هدایت شده از تبیین
✨🔹✨🔹✨🔹✨🔹✨
✨
⭕️آثار روانی تهمت به دیگران از منظر قرآن کریم (بخش اول)
🔸 #تهمت به دیگران یکی از #گناهان_کبیره به شمار میآید که خدای متعال، کننده این کار را مورد عذاب سختی قرار میدهد. در #تهمت، شخصی را به دروغ به کار نادرستی نسبت میدهند، در حالیکه اینگونه نیست؛ ضمن اینکه تهمت، زمینه ساز بی اعتمادی میان افراد یک جامعه نیز هست. در این نوشتار با آثار روانی تهمت به دیگران از نگاه قرآن کریم، و نیز با تعریف تهمت و تفاوت آن با بهتان و سوءظن و آثار آن بیشتر آشنا میشوید.
💠مقدمه
🔹یکی از مشکلات جامعه بشری که از دیرباز شایع بوده و آسیب های فراوانی به زندگی وارد کرده است، بیماری نابود کنندهی #تهمت است. تهمت یکی از گناهان زبان است، و پیامدها و آثار شوم و مخربی دارد؛ بدین سبب باید در راه درمان آن بسیار تلاش کرد.
💠تعریف تهمت
🔹 #تهمت از ریشه ی وهم به معنای اظهار گمان بدی است که به دل انسان راه یافته است و سرچشمه ی آن سوءظن است. [۱]
💠تفاوت سوءظن با تهمت
🔹هرگاه کسی از رفتار، گفتار یا حالات دیگران برداشت بدی داشته باشد، ولی این برداشت را بروز ندهد و فقط در درونش پنهان بماند، به #سوء_ظن مبتلا شده است، ولی اگر برداشت ناشایستش را اظهار کند، به رفتار او #تهمت گفته میشود؛ پس تفاوت سوءظن و تهمت، در آشکار کردن گمانی است که از رفتار دیگری برداشت شده است. [۲]
💠تفاوت بهتان با تهمت
🔹در #بهتان، انسان میداند کسی که به او نسبت ناروا میدهد، کار اشتباهی انجام نداده است، ولی از روی غرض مانند دشمنی، کینه و حسد، صفت یا رفتار ناشایستی را به او نسبت میدهد؛ اما در #تهمت، انسان برداشت خود از رفتار دیگری را مد نظر قرار میدهد و او را متهم میسازد، در حالی که نمیداند این رفتار از او سر نزده است. برای نمونه اگر انسان، شخصی را با سلاح گرم کنار مقتولی ببیند و به او نسبت قتل بدهد، در حالی که میداند قاتل نیست، رفتارش #بهتان نامیده میشود و اگر نداند او قاتل نیست، به رفتارش #تهمت گفته میشود. [۳]
💠تاثیر تهمت بر شنونده آن
🔹در #تهمت، شنونده از تهمت زننده، اخباری را میشنود که بر حدس و گمان استوار است و از درستی و نادرستی آن آگاه نیست؛ حال آن که اگر شنونده نفسی ضعیف داشته باشد، تحت تاثیر تهمت قرار میگیرد و نگاهش در مورد متهم عوض میشود. حتی اگر با گویندهی تهمت برخورد کند و تهمت او را برگرداند، امکان دارد از لحاظ اخلاقی و روانی تحت تاثیر قرار گرفته و اعتمادش به متهم کم شود. [۴] امام علی (ع) میفرماید: «ای مردم! کسی که برادر دینی اش را اینگونه شناخت که او در دین محکم و استوار است و کردار و رفتارش در مسیر شرع قرار دارد، دیگر نباید درباره او به حرف دیگران گوش کند؛ همانا کسی که تیر می اندازد، گاهی تیرش به خطا میرود و آنچه که گفته میشود و نادرست است، از بین میرود و خداوند شنوا و گواه است. هوشیار باشید همانا بین حق و باطل به جز چهار انگشت فاصله نیست». [۵] #ادامه_دارد...
