✅ معرفی موانع #تفکرمحوری طلاب از سوی فضلای حوزه
💠 موانع نه گانه زیر سبب تضعیف تفکرمحوری و گرایش به حفظ محوری می شود:
🔻1ـ وضعیت معیشتی دشوار و در نتیجه عدم تمرکز لازم
طلبه نه تنها نمی تواند با دریافت شهریه، زندگی حداقلی قابل تحملی برای خودش داشته باشد، بلکه در بسیاری از موارد به راحتی نمی تواند تشکیل خانواده بدهد و گاه مجبور می شود در کنار درسهای طلبگی به کار دیگری بپردازند تا معاش خود را تامین کند.
🔻2ـ کم شدن نظارت اساتید بر شاگردان
شاید در گذشته در موارد متعددی ـ به دلیل تعداد کم شاگردان ـ استاد می توانست نظارت دقیق تری نسبت به طلبه هایی داشته باشد که در درسش شرکت می کنند و ببیند آیا به صورت جدی درسشان را دنبال می کنند یا نه.
🔻3ـ شیوه ارزیابی حافظه محور
🔻4ـ روش تدریس منفعل، یک سویه و استادمحور
باید استادان را آموزش داد که تفکر محور عمل کنند و طلاب را با مطلب درگیر نمایند. استاد باید مقداری سر کلاس فعال تر عمل کند و با طرح سوال و نظرخواهی باب اندیشه ورزی را باز نماید و مهارتهای لازم برای تفکر و پژوهش را در اختیار طلاب بگذارد. اگر مهارتهای لازم برای تفکر و تحصیل تفکرمحور و پژوهش محور به طلاب آموزش داده شود، به خودی خود پس از مدتی، به هیچ وجه به سمت حفظ گرایی کشیده نمی شوند.
🔻5ـ ترک مباحثه یا انحصار مباحثه بر تکرار سخنان استاد
🔻6ـ احساس طلبه مبنی بر اینکه آنچه می خواند در زندگی روزمره اش و در زندگی حاکم بر مردم جامعه اثر چندانی ندارد.
🔻7ـ خالی بودن متن درسی از تمرین و پژوهش
🔻8ـ عدم استقبال از فکر و سخن نو
باید در حوزه از اندیشه و طرح نو استقبال شود. باید به فکر نو ارزش داد و هر اندیشه ای ـ ولو ابتدایی ـ مورد بررسی و اعتبارسنجی قرار گیرد و از صاحبان افکار نو به صورت مادی و معنوی قدردانی شود. باید به کسی که در راه پژوهش، حتی گامی کوچک برداشته، بها داده شود.
🔻9ـ عدم هدایت و ساماندهی طلاب به سوی رشته های مورد علاقه
اقدام متقابل برای رفع هر یک از این موانع، گامی به سوی تحقق تفکرمحوری است.
🌿رهنامه #پژوهش ، شماره 10، صص28ـ36 ، گفتگو با شماری از فضلای حوزه
👉@rahnameh
♦️کتاب «آموزش تفکرمحور» در سال 1395 به همت مرکز توسعه منابع انسانی جامعه المصطفی العالمیه و توسط انتشارات المصطفی (ص) منتشر شده است. این کتاب، با هدف تحول در نظام آموزشی مراکز حوزوی و دانشگاهی و به خصوص ایجاد یک تدریس موثر در این مراکز، تدوین و به بازار ارایه شده است.
🔹مطالب این کتاب در سه فصل آموزش تفکرمحور مقدماتی، تکمیلی و پیشرفته، تقسیم بندی شده است.
#تفکرمحوری
#معرفی_اثر_پژوهشی
👉@rahnameh
✳️ #تفکر_انتقادی چیست؟
🔻«تفکر» ایجاد ربط و هماهنگی میان اطلاعات و بازچینی آنها جهت تولید دادۀ جدید است.
🔹«تفکر انتقادی» نوعی رویکرد در تفکر است و منظور از آن داشتن نگاه تیزبینانه، هوشمندانه و پرهیز از سطحی نگری و سهل انگاری در رویارویی با افکار و نتایج آنهاست .بنابراین مقصود از آن برخورد منفی و شکایت آمیز با افکار دیگران نیست.
🔺انسانهایی که انتقادی فکر می کنند، عقاید و افکار را به صورت عمیق بررسی می کنند و با دیدگاه های دیگران برخوردی فعال، موشکافانه دارند و خودشان تصمیم می گیرند به چه چیزی باور داشته باشند و یا چه کاری انجام دهند.
