسبت حقیقی به معنای حایل شدن ذات خداوند نیست، بلکه مراد انداختن حجاب و حایل میان انسان و قلب اوست و حجابی که خدا بین انسان و قلب او می‌اندازد، یا حجاب نوری است یا حجاب ظلمانی. با توجه به روایاتی که در تفسیر آیه شریفه وارد شده است، این حجاب و حایل به حجاب نورانی، تفسیر گردیده است؛ یعنی با افاضه نور عقل به قلب انسانی، قلب منور می‌شود و حق را از باطل تشخیص می‌دهد و هیچگاه به مرتبه ای نمی رسد که حق را باطل بداند. 📚[۱]: ارشاد القلوب، ص۱۹۸. 📚[۲]: انفال (۸)، آیهء ۲۴. اخلاق فطری ، ص ۹۱ کانال رسمی استاد محمد بیابانی اسکوئی https://eitaa.com/joinchat/1465450678C012e77867a
🔴امام صادق علیه السلام در تفسیر آیهء مذکور می‌فرماید: يَحُولَ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ أَنْ يَعْلَمَ أَنَّ اَلْبَاطِلَ حَقٌّ [۱] ؛ خداوند متعال میان انسان و این که باطل را حق بداند مانع می‌شود. و نیز می‌فرماید: لا يَستَيقِنُ القَلْبِ أنَّ الحقَّ بَاطِلٌ أَبَداً، وَ لاَ يَسْتَيْقِنُ أَنَّ اَلْبَاطِلَ حَقٌّ أَبَداً [۲] قلب هیچگاه حق بودن باطل و باطل بودن حق را یقین نمی کند. البته در مواردی خدای سبحان بر قلب‌های انسان‌هایی که در کفر و عناد از حد بگذرند، مهر می‌زند و آنها با وجود داشتن قلب و قوای ادراکی، ادراک و فهم پیدا نمی کنند. در این صورت روشن است که ادراک و فهم از آنها گرفته می‌شود، نه این که خوب را بد درک کنند و یقین کنند که امری خوب است، در حالی که واقعا خوب نباشد. امام صادق علیه السلام می‌فرماید: أَبَی اَللَّهُ أَنْ یَجْعَلَ اَلْحَقَّ فِی قَلْبِ اَلْمُؤْمِنِ بَاطِلاً لاَ شَکَّ فِیهِ وَ أَبَی اَللَّهُ أَنْ یَجْعَلَ اَلْبَاطِلَ فِی قَلْبِ اَلْکَافِرِ اَلْمُخَالِفِ حَقّاً لاَ شَکَّ فِیهِ وَ لَوْ لَمْ یَجْعَلْ هَذَا هَکَذَا مَا عُرِفَ حَقٌّ مِنْ بَاطِلٍ [۳] خدای تعالی ابا دارد که حق را در قلب مؤمن، باطل قرار دهد، که هیچ شکی در آن نباشد. و خداوند ابا دارد که باطل را در قلب کافر مخالف حق قرار دهد که شکی در آن نباشد، و اگر خداوند این گونه نمی کرد، حق از باطل شناخته نمی شد. 📚[۱]: تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۵۲؛ التوحید، ص ۳۵۸؛ بحارالانوار، ج ۵، ص ۱۵۸. 📚[۲]: تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۵۷. 📚[۳]: بحارالانوار، ج ۵، ص۳۰۳. اخلاق فطری ، ص ۹۱ ، ۹۲ کانال رسمی استاد محمد بیابانی اسکوئی https://eitaa.com/joinchat/1465450678C012e77867a
