هدایت شده از تبیین
✨🔹✨🔹✨🔹✨🔹✨
✨
⭕️امام علی (ع) در خطبه ۱۵۳ نهج البلاغه برای بیدار شدن انسان ها از «خواب غفلت» و یاد مرگ چه هشدارهايی داده است؟
🔹#امام_علی(ع) در بخشی از خطبه ۱۵۳ #نهج_البلاغه به موعظه و نصيحت شنوندگان پرداخته و اندرزهاى بسيار سودمندى با عبارات كوتاه و پرمعنايى بيان میدارد و شنونده خود را مخاطب ساخته، ميفرمايد: «فَأَفِقْ أَيُّهَا السَّامِعُ مِنْ سَكْرَتِكَ، وَ اسْتَيْقِظْ مِنْ غَفْلَتِكَ، وَ اخْتَصِرْ مِنْ عَجَلَتِكَ؛ اى شنونده! از مستى خود به هوش آى و از #غفلت بيدار شو و از عجله و شتاب خود [در امر دنيا] بكاه». اشاره به اينكه زرق و برق دنيا و مال و مقام و شهوت، انسان را مست ميكند و در #خواب_غفلت، فرو مى برد و او را بدون مطالعه به شتاب وا مى دارد و اين امور سه گانه موجب انواع اشتباهات و خطاها و گناهان ميشود. از آدم مست و خواب و شتابزده چه انتظارى جز اشتباه و خطا مى توان داشت؟!
🔹سپس مى افزايد: «وَ أَنْعِمِ الْفِكْرَ فِيمَا جَاءَكَ عَلَى لِسَانِ النَّبِىِّ الْأُمِّىِّ [۱] (ص) مِمَّا لَا بُدَّ مِنْهُ وَ لَا مَحِيصَ عَنْهُ، وَ خَالِفْ مَنْ خَالَفَ ذلِكَ إِلَى غَيْرِهِ، وَ دَعْهُ وَ مَا رَضِىَ لِنَفْسِهِ؛ در آنچه از زبان پيامبر اُمّی (ص) به تو رسيده و راه فرارى از آن نيست، درست بينديش [و دستورات آن بزرگوار را به كار ببند] و با كسى كه نسبت به اين دستورات مخالفت كند همراه مشو و او را به آنچه براى خود راضى شده واگذار نما!». در اين سه دستور نيز نخست به پيروى بى قيد و شرط از #پيغمبر_اكرم (ص) دعوت میكند؛ چراكه آنچه را او فرموده وحى الهى و سبب سعادت دنيا و آخرت و نجات انسان هاست و بعد ميفرمايد: اگر كسانى با اين روش مخالفت كنند، هرچند گروه زيادى از مردم باشند، با آنها مخالفت كن و در پيروى از حقّ، ترديد به خود راه مده! و آنها را به حال خود واگذار. و در ادامه اين نصايح ميفرمايد: «وَ ضَعْ فَخْرَكَ، وَ احْطُطْ كِبْرَكَ، وَ اذْكُرْ قَبْرَكَ؛ #فخرفروشى را كنار بگذار، و از مركب تكبّر به زير آى و به ياد #قبرت باش كه گذرگاهت به سوى #عالَم_آخرت است».