🔹مولفه های اصلی تفکر انتقادی عبارتند از: 1ـ تحلیل 2ـ ارزشیابی. مراد از تحلیل، تجزیه کردن افکار پیچیده به اجزا سازنده آن است و مراد از ارزشیابی، تعیین میزان هماهنگی درونی یک اندیشه و همخوانی آن با شواهد بیرونی است.
🔻برای تقویت مهارت تفکر انتقادی موارد زیر توصیه می شود:
1ـ پیش از هر گونه تصمیم یا اقدامی، فرصت تفکر را برای خود فراهم کنید؛
2ـ مانع کنجکاوی خود نشوید. از پرسیدن خجالت نکشید؛
3ـ به جنبه های گوناگون موضوع توجه کنید و سعی کنید جامع نگر باشید؛
4ـ از نظر ذهنی و عقلی دقیق باشید؛
5ـ به افکار، فرضیه ها و احتمالات دیگر توجه کنید؛
6ـ تا حدی که مقدور است اطلاعات و شواهد موجود را جمع آوری کنید و به اطلاعات شخصی خودتان قانع نباشید؛
7ـ همانند دانشمندی واقعی فکر کنید؛
8ـ آثار و نتایج یکی اندیشه را به دقت رصد کنید.
📚چکیدۀ مقاله «تفکر انتقادی»، رهنامه #پژوهش ، ش 10
#تفکر
👉@rahnameh
May 11
💠💠💠 از اهل بيت (علیهم السلام) بخواهيد محقق و پژوهشگر بشوید!
✅آیت الله جوادی آملی (حفظه الله):
🔻زيارت جامعه را ـ انشاءالله ـ به نوبت بخوانيد. در اين زيارت جامعه به ما گفتند وقتی به بارگاه اهل بيت(ع) رسيديد، بگوييد: من آمدم محقِّق بشوم.
🔻اينكه آدم بخواهد جهنم نرود كه هنر نيست، چرا كه خيليها هستند در قيامت به جهنم نميروند؛ مانند كودكان، ديوانهها و كفاری كه در روستاهای دوردستاند و كفار مستضعف فكرياند و بيانات الهی به آنها نرسيده است. آن وقت آدم برود بارگاه امام هشتم و بگويد ما را نجات بده تا ما جهنم نرويم!؟
🔻به ما گفته اند وقتی رفتيد، اينها را بخوانيد «مُحَقِّقٌ لِما حَقَّقْتُمْ مُبْطِلٌ لِما اَبْطَلْتُمْ»: من آمدم دانشمند برگردم، أهل تحقيق بشوم پژوهنده بشوم كار من پژوهش باشد و معارف را تحقيق كنم؛ آنچه شما تحقيق كرديد من دنبالهرو راه شما باشم، آنچه شما ابطال كرديد من دنبالهرو راه شما باشم، من نيامدم بيسواد برگردم اينها در زيارت جامعه هست.
🌿جلسه درس اخلاق (1391/06/09)
#کلام_بزرگان
#اهمیت_پژوهش
👉@rahnameh
♨️اهمیت فرصتنگری در پژوهش و تولید علم
✳️ استعمار بلای بزرگی بود که بر سر کشورهای منطقهی آسیا و آفریقا و آمریکای لاتین فرود آمد؛ استعمار چیز عجیبی بود. این استعمار را چه چیزی بهوجود آورد؟ «علم»!
قدرتهای اروپایی این توفیق را پیدا کرده بودند که چند صباحی زودتر از فلان کشورها، مثلاً فرض کنید که به اسلحهی خودکار آتشی دست پیدا کنند؛ همین موجب شد که یک کشوری مثل انگلیس -مثلاً یک جزیرهی دورافتاده- بتواند بر کشور عظیمی مثل هند مسلّط بشود.
💠بیانات مقام معظم رهبری در دیدار رؤسای دانشگاهها، پژوهشگاهها، مراکز رشد و پارکهای علم و فناوری ـ ۱۳۹۴/۰۸/۲۰
🔺پ. ن: در #پژوهش و تولید دانش باید با سرعت بیشتر وارد میدان شد، چرا که در «زمانِ» رسیدن به یک دانش نیز رقابت است و دست برتر با کسی است که زودتر به نتیجه میرسد. پس اولویت ها را بشناسیم، مرزهای دانش را رصد کنیم و فرصت را غنیمت شماریم ...