پی نوشتها؛
[۱] اخلاق الهی، ج۴، ص۱۴۴
[۲] همان، ص۱۴۵
[۳] اخلاق الهی، ص۱۴۵
[۴] همان، ص۱۵۰
[۵] بحارالانوار، ج۷۲، ص۱۹۷
منبع: وبسایت راسخون
#تهمت #بهتان
@tabyinchannel
#انتشاربدونلینکجایزنمیباشد
هدایت شده از تبیین
✨🔹✨🔹✨🔹✨🔹✨
✨
⭕️آثار روانی تهمت به دیگران از منظر قرآن کریم (بخش دوم و پایانی)
🔸 #تهمت به دیگران یکی از #گناهان_کبیره به شمار میآید که خدای متعال، کننده این کار را مورد عذاب سختی قرار میدهد. در #تهمت، شخصی را به دروغ به کار نادرستی نسبت میدهند، در حالیکه اینگونه نیست؛ ضمن اینکه تهمت، زمینه ساز بی اعتمادی میان افراد یک جامعه نیز هست. #تهمت_زدن آثار و نتایج متعددی دارد که به برخی از آنها اشاره می کنیم:
💠گناه آشکار
🔹قرآن مجید درباره #تهمت و #بهتان تعبیر به #گناه_آشکار میکند. همچنین امام صادق (ع) فرمود: «کسی که برادر مسلمان خود را متهم کند، ایمان در دل او ذوب میشود، همانگونه که نمک در آب ذوب می شود». [۱] شخصی که #تهمت میزند چندین گناه مرتکب میشود. از طرفی دروغ میگوید که نسبت ناروا به دیگری میدهد، و از سوی دیگر غیبت آن شخص را میکند؛ زیرا او را به چیزی که کراهت دارد و راضی نیست متصف میکند، و از سویی انسان پاک و بی گناهی را متهم ساخته و آبرویش را می برد. بنابراین کسی که #تهمت میزند، بار گناهش بسیار سنگین می باشد و تهمت همانند تیری است که به محض اصابت به هدف، آن را متلاشی میکند، و شخصیت و آبروی متهم را بر باد میدهد و قلب او را برای همیشه جریحه دار میسازد، در نتیجه عذاب دردناکی در انتظار او خواهد بود. پیامبر اکرم (ص) میفرماید: «کسی که به مرد یا زن با ایمان #بهتان بزند یا دربارهی او چیزی بگوید که در او نیست، خداوند در روز قیامت او را بر کوهی از آتش قرار میدهد تا از مسئولیت گفتارش بیرون آید». [۲]
💠عیب جویی و کفر
🔹کسی که با برادر دینی خود تظاهر دوستی میکند و اعتماد او را به خود جلب میکند، ولی در باطن با او دشمن است و لغزشها و اشتباهات و نقاط ضعف او را به خاطر میسپارد تا در فرصتی مناسب او را بی آبرو کند، سرانجام خود را به مرز #کفر نزدیک میکند. امام صادق (ع) میفرماید: «دورترین حالات انسان از خدا این است که با کسی طرح دوستی بریزد و لغزش های او را به خاطر بسپارد تا روزی او را رسوا سازد». [۳]
💠عذاب دردناک
🔹کسانی که به جای انتقاد سالم و سازنده، فقط به فکر آشکار کردن عیوب مردم باشند تا از اعتبار آنان بکاهند، مرتکب گناهی بزرگ شده اند که به خاطر آن عذابی دردناک پیش رو خواهند داشت. [۴] قرآن کریم در این باره میفرماید: «إِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ أَن تَشِیعَ الْفَاحِشَةُ فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ وَاللهُ یَعْلَمُ وَ أَنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ؛ [نور، ۱۹] کسانی که دوست دارند زشتیها در میان مردم با ایمان شیوع یابد، عذاب دردناکی برای آنان در دنیا و آخرت است؛ و خداوند میداند و شما نمیدانید!». بر هر انسان مسلمانی به حکم اخلاقی واجب است زمانی که از برادر دینی خود اشتباهی دید، در پنهان به او تذکر دهد تا در صدد رفع آن گناه برآید، نه اینکه بعد از دیدن خطا و اشتباه، آبروی او را ببرد و خود را مستحق عذاب آتش کند. چون با این کار، رابطه خود و او را خراب کرده و نزد دیگران غیر قابل اعتماد جلوه میکند.