🔹در اين سه دستور امام (ع) نخست به خميرمايه شرّ و فساد يعنى #فخرفروشى و #تكبّر اشاره مى كند، كه تا انسان آنرا كنار نگذارد روى سعادت را نخواهد ديد و به همان سرنوشتى گرفتار خواهد شد كه #شيطانِ متكبّر و فخرفروش گرفتار آن شد. سپس به يادآورى #مرگ و #قبر اشاره میفرماید كه فراموش كردن آن موجب آرزوهای دور و دراز و غرق شدن در زرق و برق دنياست؛ همان قبرى كه سهميه #ثروتمند و #درويش در آن يكسان است و چنان در كنار هم مى خوابند كه گويى هميشه با هم بوده اند. نه درويش بى كفن مى ميرد و نه ثروتمند يك كفن دارد بيش می برد. و در ادامه اين بحث، سه اندرز ديگر كه هماهنگ باهم است، بيان میكند و ميفرمايد: «[بدان] همانگونه كه جزا میدهى، #جزا داده خواهى شد و همان چيز كه زراعت میكنى درو خواهى كرد و آنچه امروز از پيش مى فرستى فردا بر آن وارد خواهى شد؛ پس براى قدوم خود در #سرای_ديگر جايى فراهم ساز و براى آن روزت چيزى از پيش بفرست». چگونه انسان میتواند به ديگران ظلم و ستم كند و جزاى نيكى را به بدى بدهد، ولى از خداوند انتظار داشته باشد جزاى اعمال بد او را به نيكى بدهد؟
🔹حضرت در پايان اين بخش به همان مطلبى كه در آغاز با آن شروع كرد باز میگردد و مخاطبان خويش را از #خواب_غفلت بيدار ميكند و به جدّ و جهد وا میدارد و ميفرمايد: «به هوش باش، به هوش باش اى شنونده! و كوشش و تلاش كن اى #غافل و [بدان] هيچ كس مانند شخصِ آگاه، تو را از حقايق امور با خبر نمى سازد!». جمله اخير كه اقتباس از آيه ۱۴ «سوره فاطر» است اشاره به اين است كه هيچكس همچون گوينده اين سخنان، نمیتواند #حقيقت_مرگ و زندگى و امروز و فرداى آدمى و سرنوشت او را در اين جهان بيان كند و به گفته يكى از شارحان «نهج البلاغه»، كسى كه در خطبه ها و نامه ها و كلمات قصار #اميرالمؤمنين (ع) دقت كند، به يقين میداند هیچكس با اين دقت و ظرافت درباره دنيا و ماهيّت آن و آغاز و انجامش سخن نگفته، سخنى تكان دهنده و بيدارگر.
پی نوشت:
[۱]«اُمّی» منسوب به «اُمّ»؛ (يعنى مادر) به معناى درس نخوانده است. گويى به همان حالتى كه از مادر متولّد شده باقى مانده و مكتب استاد را نديده. بديهى است درس نخواندن پيغمبر اكرم (ص) به اين معناست كه علوم و دانش هاى آن حضرت همه الهى بود و به وسيله هيچ انسانى تعليم نيافته بود. به گفته شاعر: نگار من كه به مكتب نرفت و خط ننوشت، به غمزه مسئله آموز صد مدرس شد. در تفسير اين واژه ديدگاه هاى ديگرى هست كه شرح آن را در تفسير نمونه، ج۶، ص۳۹۵ به بعد مطالعه فرماييد.
📕پيام امام اميرالمؤمنين(ع)، مكارم شيرازى، ناصر، دار الكتب الاسلاميه، چ اول، ج۶، ص۷۲
منبع: وبسایت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (بخش آئین رحمت)
#مرگ #غفلت #آخرت
@tabyinchannel
#انتشاربدونلینکجایزنمیباشد
هدایت شده از تبیین
✨🔹✨🔹✨🔹✨🔹✨
✨
⭕️امام سجاد (علیه السلام) و تحقق جامعه آرمانی خیررسان
🔹#معرفت_دینی، موجب تکامل روحی انسان در دو بعد فردی و اجتماعی میشود، به همین جهت است که کلام گهربار #معصومین علیهم السلام ضرورتاً باید در پیشانی همه کارهای #جامعه_اسلامی قرار گرفته، و همت و رغبت همگان در تحقق بخشیدن به کلام آن بزرگواران باشد. برای ساخته شدن #جامعهای_آرمانی، راهی نیست جز آن که همه افراد آن جامعه، به سهم و اندازه و توان خود در شکلدهی ارزشهای واقعی جامعه نقش داشته باشند. در این باره، سخن بسیار راهگشای #امام_سجاد (علیه السلام) میتواند محور اساسی نیل به چنین جامعه آرمانی باشد.
🔹#امامزینالعابدین (عليه السلام) در این باره با زبان دعا و درخواست از خدای متعال، عرض میدارد: «به دست من برای مردم #خیر و #نیکی جاری کن و آن را با منّتگذاری من تباه مکن، و مرا اخلاق والا عطا فرما و از فخرفروشی نگاهدار». [۱] در دین #اسلام رساندن #خیر به دیگران، یکی از دغدغههای اساسی مؤمنان شمرده شده است؛ تا جایی که #رسول_خدا (صلی الله علیه و آله) میفرماید: «هرکس صبح کند و به #امور_مسلمانان همت نورزد، مسلمان نیست». [۲]
🔹#خیررسانی به جامعه اسلامی، ابعاد و مصادیق گوناگون و مصادیقی متناسب با شرایط زمان و مکان دارد. برای گسترش #فرهنگ_خیررسانی افراد جامعه نسبت به یکدیگر مراحلی قابل تصور است؛ چنانکه در دعای مذکور #امام_سجاد (علیه السلام) نیز دیده میشود. شوق و #رغبت_درونی آن حضرت، اولین عامل سوقدهنده ایشان به سوی #نیکیرسانی به مردم است و به همین خاطر است که از خدای متعال درخواست میکند او را واسطه خیررسانی به مردم قرار دهد. با اینکه به نظر میرسد این مرحله، چندان اهمیتی نداشته باشد، اما در واقع مهمترین مرحله برای #خیررسانی به مردم همین مرحله است.