#کلام_رهبری
#اهمیت_پژوهش
👉@rahnameh
پیشنهاد #موضوع_پژوهش
📚عنوان: «بررسی تقابل روش شناسی فلسفه و روش شناسی دین»
🔻توضیحات:
▫️موضوع فلسفه، هستی شناسی به لحاظ کلی ( وجود شناسی) و احکام وجود به ما هو وجود. یعنی کلی ترین و عمیق ترین شناخت نسبت به هستی است.
روش شناسی مطالعات فلسفی ـ مانند روش ریاضی و منطق ـ روش عقلی مستقل از نوع برهان (با استفاده از بدیهیات اولیه) است.معیار صدق و کذب در این گونه مطالعات نیز واقع گرایی عقل و کاشفیت ذاتی آن در واقع نمایی است در نتیجه، نتیجه برهان، عین واقعیت است.
▫️موضوع دین نیز عبارت است از معرفی معارف، احکام و اموری که در سعادت دنیوی و اخروی بشر نقش اساسی دارد و بشر مستقلا در دریافت آن عاجز است و نیاز به وحی دارد.
روش شناسی مطالعات دینی، اجتهادی یا همان روش نقلی عقلی است که البته در اکثر موارد، عقل در اینجا یا به عنوان ابزار فهم مطرح است، و یا در تایید و تبیین وحی است. تعداد مواردی که عقل به طور مستقل و بدون کمک وحی به معرفتی یا حکمی رسیده بسیار نایاب است.
همچنین ملاک صدق و کذب در این گونه مطالعات حجیت یعنی اجتهاد و کوشش تا رسیدن به حجت است.
🔴 با این حال فلسفه و فیلسوف مدعی است که اساسی ترین معارف بشری را مستقل از وحی می تواند شناسایی کند.
لذا به نظر می رسد این ادعا، بنیان دین را به چالش می کشد چرا که رسالت دین بیان اساسی ترین معارفی است که بشر قدرت دستیابی به آن را ندارد و بشر برای سعادت بدان نیازمند دین است.
بنابراین آیا فلسفه، عقل کل (=وحی) را در مسیر شناسایی حذف می کند و خود مستقلا به شناخت می پردازد؟ اگر اینگونه باشد که عقل گرایی محض در فلسفه می تواند به همان چالشی دچار شود که تجربه گرایی محض دچار آن شده است!
✅نکته:
با اینکه ادعای فیلسوفان این است که گزاره های فلسفی بدیهی هستند و یا منجر به بدیهی می شوند؛ اما در عین حال اکثر گزاره های فلسفی توسط خود فیلسوفان نقض شده است. برخلاف کلام و اصول که جز در موارد معدودی عقل استقلال نداشته و در پناه وحی و با روش اجتهادی به شناسایی می پردازد.
💎البته این بدان معنی نیست که اساسا انسان را راهی برای شناخت عوالم هستی نیست و یا گزاره هایی که دینی اند فراعقلی اند و عقل را بدان راه نیست؛ بلکه مراد این است که شناخت های اساسی نیازمند عقل کل (وحی) است؛ والا به خطا می رود.
💎حرکت عقل با عصای وحی، همان روش اجتهاد است که در روش علم کلام وجود دارد.
✍️نویسنده: حجت الاسلام رضا فخاری (@Rfakhari)
#سطح_سه
#روش_شناسی
👉@rahnameh
✅ ضرورت اصلاح نظام هنجاری علم و پژوهش در حوزه
🔻جامعۀ علمی، با هنجارهای ویژه خود است که اداره می شود. بر هر جامعۀ علمی، هنجارهایی حکومت می کنند. در برخی دانشگاه ها، کارِ کم اما با کیفیت یک هنجار و ارزش محسوب می شود و استاد دانشگاه افتخار می کند که در طول دوران تدریس مثلا پایان نامه های کم تعداد و عمیقی را راهنمایی کرده است.
🔻در حوزه علمیۀ ما برخی از این هنجارهای و معیارها باید کنار برود. اینکه برای شخصیت علمی افراد، بسته به تدریس و متعلق تدریس آنها ارزش قائل شویم و آنها را با این ملاک ارزیابی کنیم، چندان منطقی به نظر نمی رسد!