💠نشانه بی ایمانی
🔹برای هر چیزی نشانه ای است. امور باطنی نشانه هایی دارد. یکی از نشانه های ایمان، ترک تهمت است و گرفتاری به تهمت، نشانهی بی ایمانی است. انسان مومن، به دیگران نسبت ناروا نمیدهد، و آرامش را از خود و آن فرد سلب نمیکند. امام علی (ع) میفرماید: «مومن با برادر مومنش فریبکاری نمیکند و به او خیانت نمی ورزد و او را خوار نمیسازد و به او تهمت نمیزند». [۵]
💠توبیخ
🔹کسی که به دیگری به ویژه همسرش نسبتی ناروا دهد، از سوی خداوند مورد توبیخ قرار میگیرد. همچنان که قرآن کریم میفرماید: «وَ إِنْ أَرَدْتُمُ اسْتِبْدَالَ زَوْجٍ مَكَانَ زَوْجٍ وَ آتَيْتُمْ إِحْدَاهُنَّ قِنْطَارًا فَلَا تَأْخُذُوا مِنْهُ شَيْئًا أَتَأْخُذُونَهُ بُهْتَانًا وَ إِثْمًا مُبِينًا؛ [نساء، ۲۰] و اگر تصمیم گرفتید که همسر دیگری به جای همسر خود انتخاب کنید، و مال فراوانی (بعنوان مهر) به او پرداختهاید، چیزی از آن را پس نگیرید! آیا برای بازپس گرفتن مهر آنان، به تهمت و گناه آشکار متوسل میشوید؟!».
💠نتیجه گیری
🔹با توجه به مطالبی که در مقاله عنوان شد، نتیجه میگیریم #تقوای_زبان در زمان ما کم شده است، خصوصا اگر کسی نظرش با دیگری مخالف باشد، گاها به خودش اجازه میدهد هر تهمتی را به او نسبت دهد. چنانچه تقوای زبان ما کم شود، لطف خداوند هم بر ما کم میشود. وقتی مردم احترام و حیثیت یکدیگر را رعایت نکنند، خدا نیز آبروی آنها را حفظ نخواهد کرد و لطف بی کرانش را از ما دریغ خواهد کرد.
پی نوشتها؛
[۱] اخلاق عملی، ص۸۶
[۲] اخلاق عملی، ص۸۷
[۳] همان، ص۸۸
[۴] همان
[۵] الخصال، ج۲، ص۶۲۲
منبع: وبسایت راسخون
#تهمت #بهتان
@tabyinchannel
#انتشاربدونلینکجایزنمیباشد
هدایت شده از تبیین
✨🔹✨🔹✨🔹✨🔹✨
✨
⭕️خداوند با چه تعابيری پيامبر (ص) را از «سخن چينان» برحذر داشته است؟
🔹خداوند در آيه ۱۰ تا ۱۳ سوره قلم خطاب به پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله)، مى فرمايد: «وَ لاتُطِعَ كُلَّ حَلاّف مَهِيْن هَمّاز مَشّاء بِنَمِيم؛ از آنها كه بسيار سوگند ياد مى كنند و افراد پستى هستند و عيب جو و #سخن_چين مى باشند اطاعت مكن». به دنبال اين صفات زشت، در آيات بعد صفات زشت ديگرى را براى آنان ذکر مى کند؛ مانند ممانعت از كار خير، تجاوزگرى، كينه توزى، خشونت، و كفر به آيات الهى. به دنبال آن مى فرمايد: «ما بر بينى او داغ ننگ مى نهيم [سَنَسِمُهُ]، [و او را در دنيا و آخرت رسوا مى سازيم]». ذكر #سخن_چينى و نمامى در رديف صفات زشتی همانند كفر بر آيات الهى، دليل بر زشتى فوق العاده اين عمل است!