🔴پس هر چند قلب امیر و فرمانده بدن است، ولی این امارت و فرماندهی وقتی در جهت خدا قرار می‌گیرد که بر طبق احکام عقل بوده باشد و عقل هم وقتی کامل ص: ۹۲ می شود که انسان جنود و لشکریان آن را در خود به طور کامل تحقق بخشد. بنابراین با توجه به ارتباطی که میان قلب و علم و عقل برقرار است، معلوم می‌شود که تکامل این دو چنان به هم پیوسته شده که نمی شود میان آنها جدایی انداخت؛ به این معنا که نمی شود عقل انسان، در تکامل و افزایش باشد ولی با وجود آن قلب رو به ضعف و ناتوانی گذارد. بلکه هرگاه عقل در انسان ناتوان گردد، قلب هم ضعیف خواهد شد و هر گاه عقل قوی شود، قلب هم توانمند خواهد شد. عکس این مطلب هم صادق است؛ یعنی قوت و ضعف قلب نیز موجب قوت و ضعف عقل در انسان خواهد شد. از سوی دیگر عقل و قلب هر دو در اخلاق و صفات نیکوی انسانی نقش اساسی دارند، بنابراین تقویت آن دو موجب تقویت اخلاق در انسان خواهد بود. اخلاق فطری ، ص ۹۲ ، ۹۳ کانال رسمی استاد محمد بیابانی اسکوئی https://eitaa.com/joinchat/1465450678C012e77867a
🔴قلب و اخلاق گفتیم که میان علم و عقل و اخلاق ارتباط دو طرفه و تعامل وجود دارد و علم و عقل در اخلاق تأثیر گذار است و اخلاق نیز در علم و خرد. و نیز بیان شد که قلب با وجود این که محل و مسکن علم و خرد است، اما قوت و ضعف هر کدام در قوت و ضعف دیگری مؤثر است. پس واضح است که میان قلب و اخلاق نیز همین رابطه وجود دارد. در روایات اهل بیت علیهم السلام نیز به این امر تصریح و اشاره شده است. امير المؤمنین علیه السلام بعد از آن که مراتب جهاد را جهاد با دست، زبان و قلب می‌داند می‌فرماید: فَمَنْ لَمْ يَعْرِفْ بِقَلْبِهِ مَعْرُوفاً وَ لَمْ يُنْكِرْ مُنْكَراً قُلِبَ، فَجُعِلَ أَعْلَاهُ أَسْفَلَهُ [۱] ؛ پس کسی که با قلب خویش معروف را نشناسد و بدیها را منکر نشمارد، قلب او واژگون و زیر و رو می‌شود. اقرار و اعتقاد و تصديق از اعمال قلب است. در روایت جنود عقل نیز همه اینها از لشکریان عقل شمرده شده است. از طرفی امر به معروف و نهی از منکر در هر مرتبه ای که باشد از صفات خوب و پسندیده انسانی و اخلاق خوب به شمار می‌آید، پس تأمل در این حدیث، ارتباط میان عقل و قلب و اخلاق را باروشن می‌کند. 📚[۱]: نهج البلاغه، قصار الكلم ۳۷۵ اخلاق فطری ، ص ۹۳ ، ۹۴ کانال رسمی استاد محمد بیابانی اسکوئی https://eitaa.com/joinchat/1465450678C012e77867a
🔴در حدیث فوق، حضرت به صراحت بیان می‌کند که خوب ندانستن معروف و بد نشمردن منکر، قلب را زیر و رو می‌کند. بدیهی است که زیر و روشدن قلب و واژگونی آن موجب از کار افتادن آن می‌شود و یا کار آن را دچار مشکل می‌سازد و ضعف و ناتوانی بار می‌آورد. در حدیثی دیگر از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمود: كان أبي علیه السلام يقول: ما شيءٍ أفسَدَ لِلقَلبِ مِن خطيئةٍ، إنّ القَلبَ لَيُواقِعُ الخطيئةَ فَمَا تَزَالُ بهِ حَتّى تَغلِبَ علَيهِ فَيُصَيَّرُ أعلَاهُ أسفَلَهُ [۱] ؛ پدرم علیه السلام می‌فرمود: چیزی تباه کننده تر از خطا و معصیت برای قلب وجود ندارد. همانا قلب با خطا و معصیت در ستیز است و این ستیز تداوم پیدا می‌کند تا این که معصیت بر قلب چیره می‌شود و آن را واژگون می‌سازد. و همین طور می‌فرماید: خَمْسُ خِصالٍ مَنْ فَ-قَ-دَ واحِدَةً مِنْهُنَّ لَمْ يَزَلْ ناقِصَ العَيْشِ زائِلَ الْعَقْلِ مَشْغولَ الْقَلْبِ، فَاَوَّلُّها: صِحَّةُ البَدَنِ وَ الثّانيَةُ: اَلاَْمْنُ وَ الثّالِثَةُ اَلسَّعَةُ فِى الرِّزْقِ، وَ الرّابِعَةُ: اَلاَْنيسُ الْمُوافِقُ و مَا الاَْنيسُ الْمُوافِقُ؟ قال: اَلزَّوجَةُ الصّالِحَةُ، وَ الوَلَدُ الصّالِحُ، وَ الْجَلیسُ الصّالِحُ وَ الخامِسَةُ- وَ هِىَ تَجْمَعُ هذِه الْخِصالَ-الدَّعَةُ [۲] پنج خصلت است که هر کس یکی از آنها را نداشته باشد، زندگیش ناقص و خردش زایل و قلبش گرفتار است. اول آنها صحت بدن است. دوم: امنیت، سوم: توسعه در روزی و چهارم: انیس موافق. پرسیدم: مقصود از انیس موافق کیست؟ فرمود: زن صالح و فرزند صالح و دوست صالح. و پنجم - که همهء آنها را جمع کرده است-فروتنی و افتادگی و ملایمت و نرمی است. در این دو حدیث شریف، تأثير فعل اخلاقی در قلب به روشنی بیان شده است. در مباحث بعدی مطالب و روایات فراوانی درباره تقویت و تضعیف قلب و عقل به واسطه اخلاق خوب و بد و همین طور تحقق اخلاق خوب و بد از اشخاصی که دارای قلبی سالم یا مریض و عقلی روشن و یا گرفتار هستند، بیان خواهیم کرد تا تأثیر هر یک از عقل و قلب در اخلاق و عکس آن معلوم گردد. 📚[۱]: بحارالانوار، ج ۷۰، ص ۵۴. 📚[۲]: الخصال، ج ۱، ص ۲۸۴؛ وسائل الشيعة، ج ۲۰، ص ۵۱. اخلاق فطری ، ص ۹۴ ، ۹۵ کانال رسمی استاد محمد بیابانی اسکوئی https://eitaa.com/joinchat/1465450678C012e77867a
🔴تأثیر سلامت بدن در عقل و روح محل سكنای عقل، قلب است و جایگاه قلب و روح، بدن. روح در این دنیا به طور معمول از طریق بدن تغذیه می‌شود، پس سلامت بدن و تغذیه مناسب، تأثیر فراوانی در عقل و قلب خواهد داشت و چون انسان‌ها از حقیقت بدن، روح، عقل و ارتباط میان آنها اطلاع کافی و دقیق ندارند، به ناچار باید در مورد غذا و لباس مناسب و استفاده بهتر از بدن، روح و عقل به خالق متعال مراجعه کنند و دستورات لازم را از او بگیرند. 🔴ج. نیت اشاره سومین رکن از مبادی و ریشه‌های اخلاق، «نیت» است. در ادامه با تعریف نیت، به چگونگی ارتباط آن با اخلاق اشاره می‌کنیم. 🔴معنای نیت نیت در لغت به معنای قصد و عزم است. جوهری می‌گوید: نَوَیْتُ نِیَّةً.. أي عَزَمتَ. [۱] و در لسان العرب می‌نویسد: نَوَى الشيءَ نِيَّةُ.. قَصَدَهُ وَاعْتَقَدَهُ. [۲] علامه مجلسی قدس سره از مرحوم خواجه نصیر طوسی نقل می‌کند که: نیت عبارت است از قصد فعل و آن واسطه است میان علم و عمل؛ زیرا چیزی که دانسته نشود، قصد آن ممکن نباشد و آنچه قصدش ممکن نباشد صادر نمی شود. [۳] 📚[۱]: صحاح اللغة، ج ۶، ص۲۵۱۶. 📚[۲]: لسان العرب ۱۵ / ۳۴۷. 📚[۳]: بحارالانوار، ج ۷۰، ص ۱۸۵. اخلاق فطری ، ص ۹۵ ، ۹۶ کانال رسمی استاد محمد بیابانی اسکوئی https://eitaa.com/joinchat/1465450678C012e77867a