🔻نظام هنجاری ما در ارزیابی ها و ارزشگذاری ها باید تغییر کند؛ مثلا ما به تدریس و عنوان «مدرس» خیلی بها می دهیم. اگر کسی در همه عمرش یک #پژوهش عمیق و استوار هم ننوشته باشد، ولی جزو مدرسین باشد، از کسی که فقط به پژوهش پرداخته و آثار ارزشمندی نیز دارد، گاه ارزشمندتر محسوب می شود!
🔻نظام هنجاری می تواند به مدیریت علمی و پژوهشی ما و به استادان و طلاب ما جهت بدهد. اگر بنده خجالت بکشم از اینکه نتوانسته ام اندوخته های علمی ام را به صورت کتاب ارائه کنم و در قالب مقاله و امثال آن در بیاورم، طبیعی است که مجبور می شوم چاره ای بیندیشم و به حرکت بیفتم.
🔔 سنت حوزه ما این بوده که طلاب را حتی به «ننوشتن» تشویق کند! می گفته اند: «تا چهل سال هیچ ننویسید؛ فقط حول نوشته های گذشتگان کار کنید.» البته معلوم است که اگر کسی چهل سال ننویسد، دیگر هرگز نخواهد نوشت.
📚گفتگوی حجت الاسلام علیرضا امینی با خشت اول، ش1، ص 14ـ15.
✍️پانوشت: امروزه برخی اساتید ـ بر خلاف گذشته ـ طلاب را به نوشتن ترغیب می کنند، ولی به «منتشر نکردن» تا رسیدن مکتوبات به ده هزار صفحه تشویق می کنند!
#آسیب_شناسی_پژوهش در حوزه
#هنجارهای_حوزوی
👉@rahnameh
🔴🔵✳️ حجاب معاصرت
🔹خوب است در نظام هنجاری درس خارج حوزه جست و جو کنیم و ببینیم در استفاده از آرای دیگران، چقدر بر آرای معاصران تکیه دارد و چقدر بر آرای گذشتگان.
🔹در کتابهای ما از نقد نظریه های معاصر کمتر خبری است. لذا نه استاد خود را ملزم به پی جویی و مطالعه آنها می داند و نه شاگرد. اینکه به مقالات و آرای روز مراجعه کنیم و در جلسه درس آنها را مطرح کنیم، در سنت فعلی ما نیست! طبیعی است که چنین عواملی، مانع نشاط می شود. در این وضعیت ارتباط به وجود نمی آید. ارتباطات گستردۀ علمی، نشاط علمی می آفریند.
💢چه اشکالی دارد که بزرگان ما یک جا بنشینند و با هم بحث کنند و یکدیگر را به چالش بکشانند؟
🌐 گفتگوی حجت الاسلام علیرضا امینی با خشت اول، ش1، ص 15.
#آسیب_شناسی_پژوهش در حوزه
#پژوهش_در_درس_خارج
#هنجارهای_حوزوی
👉@rahnameh
🌀گام هایی برای نقش آفرینی طلاب جوان در نهضت تولید علم
🔻اولین گام، آموزش روش تحقیق به صورت جدی و برنامه ریزی شده است. در فضای حوزه، دانشی به نام روش تحقیق به صورت جدی و پخته دنبال نمی شود.
البته خود این هم یک مسئله مهم است که ما باید از کدام روش تحقیق در تولید علم اسلامی بهره بجوییم.
🔻گام بعدی، رواج امر تفکر و خلاقیت است. الان روش و سبک آموزش طلاب بیشتر بر دانایی مبتنی بر حافظه و محفوظات تکیه دارد. باید به طلاب جوان القا کنیم که طلاب نباید به صورت منفعلانه با آموخته ها برخورد کنند و باید درباره آنها بیندیشند و از نوآوری و برخورد فعالانه نهراسند.
🔻گام بعدی که راهبردی تر محسوب می شود، پرداختن به زیرساختهای تولید دانش است. تولید علم نیازمند زیرساختهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی است.
ما در فرهنگ پشتکار، انصاف علمی یا حق طلبی ضعف داریم. همچنین امروز مشکلات معیشتی و فشارهای اقتصادی سایه سنگینی بر سر فرآیند تولید علم در حوزه انداخته است. نمی خواهیم بگوییم نباید مشکلات اقتصادی بر سر راه ما باشد؛ اما چرا از آنها نکاهیم و مسیر را قدری راحت تر و آسان تر نکنیم؟
✳️گفتگوی سیدعباس صالحی با خشت اول، ش1، ص 22ـ23
#الزامات_پژوهش
👉@rahnameh