🔹در توضیح آن باید گفت؛ کسی میتواند خواهان واقعی #خیر رسیدن به دیگران باشد که قبل از آن، روح خود را از رذایل اخلاقی بزرگی همچون تنگ نظری، حسد، تکبر و... آسوده کرده باشد. در غیر اینصورت، همچنان که در عبارت بعدی دعای #امام_سجاد (علیه السلام) آمده است، شخص در هنگام کمک به دیگران، ارزش و فایده کار خود را با #منّت_نهادن بر دیگران از بین میبرد و کار خود را ضایع میکند؛ به عبارت دیگر کسی میتواند میل و رغبت وافر نسبت به #خیررسانی به دیگران داشته باشد که راه #دل خود را از هر مانع اخلاقی هموار ساخته باشد.
💠ریشههای منتگذاری
🔹با اینکه گاهی، اخلاق اطرافیان موجب میشود تا انسان نیز همانند آنها به #منت_گذاری در کارهای خیر عادت کرده باشد، اما منت نهادن در هنگام انجام خوبیها، ریشههایی عمیقتر از این دارد. #ضعف_ایمان به خدا و یا غفلت از آخرت از جمله اصلیترین دلایلی است که موجب میشود انسان به جای امید داشتن به اجر اخروی، درصدد یادآوری کار نیک خود برآید. #قرآن_کریم، منت گذاری را از نظر تأثیر، همانند ریاکاری دانسته و میفرماید: «اى کسانى که ایمان آوردهاید، صدقههاى خود را با #منّت و آزار، باطل نکنید، مانند کسى که مالش را براى خودنمایى به مردم، انفاق میکند و به خدا و روز بازپسین ایمان ندارد». [۳]
💠ضعف شخصیت درونی
🔹تفاوت اساسی و درونی #انسانهای_کریم با دیگر افراد این است که آنها بر خلاف دیگران، ظرف دل خود را با ارزشتر از آن میدانند که بخواهند آن را با دلبستگی های کم ارزشی مثل #مادیات و یا با اخلاقهای پستی همچون تکبر و حسد پر کنند. کسی که #کار_خیر خود را به دیگران گوشزد میکند، شرایطی دارد که کار نیکش، دلش را پر کرده؛ در حالی که افراد بزرگوار، از سویی کارهای نیک خود را به راحتی فراموش میکنند و از سوی دیگر، کار نیک دیگران را یادآوری میکنند؛ چنانکه #امام_علی (علیه السلام) در این باره میفرماید: «هرگاه کسی در حق تو احسان و کار خوبی انجام داد آن را یادآور شو و هرگاه تو کار خوبی در حق کسی انجام دادی آن را فراموش کن».
🔹عدم توانایی در فراموشی کارهای خوبی که انجام داده، از سویی و یادآوری آنها به دیگران که موجب از دست رفتن ارزش آن کار نیک میشود، از سوی دیگر، نشاندهنده ضعف و ناتوانی درونی و شخصیتی فرد در فراموش کردن کارهای نیکش است. همچنان که در ادامه دعای #امام_سجاد (علیه السلام) آمده است، نشانه دیگر ضعف شخصیت افراد آن است که به خاطر کارهایی که انجام دادهاند یا میتوانند انجام دهند به دیگران #فخرفروشی میکنند. #امام_علی (عليه السلام) نیز در این باره میفرماید: «#فخرفروشى، از بىمقدارى است». برای داشتن جامعهای بزرگ و آرمانی، باید همه افراد، دلهایی بزرگ، همت هایی برای #خیررساندن به یکدیگر بدون منت گذاری داشته باشند.
پی نوشتها؛
[۱] صحیفه سجادیه، نیایش بیستم
[۲] علل الشرائع، ص۱۳۱
[۳] ترجمه آیه ۲۶۴ سوره بقره
حجتالاسلام محسن رفیعی استاد حوزه علمیه قم
منبع: تسنیم
#امام_سجاد #نیکی
@tabyinchannel
#انتشاربدونلینکجایزنمیباشد