عصرانه (تقی شجاعی)
#گزارش_تصویری نشست علمی نقد رمان #احتناک در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تهران با حضور: دکتر محمدر
خلاصه‌ای از این نشست: دکتر احمد شاکری؛ نویسنده، پژوهشگر و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی: در ادبیات داستانی، نظیر کتاب "احتناک" رو کم داریم که اینگونه به حضور پررنگ فرشتگان در عالم بپردازد. اینکه نویسنده در اولین اثر بزرگسال خود به سراغ این موضوع پیچیده برود جسارت و توانایی خاصی می‌طلبد و قابل تامل است. ورود آقای شجاعی در این حوزه با موفقیت‌هایی همراه بوده و نوید از آینده‌ای درخشان در زیست ادبی نویسنده است. یک جاهایی کتاب نثر فوق‌العاده قشنگی دارد مثل ص ۸۰، یا ص ۱۲۶ که اقتباس از مناجات امام سجاد با فرشته‌هاست. دکتر محمدرضا سنگری؛ نویسنده، شاعر، محقق و مدیر گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه: نثر این کتاب فوق‌العاده خوب است. گرچه گاهی تصویر انسانی از مَلک توصیف شده است. اسامی جن‌ها با کارشان مرتبط است و شخصیت‌پردازی موفق بوده اما درباره ملائکه اینگونه نیست. یک نوع آشنایی‌زدایی از حادثه شهید حججی صورت گرفته که اثر را به ادبیات داستانی نزدیک می‌کند. گفتگوهای عاشقانه بین جَون و ثمین و برخی اقتباس‌ها از قرآن و ادعیه مثل ص ۱۲۲ از نقاط قوت کتاب است. کار تا حدی توانسته آرامش درونی بر اثر ارتباط با حقیقت را مطرح کند. حجه‌الاسلام والمسلمین مهدی جهان؛ عضو شورای علمی گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه: روایت از امور قدسی در این کتاب، آنچنان که شایسته باشد صورت گرفته است و کتاب توانسته نسبت بین عالم امر و خلق رو رعایت کند. هرچند در ایجاد منطق وقوعیِ داستان چندان موفق نبوده است. اگر منابع پایانی را حذف کنیم مخاطب از کجا شهید حججی را در این کتاب پیدا می‌کند؟ علت اینکه ادبیات ما جهانی نمیشود آن است که منطق داستانی نداریم. ما در این داستان مبتلا به متن‌ایم و کشمکش ادبی نداریم. در برخی فرازهای این اثر، روایت‌های عبری ملموس است که تصور می‌شود مطالعه‌ی آثار مرتبط با آن روی نویسنده تاثیر گذاشته باشد! آقای دکتر محسن ردادی؛ جامعه‌شناس و عضو هیئت علمی پژوهشگاه: طرح جلد کتاب اشاره به امر قدسی ندارد. داستان در روایت امر قدسی موفق بوده و درگیر خرافه نشده است. با اینکه کتاب در سال ۱۴۰۰ چاپ شده اما بخش‌هایی از کتاب هست که انگار امروز نوشته شده و به حوادث اخیر ارتباط دارد. مثل آتش زدن مقنعه و... که این نشان می‌دهد هنر می‌تواند جلوتر از زمان خودش حرکت کند و علم در این مواقع به گرد پای هنر نمی‌رسد. محمد حسن شاهنگی؛ مدیر پشتیبانی و عضو هیئت علمی پژوهشگاه: طرح جلد کتاب نشان‌دهنده تقابل خیر و شره. اسم کتاب هم جذاب و رمزگونه است. مخاطب امروز به جهان ماورا و داستان‌های اینچنینی علاقه دارد. اما به نظر میرسد که کتاب اصول سبک رئالیسم جادویی را رعایت نکرده و نمی‌توان گفت که اثر در این ژانر است. تیمور آقامحمدی؛ نویسنده، منتقد، مدیر مدرسه رمان شهرستان ادب: وقتی همه مستندها درباره یک واقعه موجود است و همه از آن خبر دارند چه نیازی به داستان نوشتن در آن واقعه است؟ مگر آنکه آن اثر هنری بتواند یک تجربه حسی قوی درباره آن واقعه در مخاطب ایجاد کند. به نظر من نویسنده برای حرفه‌ای شدن باید حرف‌های تلخ بشنود. صاحبان حوزه داستان باید شما را داوری کنند و تعریف دیگران خیلی وجهی ندارد. مهمترین مشکل نویسنده‌ی احتناک فقدان استراتژی است. نویسنده در روایت فضای ناشناخته عالم غیب، در سطح اول روایت توقف کرده و به عمق نپرداخته است. اسم کتاب هم دور از ذهن است و من باهاش ارتباط نگرفتم. من در این کتاب زندگی شهید حججی رو حس نکردم. داستان در اوج خودش درگیر عواطف بی‌رویه شده و از ساحت اصلی داستان دور شده است. شما اگه بزرگترین مسائل فلسفی و دینی را در داستان مطرح کنید اینها حواشی اثر هستند و نه خودِ اثر. متن کتاب بسیار برای من سخت‌خوان بود و طرح جلد رو هم دوست نداشتم. مهدی فیروزجایی؛ نویسنده، مدیر تولید نشر معارف: با تمام ضعف‌ها این اولین اثر بزرگسال آقای شجاعی است و در روایت امر قدسی موفق بوده است. با اینکه ایشان در کارگاه رمان خاصی هم شرکت نکرده است. اگر نویسنده در کنار پرداختن به ملکوت، به زندگی شهید حججی بیشتر می‌پرداخت شاید موفق‌تر بود. البته این نکته کمال‌گرایانه است. تقی شجاعی؛ نویسنده: این سخت‌ترین کاری بود که تا الان نوشتم. برای همین تکمیل کردنش حدود ۳ سال طول کشید. یک جاهایی از شدت سختی، کار را رها کردم و بعد از مدتی دوباره رفتم سراغش. نوشتن درباره امر قدسی یک طهارت درونی خاصی لازم دارد که طبعا دشواری کار را چندبرابر میکند. مشابه این ایده را هم در جایی ندیده بودم که بخواهم ازش الهام داستانی بگیرم. گرچه از نظر فنی ممکن است ایراداتی بر کار وارد باشد اما از حیث محتوا تمام تلاشم این بود که حتی دیالوگ فرشتگان و جنیان برگرفته از آیات قرآن و احادیث باشد. به لطف خدا تا الان بازخورد منفی از کسانی که کتاب رو خوندند نداشتم. [ @asraneh313 ]