🔹تعبير به «مَشّاء بِنَمِيم» به صورت صيغه مبالغه، اشاره به كسانى است كه پيوسته در بین مردم #سعايت و #سخن_چينى مى كنند و آنها را نسبت به يكديگر #بدبين کرده و تخم عدوات و #دشمنى را در دلها مى كارند. اين يكى از مهمترين #گناهان_كبيره است. «حَلاّف» به كسى گفته مى شود كه بسيار سوگند ياد مى كند و معمولا كسانى هستند كه نه مردم به آنها اعتماد دارند و نه خودشان نسبت به خودشان، و توصيف آنان به «مَهِيْن»؛ (پَسْتْ)، گواه ديگرى بر اين معنى است، آنان به خاطر #فرومايگى و پستى، بر ديگران عيب گذاشته و پيوسته #سخن_چينى و #افساد مى كنند؛ گويى از محبت و الفت مردم نسبت به يكديگر رنج برده و مى خواهند همانگونه كه خودشان از چشم مردم افتاده اند مردم نيز نسبت به يكديگر چنين شوند.
📕اخلاق در قرآن، مكارم شيرازى، ناصر، مدرسة الامام على بن ابى طالب(ع)، چاپ اول، ج ۳، ص ۲۹۸
منبع: وبسایت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (بخش آئین رحمت)
#سخن_چین #سخن_چینی
@tabyinchannel
#انتشاربدونلینکجایزنمیباشد
هدایت شده از تبیین
✨🔹✨🔹✨🔹✨🔹✨
✨
⭕️امام علی (علیه السلام) در تبیین مواضع لزوم سكوت كردن و موارد سخن گفتن چه می فرمایند؟
🔹#امام_على (عليه السلام) در حکمت ۱۸۲ #نهج_البلاغه اشاره به موارد لزوم #سكوت و موارد #سخن_گفتن كرده ميفرمايد: «لَا خَيْرَ فِی الصَّمْتِ عَنِ الْحُكْمِ؛ كَمَا أَنَّهُ لَا خَيْرَ فِی الْقَوْلِ بِالْجَهْلِ» (خاموش ماندن از #گفتارحكمتآميز فايده اى ندارد، همانگونه كه #سخنگفتننابخردانه). #سكوت بهتر است يا #سخن گفتن؟ دانشمندان در اين باره بحثهاى مختلفى كرده اند؛ گروهى #خطراتسخنگفتن و گناهان كبيره و عظيمه ناشى از آن را در نظر گرفته و دستور به #سكوت داده اند؛ عده اى #فوايد_عظيمى را كه در سخن گفتن است در نظرگرفته و سخن گفتن را توصيه ميكنند؛
🔹ولى حق مطلب همان است كه #امام_علی (عليه السلام) فرمود. آنجاكه انسان، #حكيمانه و #عاقلانه سخن بگويد #فضيلت است و ترك آن رذيلت؛ و آنجاكه انسان #جاهلانه و نابخردانه سخن بگويد #رذيلت است و ترك آن فضيلت. به همين دليل هم روايات زيادى در #مدح_سكوت و #فضيلت_كلام وارد شده است؛ «از #امام_سجاد (عليه السلام) سؤال شد كه سخن گفتن افضل است يا سكوت؟ فرمود: «لِكُلِّ واحِدٍ مِنْهُما آفاتٌ فَإذَا سَلِما مِنَ الآفاتِ فَالْكَلامُ أفْضَلُ مِنَ السُّكُوتِ» (هر كدام از اين دو آفاتى دارد؛ هرگاه از آفات سالم باشند، سخن گفتن از سكوت افضل است)؛
🔹عرض كردند: اى پسر رسول خدا چگونه است [كه سخن گفتن افضل باشد]؟ امام (عليه السلام) فرمود: «لاَِنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ ما بَعَثَ الاَنْبِياءُ وَ الاَوْلِياءُ بِالسُّكُوتِ إنَّما بَعَثَهُمْ بِالْكَلامِ» (خداوند #پيامبران و #اوصيای_آنها را به سكوت مبعوث نكرد؛ بلكه مبعوث كرد تا با مردم سخن بگويند [و پيام خدا را به آنها برسانند]). حضرت در پايانِ اين حديث به نكته جالبى اشاره كرده فرمود: «إنّكَ تَصِفُ فَضْلَ السُّكُوتِ بِالْكَلامِ وَ لَسْتَ تَصِفُ فَضْلَ الْكَلامِ بِالسُّكُوتِ» [۱] (حتى هنگامى كه مى خواهى #فضيلت_سكوت را بيان كنى با #كلام بيان میكنى، و هرگز فضيلت كلام را با سكوت بيان نخواهى كرد).
🔹درحديث ديگرى از #امام_صادق (عليه السلام) از پدرانش از #امام_على (عليه السلام) چنين آمده است: «جُمِعَ الْخَيْرُ كُلُّهُ فی ثَلاثِ خِصالٍ اَلنَّظَرِ وَ السُّكُوتِ وَ الْكَلامِ فَكُلُّ نَظَرٍ لَيْسَ فيهِ اِعْتِبارٌ فَهُوَ سَهْوٌ وَ كُلُّ سُكُوتٍ لَيْسَ فيهِ فِكْرٌ فَهُوَ غَفْلَةٌ وَ كُلُّ كَلامٍ لَيْسَ فيهِ ذِكْرٌ فَهُوَ لَغْوٌ» (#تمام_نيكیها در سه خصلت جمع شده است: #نگاه كردن و #سكوت و #سخن گفتن؛ هر #نگاهى كه در آن #عبرت نباشد سهو وبيهوده است، و هر #سكوتى كه درآن #فكر نباشد غفلت و بى خبرى است، و هر #كلامى كه درآن #ياد_خدا نباشد لغو است). و درپايان اضافه فرمود: «فَطُوبَى لِمَنْ كانَ نَظَرُهُ عَبَراً وَ سُكُوتُهُ فِكْراً وَ كَلامُهُ ذِكْراً» [۲] (خوشا به حال كسانى كه #نگاهشان عبرت، #سكوتشان فكر و #كلامشان ذكر باشد).
🔹نتيجه اينكه، #سكوت و #كلام نيز مانند ساير اعمال انسان اگر در حد #اعتدال و شرايط لازم باشند #فضيلت، و درغیر اینصورت #رذیله میباشد، و اين باتفاوت اشخاص، مجالس، مطالب و موضوعات متفاوت میشود، و هركس میتواند با دقت، فضيلت را از رذيلت تشخیص دهد. بهيقين، #سكوتاز «امربه معروف» و «نهى ازمنكر» و از «حكم به حق» و از «شهادت عادلانه» و از «اندرز ونصيحتهاى مخلصانه» و از «مشورت خردمندانه» جزء #رذايل و يا از #گناهان_كبيره است؛ ولى #سخن_گفتن به «دروغ»، «غيبت»، «تهمت»، «اهانت»، «امربه منكر» و «نهى ازمعروف»، «شهادت به باطل» و «فضول كلام» (سخنان بیجا و بى معنا) جزء #رذايل_اخلاقى و از #گناهان_كبيره میباشد.
🔹تعبير به «حكم» در كلام حضرت تنها به معناى قضاوت كردن در محاكم قضايى يا فتواى به حلال و حرام آنگونه كه بعضى از شارحان پنداشته اند، نيست، بلكه هرسخن حكيمانه و خردمندانه اى را فرا میگيرد؛ زيرا نقطه مقابل آن درهمين كلام «جهل» ذكر شده است. #قرآن_مجيد نيز كراراً به مسئله «تكلم به حق» اشاره كرده و اهل كتاب را نسبت به كتمان حق و سكوت سرزنش ميكند: ازجمله میفرمايد: «وَ إِذْ أَخَذَ اللهُ مِيثَاقَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَتُبَيِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَ لَا تَكْتُمُونَهُ» [آل عمران، ۱۸۷] ([بخاطر بياوريد] هنگامى راكه خدا، از كسانى كه كتاب آسمانى به آنها داده شده، پيمانى گرفت كه حتماً آن را براى مردم آشكار سازيد و كتمان نكنيد!).
پی نوشتها؛
[۱]وسائل الشيعة، مؤسسة آل البيت(ع)، چ۱ ج۱۲ ص۱۸۸
[۱]من لا يحضره الفقيه، ابن بابويه، دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسين حوزه علميه، چ۲ ج۴ ص۴۰۵
📕پيام امام امير المؤمنين(ع)، مكارم شيرازى، ناصر، دار الكتب الاسلاميه، چ۱، ج۱۳ ص۴۳۹
منبع: وبسایت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (بخش آئین رحمت)
#سکوت #کلام
@tabyinchannel
#انتشاربدونلینکجایزنمیباشد